Έρευνα: Οι ψηφιακές δεξιότητες «όχημα» για τον επαναπατρισμό επιστημόνων

Δυσκολία εύρεσης εργατικού δυναμικού με εξειδικευμένες ψηφιακές δεξιότητες αντιμετωπίζουν καθημερινά οι επιχειρήσεις. Το παράδοξο, μάλιστα, είναι ότι, ενώ η ζήτηση γι’ αυτές τις δεξιότητες καταγράφει συνεχώς σημαντική αύξηση, πολλές επιχειρήσεις αδυνατούν σε μεγάλο βαθμό να βρουν το κατάλληλο προσωπικό.

Την τάση αυτή επιβεβαιώνει η έρευνα, με τίτλο «Brain Regain vs Digital Skills Gap», που δημοσιεύει η πρωτοβουλία «BrainRegain-Ελληνισμός εν Δράσει», με την υποστήριξη του Elevate Greece και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), η οποία έχει ως αντικείμενο τον προσδιορισμό των αναγκών των ελληνικών επιχειρήσεων σε στελέχη που κατέχουν εξειδικευμένες ψηφιακές δεξιότητες και της ανάγκης προσέλκυσης Ελλήνων που εργάζονται στο εξωτερικό σε ανάλογες θέσεις.

Μάλιστα, όπως διαπιστώνεται και από προηγούμενες έρευνες, το φαινόμενο του «Brain Drain» («διαρροή εγκεφάλων») έχει εντείνει την έλλειψη από την ελληνική αγορά στελεχών με εξειδικευμένες ψηφιακές δεξιότητες, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό των ατόμων που τις διαθέτουν, έλαβαν την απόφαση, κατά την περίοδο της κρίσης, να μεταναστεύσουν σε άλλες χώρες.

Αποτυπώνοντας όλες τις πτυχές του ζητήματος, η έρευνα προβάλλει ως ορατή την προοπτική του επαναπατρισμού Ελλήνων επιστημόνων από το εξωτερικό, στο πλαίσιο της αναζήτησης στελεχών από τις επιχειρήσεις. Ενδεικτικές είναι οι απαντήσεις της πλειονότητας των επιχειρήσεων (61%) που συμμετείχαν στην έρευνα, που δηλώνουν την πρόθεσή τους να αναζητήσουν εξειδικευμένα στελέχη από το εξωτερικό.

Επιχειρήσεις-μέλη του ΣΕΒ, καθώς και νεοφυείς επιχειρήσεις που ανήκουν στο μητρώο του Elevate Greece, συμμετείχαν στην έρευνα «Brain Regain vs Digital Skills Gap», η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Μάρτιο έως τον Μάιο του 2022, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Ομότιμο Καθηγητή ΟΠΑ, οικονομολόγο και πρόεδρο του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου του Athens International College, Δρ. Ιωάννη Χαλικιά.

Στην έρευνα επιχειρείται επίσης η ποσοτικοποίηση της ευρύτερης τάσης αναστροφής του «Brain Drain», διαμέσου της καταγραφής των στελεχών που έχουν επαναπατριστεί από τις επιχειρήσεις το τελευταίο 12μηνο.

Τα βασικά ευρήματα

Στην έρευνα συμμετείχαν 123 ανώτερα στελέχη ισάριθμων επιχειρήσεων, με έδρα, κυρίως, την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η πλειονότητα των στελεχών του δείγματος (112 στελέχη ή 91%) διαμένουν στην Ελλάδα, πέντε στελέχη ή 4% στη Γερμανία και από ένα στέλεχος έχουν χώρα διαμονής τα ΗΑΕ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Τουρκία και Αυστρία.

Οι επιχειρήσεις, που συμμετείχαν στην έρευνα, προέρχονται από τους εξής μεγάλους κλάδους: Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών 37,4%, Υπηρεσίες 22%, Μεταποίηση 16,3%, Κατασκευές 8,9%, Χονδρικό-Λιανικό Εμπόριο 8,1% και Εκπαίδευση/Επιστημονική Έρευνα 7,3%.

Από πλευράς δραστηριότητας των επιχειρήσεων του δείγματος, διακρίνονται οι εξής κατηγορίες: Ελληνικές επιχειρήσεις με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα 37,4%, ελληνικές επιχειρήσεις με αποκλειστική δραστηριότητα στην Ελλάδα 32,5%, πολυεθνικές επιχειρήσεις ξένης ιδιοκτησίας 15,4%, πολυεθνικές επιχειρήσεις ελληνικής ιδιοκτησίας 10,6% και άλλες επιχειρήσεις 4,1%.

Σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων του δείγματος είναι μικρές επιχειρήσεις με λιγότερους από 10 εργαζόμενους (34,1%). Μόνο το 24,4% των επιχειρήσεων μπορούν να χαρακτηριστούν ως μεγάλες επιχειρήσεις με πάνω από 250 εργαζόμενους.

Νέες προσλήψεις στα άμεσα σχέδια

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προσλήψεις που σχεδιάζουν να κάνουν οι επιχειρήσεις. Στην ερώτηση για τις νέες προσλήψεις στους επόμενους 12 μήνες, η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων (95,1%) απάντησε ναι.

Στην έρευνα παρουσιάζονται οι ειδικότητες τεχνολογίας που σχεδιάζουν να προσλάβουν οι επιχειρήσεις.

Η μεγαλύτερη ζήτηση (ποσοστό άνω του 30%) παρατηρείται στις ειδικότητες Backend Developers (45,5%), Web and App Developers (40,7%), Project Managers (39%), AI and Machine Learning Specialists (32,5%) και Data Analysts (31,7%).

Το μικρότερο ενδιαφέρον (κάτω από 20%) συγκεντρώνουν οι ειδικότητες Cloud Architects, Cyber Security Analysts, Information Security Analysts, FinTech Engineers και Robotics Engineers.

Δεν θα προσλάβουν σε ειδικότητες τεχνολογίας δήλωσε το 13,8% των επιχειρήσεων, ενώ 22% αναζητά άλλες ειδικότητες.

Στη συνέχεια, τα στελέχη ρωτήθηκαν ποιες digital & hi-tech δεξιότητες είναι απαραίτητες για τις παραπάνω ειδικότητες.

Η μεγαλύτερη ζήτηση (ποσοστό άνω του 30%) παρατηρείται στις δεξιότητες SQL (34,1%), Python (33,3%), Data Science and Data Analytics (31,7%), Java και Javascript (30,1%).

Αντίθετα, το μικρότερο ενδιαφέρον (κάτω από 10%) συγκεντρώνουν οι δεξιότητες Blockchain, Embedded C programming, Virtual & Augmented Reality, Swift, 3D Printing/Additive Manufacturing, Batteries, Nanotechnology, Kotlin, Integrated Circuit design, Advanced Robotics & Manufacturing systems και Go.

Άλλη δεξιότητα δήλωσε ότι αναζητά το 8,9% των επιχειρήσεων του δείγματος.

Δυσκολία στην εύρεση των περιζήτητων ειδικοτήτων και των δεξιοτήτων

Με βάση τις απαντήσεις των στελεχών, η εύρεση αυτών των ειδικοτήτων είναι μία δύσκολη υπόθεση. Ανεξάρτητα από τον κύκλο εργασιών, οι περισσότερες επιχειρήσεις πιστεύουν ότι δεν είναι εύκολο να βρουν στελέχη με αυτές τις δεξιότητες στη χώρα.

Συγκεκριμένα, αρκετά ή σε μεγάλο βαθμό εύκολο να βρεθούν οι οι παραπάνω ειδικότητες απάντησε μόνο το 20,3% των ερωτηθέντων. Αντίθετα, καθόλου ή σε μικρό βαθμό εύκολο να βρεθούν αυτές οι ειδικότητες πιστεύει το 61% των στελεχών.

Σημαντικό είναι και το ποσοστό των στελεχών που δεν έχουν άποψη για τον βαθμό ευκολίας εύρεσης στελεχών με τις παραπάνω δεξιότητες και ανέρχεται σε 18,7%.

Οι λόγοι απόρριψης ενός υποψηφίου

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, ο κυριότερος λόγος που στο παρελθόν απορρίφθηκε κάποιος υποψήφιος είναι η έλλειψη γνώσεων και δεξιοτήτων (52%). Ακολουθούν η έλλειψη πρακτικής και εμπειρίας (42,3%), οι αιτούμενες αμοιβές (35,8%), η έλλειψη soft-skills (23,6%) και η αδυναμία προσαρμογής στην κουλτούρα της εταιρείας (21,1%).

Θετική η πλειονότητα των επιχειρήσεων στην αναζήτηση στελεχών από το εξωτερικό

Την πρόθεσή του να αναζητήσει εξειδικευμένα στελέχη από το εξωτερικό δήλωσε το 61% των επιχειρήσεων του δείγματος. Δεν θα αναζητήσει στελέχη από το εξωτερικό δήλωσε το 12,2% και δεν ήταν σε θέση να απαντήσει το 26,8% των επιχειρήσεων.

Σε ποιες χώρες αναζητούν στελέχη

Οι χώρες που αποτελούν την κύρια προτεραιότητα για αναζήτηση στελεχών είναι Ηνωμένο Βασίλειο (48,8%), Γερμανία (33,3%), ΗΠΑ (22%) και Ολλανδία (19,5%).

Οι λοιπές χώρες συγκεντρώνουν ποσοστά προτίμησης που κυμαίνονται από 8,9% (Κύπρος) έως 2,4% (Σουηδία και Αυστρία).

Οι επικρατέστεροι τρόποι αναζήτησης

Στην ερώτηση με ποιον τρόπο αναζητούν και προσεγγίζουν Έλληνες εργαζόμενους στο εξωτερικό, το 48% απάντησε ότι ο επικρατέστερος τρόπος αναζήτησης Ελλήνων στο εξωτερικό είναι οι εξειδικευμένες πλατφόρμες αγγελιών (π.χ. Linkedin).

Ακολουθούν οι προσωπικές γνωριμίες (25,2%), οι συστάσεις από τους υφιστάμενους υπαλλήλους της εταιρείας (22%), οι εξειδικευμένες εταιρείες εύρεσης προσωπικού (17,9%) και η πλατφόρμα BrainGain Jobs (15,4%).

Το ποσοστό των επιχειρήσεων που εξετάζει το ενδεχόμενο της τηλεργασίας

Την εναλλακτική λύση να απασχολήσουν στις ειδικότητες αιχμής της τεχνολογίας στελέχη από το εξωτερικό με τηλεργασία εξετάζει ως ενδεχόμενο το 44,7% των επιχειρήσεων του δείγματος, (κυρίως επιχειρήσεις με σχετικά μικρό τζίρο από τους κλάδους της Τεχνολογίας, Πληροφορικής & Επικοινωνιών, των υπηρεσιών και της εκπαίδευσης/επιστημονικής έρευνας).

Δεν εξετάζει αυτό το ενδεχόμενο το 36,6% και δεν ήταν σε θέση να απαντήσει το 18,7% των επιχειρήσεων.

Πώς εξελίσσεται η διαδικασία αναστροφής του «Brain Drain»

Η έρευνα αποτυπώνει την κατανομή του αριθμού των επαναπατρισθέντων Ελλήνων από το εξωτερικό τους τελευταίους 12 μήνες που έχουν προσλάβει οι επιχειρήσεις του δείγματος.

Η πλειονότητα των επιχειρήσεων (58,5%) δεν έκανε καμία πρόσληψη Έλληνα από το εξωτερικό. Ποσοστό 36,6% των επιχειρήσεων έκανε από μία έως έξι προσλήψεις, ενώ 6 επιχειρήσεις (ή 4,8%) έκαναν από 10 έως και 50 προσλήψεις από διάφορους κλάδους δραστηριότητας, με τον μέσο αριθμό προσληφθέντων από το εξωτερικό να είναι σημαντικά μεγαλύτερος στις επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 50 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις λοιπές επιχειρήσεις.

Οι πιο ζητούμενες ειδικότητες από Έλληνες του εξωτερικού

Τέλος, οι πιο ζητούμενες ειδικότητες από Έλληνες του εξωτερικού είναι η Πληροφορική, η Μηχανική (εκτός Πληροφορικής) και η Διοίκηση.

Αυτές οι τρεις ειδικότητες καλύπτουν το 47,9% των επαναπατρισθέντων Ελλήνων.

Πληροφορίες για την πρωτοβουλία «BrainRegain-Ελληνισμός εν Δράσει»

To «BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει» είναι μία πρωτοβουλία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που επιδιώκει τη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των Ελλήνων επιστημόνων και επαγγελματιών του εξωτερικού και της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας, με στόχο:

– Τη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας όλων των Ελλήνων.

– Τη δημιουργία συνθηκών για την επιστροφή της γενιάς των Brain Drainers στην Ελλάδα.

– Τη συνεργασία παραγωγικών δυνάμεων εντός και εκτός της χώρας που θα συμβάλουν στην ανασυγκρότησή της.

Στις δράσεις της πρωτοβουλίας περιλαμβάνονται:

Η διαδικτυακή πλατφόρμα BrainGain JOBS in Greece για την προώθηση θέσεων υψηλού επιπέδου και την προσέλκυση Ελλήνων του εξωτερικού. Στην πλατφόρμα ελληνικές επιχειρήσεις αναρτούν δωρεάν τις θέσεις εργασίας, καθώς και τα κίνητρα επαναπατρισμού Ελλήνων της διασποράς.

Η υπηρεσία BrainReGain Mentoring παρέχει στους Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό και επιθυμούν να επιστρέψουν και να εργαστούν στην Ελλάδα, την ευκαιρία της προσωπικής επαφής με στελέχη των μεγαλύτερων εταιρειών της Ελλάδας, που θα λειτουργήσουν ως μέντορές τους. Η υπηρεσία παρέχεται δωρεάν.