Ανησυχία για τις περιβαλλοντικές διατάξεις του Αναπτυξιακού Νόμου

Κατατέθηκε στη Βουλή το Αναπτυξιακό Πολυνομοσχέδιο, το οποίο περιέχει σημαντικές διατάξεις που εισάγει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Στο πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνονται διατάξεις για την άμεση απόδοση του ανταλλάγματος ΥΚΩ της περιόδου 2007-2011 στη ΔΕΗ και την μεταφορά της εποπτείας του Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου Τρίτση, από το ΥΠΕΝ στην Περιφέρεια Αττικής.

Συγκεκριμένα:

Ενιαίος ψηφιακός χάρτης
Καθιερώνεται ο ενιαίος ψηφιακός χάρτης και ξεκινά η διαδικασία για την κατάρτισή του. Ο χάρτης αυτός θα αποτυπώνει όλα τα στοιχεία («γεωχωρικά δεδομένα») που θα είναι διαθέσιμα και δεσμευτικά για τη Διοίκηση και με βάση τα οποία θα προκύπτει πού επιτρέπεται κάθε βιομηχανική, μεταποιητική, τουριστική και άλλη δραστηριότητα στην Ελλάδα. Στο χάρτη αυτό θα έχει πρόσβαση με ένα κλικ οποιοσδήποτε διοικούμενος. Έτσι, κάθε επενδυτής και ενδιαφερόμενος θα γνωρίζει, χωρίς κόστος, πού επιτρέπεται να εγκαταστήσει την επένδυσή του, ενώ θα έχει και την ασφάλεια ότι και η Διοίκηση θα κινείται με βάση τις ίδιες ακριβώς πληροφορίες.
Θα μπορεί να δει τα εξής δεδομένα:
α. Όρους και περιορισμούς δόμησης.
β. Χρήσεις γης.
γ. Σχέδια πόλεων.
δ. Ρυμοτομικές και οικοδομικές γραμμές.
ε. Γεωτεμάχια κτηματολογίου.
στ. Δάση και δασικές εκτάσεις (μόνο εφ’ όσον περιλαμβάνονται σε δασικούς χάρτες που έχουν κυρωθεί και οριστικοποιηθεί).
ζ. Περιοχές του δικτύου Natura 2000 ή περιοχές προστασίας ειδικών οικοτόπων.
η. Ζώνες αιγιαλού, παραλίας και λιμένα.
θ. Ύδατα, υδατορέματα, υγρότοπους, όχθες πλεύσιμων ποταμών και μεγάλων λιμνών.
ι. Αρχαιολογικούς χώρους ή ιστορικούς τόπους.
ια. Παραδοσιακούς οικισμούς, παραδοσιακά σύνολα ή προστατευόμενους χώρους.
ιβ. Ειδικά σχέδια χωροθέτησης περιοχών παραγωγικών δραστηριοτήτων, περιλαμβανομένων και των ειδικών σχεδίων χωρικής ανάπτυξης (όπως ΒΕΠΕ, ΕΣΧΑΔΑ, ΕΣΧΑΣΕ).

Περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις
Διευκολύνεται η περιβαλλοντική αδειοδότηση σε επιχειρηματικά πάρκα, τα οποία καλύπτουν με οργανωμένο τρόπο τις περισσότερες από τις ανάγκες των επιχειρήσεων που μπορούν να επηρεάζουν το περιβάλλον (λύματα, στερεά απόβλητα κ.λπ.) και έχουν ήδη λάβει περιβαλλοντικούς όρους για τη λειτουργία τους. Τα έργα και εγκαταστάσεις που εγκαθίστανται εντός επιχειρηματικών πάρκων με εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους, θα μπορούν να κατατάσσονται σε χαμηλότερη κατηγορία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σε σχέση με την κατηγορία όπου θα ανήκαν, εάν ήταν αυτόνομα.
Απλοποιείται η διαδικασία, για να διαπιστωθεί, εάν μια επιχείρηση που εκσυγχρονίζεται, απαιτεί νέους περιβαλλοντικούς όρους ή όχι. Με βάση τη σημερινή νομοθεσία, η επιχείρηση οφείλει να υποβάλει Φάκελο Τροποποίησης και στη συνέχεια η υπηρεσία αποφασίζει, βάσει του φακέλου αυτού, εάν απαιτείται υποβολή νέας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (και τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων) ή όχι. Η απλοποιημένη διαδικασία ορίζει ότι υποβάλλεται ένα μέρος του φακέλου τροποποίησης (τεχνική περιγραφή και αντίστοιχα σχέδια), που περιγράφει τις αλλαγές που επέρχονται στο έργο ή τη δραστηριότητα και το σκοπό τους. Η υπηρεσία οφείλει να κρίνει εντός 1 μηνός εάν οι προτεινόμενες αλλαγές δεν απαιτούν τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων ή εάν, αντίθετα, απαιτείται πλήρης Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Εάν παρέλθει το χρονικό αυτό διάστημα άπρακτο ή εάν η υπηρεσία κρίνει ότι δεν απαιτούνται πρόσθετοι ή διαφορετικοί περιβαλλοντικοί όροι, τότε η επιχείρηση μπορεί να προχωρήσει στις διαδικασίες εκσυγχρονισμού. Η απλοποίηση της διαδικασίας που επέρχεται με την παραπάνω τροποποίηση ευνοεί και τις επιχειρήσεις, αλλά και τις αδειοδοτούσες αρχές. Οι επιχειρήσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μπορούν να ξεκινήσουν τις εργασίες για εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών τους, ενώ οι υπηρεσίες απαλλάσσονται από την εξέταση ολόκληρων φακέλων, εκεί που είναι προφανές ότι οι μετατροπές σε μια εγκατάσταση δεν θα οδηγήσουν σε αλλαγή των επιπτώσεων στο περιβάλλον.
Οι οχλήσεις (υψηλή, μέση, χαμηλή) είναι ένας τρόπος για να κατατάσσονται οι μεταποιητικές (βιομηχανικές και βιοτεχνικές) δραστηριότητες και υπηρεσίες, ανάλογα με τη ρύπανση, τους θορύβους, τα αέρια κ.λπ. που εκπέμπουν. Με βάση την κατάταξη αυτή, σε συνδυασμό και με τη νομοθεσία για χρήσεις γης (που αναφερόταν, κατά περίπτωση, σε βιομηχανία υψηλής ή μέσης όχλησης, βιοτεχνία χαμηλής όχλησης κ.λπ.), προσδιοριζόταν σε ποιές περιοχές μπορεί να λειτουργεί μια βιομηχανία ή μία βιοτεχνία. Με τον καιρό, όμως, αναπτύχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η περιβαλλοντική αδειοδότηση, η οποία επίσης κατατάσσει τα έργα σε κατηγορίες Α1, Α2 και Β. Η περιβαλλοντική κατάταξη είναι πιο πλήρης από την κατάταξη των οχλήσεων, αφού συνεκτιμά το σύνολο των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα έργο ή μία δραστηριότητα στο περιβάλλον. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μια επιχείρηση, για να λειτουργήσει νομίμως, έπρεπε να λαμβάνει αδειοδότηση με βάση τις οχλήσεις, αλλά και με βάση την περιβαλλοντική κατάταξη – παρ’ όλον που η περιβαλλοντική κατάταξη ήταν πολύ πιο ακριβής από την κατάταξη με βάση τις οχλήσεις. Με τις προτεινόμενες διατάξεις, καταργούνται οι οχλήσεις, καθώς αντικαθίστανται πλήρως από την περιβαλλοντική κατάταξη. Αναλόγως διαμορφώνεται και ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, ο οποίος πλέον θα αναφέρεται σε επιτρεπόμενες δραστηριότητες κατηγορίας Α1, Α2 και Β αντί για δραστηριότητες υψηλής, μέσης ή χαμηλής όχλησης.
Έτσι καθιερώνεται ένα πιο ακριβές σύστημα για τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό και αποφεύγεται η περιττή διπλή αδειοδότηση. Η αδειοδότηση θα γίνεται πλέον με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια, τα οποία έχουν ενσωματώσει όλες τις πρόσφατες τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις. Τα κριτήρια αυτά θα συνεκτιμούν το σύνολο των επιδράσεων που θα έχει ένα έργο ή μια δραστηριότητα στο περιβάλλον. Έτσι, ενώ θα έχει μειωθεί ένα περιττό γραφειοκρατικό βήμα, η εξέταση των επιπτώσεων στο περιβάλλον θα είναι ολιστική και πολύ λεπτομερέστερη.

Στρατηγικές επενδύσεις
Επεκτείνεται ο συντελεστής δόμησης (0,6) που αφορά τις στρατηγικές επενδύσεις στον τομέα της βιομηχανίας, σε περισσότερες βιομηχανίες. Σήμερα, ισχύει αυξημένος συντελεστής δόμησης (0,6) για βιομηχανίες που απασχολούν πάνω από 200 εργαζομένους το έτος και επενδύουν πάνω από 200.000.000 ευρώ. Με την ρύθμιση του νομοσχεδίου, ο συντελεστής αυτός επεκτείνεται σε βιομηχανίες που επενδύουν 30.000.000 ευρώ και δημιουργούν 75 νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, επεκτείνεται και σε βιομηχανίες που επενδύουν 25.000.000 ευρώ και δημιουργούν 50 νέες θέσεις εργασίας, εφ’ όσον όμως βρίσκονται σε επιχειρηματικά πάρκα. Με τον τρόπο αυτό, παρέχονται κίνητρα για μεγαλύτερο αριθμό επενδύσεων.

Νέες επενδύσεις μέσης όχλησης στην Αττική
Από τη δεκαετία του 1980 υπάρχει νομοθεσία, η οποία απαγορεύει την εγκατάσταση νέων δραστηριοτήτων υψηλής και μέσης όχλησης στην Αττική. Η νομοθεσία αυτή είχε σκοπό την αποφυγή εγκατάστασης ρυπογόνων βιομηχανιών κοντά σε αστικούς ιστούς και μάλιστα πυκνοκατοικημένους, όπως είναι οι Δήμοι του Λεκανοπεδίου. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι, το νομοθετικό αυτό πλαίσιο, οδήγησε στην απο-βιομηχάνιση της Αττικής και στην αύξηση της ανεργίας. Για το λόγο αυτό, το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας του 2014, καθόρισε ότι η προσέλκυση και ανάπτυξη νέων μεταποιητικών μονάδων μέσης όχλησης στην Αττική πρέπει να είναι στόχος. Εν τω μεταξύ, η πρόοδος της τεχνολογίας έχει επιτρέψει την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρύπανσης και θορύβου που προκαλούν οι περισσότερες βιομηχανίες. Για το λόγο αυτό και με τη νέα διάταξη ορίζεται ότι στην Αττική επιτρέπονται πλέον δραστηριότητες κατηγορίας Α2 (που αντιστοιχούν με τις παλαιότερες δραστηριότητες μέσης όχλησης), αλλά μόνον εντός οργανωμένων βιομηχανικών περιοχών/ βιομηχανικών πάρκων/ επιχειρηματικών πάρκων. Έτσι αποφεύγεται κάθε περιβαλλοντική επιβάρυνση πλησίον των αστικών περιοχών και αξιοποιούνται οι δυνατότητες που έχουν τα βιομηχανικά πάρκα για οργανωμένη και καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση της ρύπανσης. Παράλληλα, αξιοποιούνται οι δομές των επιχειρηματικών πάρκων, προσελκύονται επενδύσεις και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας.

Τοπικά Χωρικά Σχέδια
Τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια αποτελούν πολεοδομικά σχέδια που περιλαμβάνονται στο πρώτο επίπεδο του ρυθμιστικού χωρικού σχεδιασμού (ν. 4447/2016). Οι Δήμοι που διαμορφώθηκαν μετά το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (άρθρο 1 ν. 3852/2010) καλύπτουν πολύ μεγάλη και ανομοιογενή έκταση. Για τον λόγο αυτό, καθίστανται ιδιαίτερα δυσχερείς οι λεπτομερειακές ρυθμίσεις που καθορίζονται με τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια, όπως οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης, και υπάρχει κίνδυνος σημαντικών καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση και έγκριση των σχεδίων αυτών. Επιπλέον, το πολύ χαμηλό ποσοστό της επικράτειας που καλύπτεται σήμερα από σχέδια ανάλογου τύπου με τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια, καθιστά αναγκαία τη σταδιακή προώθηση των σχεδίων αυτών, με προτεραιότητες τις περιοχές που παρουσιάζουν πιο έντονες αναπτυξιακές, περιβαλλοντικές ή κοινωνικές πιέσεις.
Για τον λόγο αυτό, προβλέπεται τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια να μην εκπονούνται, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα ρύθμιση, σε επίπεδο Δήμου, αλλά σε επίπεδο Δημοτικής Ενότητας (μιας ή περισσοτέρων), δηλ. των πρώην «Καποδιστριακών» δήμων (όπως συνέβαινε και στο παρελθόν), κάτι που θα επιτρέψει και τη χωρική εστίαση στις περιοχές προτεραιότητας και την ταχύτερη ολοκλήρωση των σχεδίων.
Με τον τρόπο αυτό, επιταχύνεται η διαδικασία καθορισμού χρήσεων γης, καθώς απλοποιείται η διαδικασία εκπόνησης Τοπικών Χωρικών Σχεδίων.

Ειδικά Χωρικά Σχέδια
Με ρυθμίσεις του Σχεδίου Νόμου, επιταχύνεται η διαδικασία έγκρισης των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων, μέσω των οποίων προωθούνται επενδυτικά σχέδια και αναπλάσεις.

Απόδοση ανταλλάγματος ΥΚΩ στη ΔΕΗ
Με ειδική ρύθμιση δρομολογείται η διαδικασία για την απόδοση στη ΔΕΗ του οφειλόμενου ανταλλάγματος για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που παρέσχε η εταιρεία την περίοδο 2007-2011, ώστε άμεσα να εισρεύσουν στα ταμεία της τα αντίστοιχα ποσά, που υπολογίζονται σε 200 εκατ. ευρώ. Εξουσιοδοτείται η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) να προσδιορίσει τάχιστα (εντός δεκαημέρου) το ακριβές ποσό που δεν έχει αποδοθεί στην Εταιρεία για τα έτη αυτά, ώστε στη συνέχεια να γίνει η σχετική εκταμίευση από τον Ειδικό Λογαριασμό ΥΚΩ που τηρείται από τον ΔΕΔΔΗΕ. Προβλέπεται η δυνατότητα κάλυψης του ποσού αυτού από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, με σχετική απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, σύμφωνα με πάγια πρακτική που ήδη προβλέπεται στον σχετικό ν. 4067/2012.

Πάρκο Τρίτση
Ο Φορέας Διαχείρισης Μητροπολιτικού Πάρκου Περιβαλλοντικών και Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων και Ανάπτυξης Κοινωνικής Οικονομίας «Αντώνης Τρίτσης» συστάθηκε ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, εποπτευόμενο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με το ν. 4414/2016. Σκοπός του φορέα είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών και μαθητών, καθώς και η ανάδειξη της ιδιαίτερης αξίας του πρασίνου εντός του αστικού ιστού, η εκπόνηση μελετών και η υλοποίηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής προστασίας και εκπαίδευσης στο χώρο του Πάρκου, στον αστικό ιστό και στο φυσικό περιβάλλον της Αττικής, η διαχείριση και προστασία των θεσμοθετημένων υγρότοπων «Ρέμα Πύργου Βασιλίσσης» και «Τεχνητός Υγρότοπος Νερών Πύργου Βασιλίσσης», όπως και της ορνιθοπανίδας και των άλλων μορφών άγριας ζωής που αυτοί φιλοξενούν.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι μεταφέρεται η εποπτεία του Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου Τρίτση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην Περιφέρεια Αττικής. Με τον τρόπο αυτό, ενισχύεται ο θεσμός της αποκέντρωσης της εποπτείας και των σχετικών αρμοδιοτήτων σε τοπικούς φορείς, οι οποίοι είναι οι πλέον κατάλληλοι για την διαχείριση του Φορέα και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που ανακύπτουν, λόγω πληρέστερης γνώσης των συνθηκών και των αναγκών. Για τον σκοπό αυτό, πέραν της άνω εποπτείας που μεταφέρεται στην Περιφέρεια, προβλέπεται η συμμετοχή και των Δήμων Ιλίου και Αγίων Αναργύρων στη διαχείριση του Φορέα, δια της συμμετοχής εκπροσώπων τους στη Διοίκησή του.

Δασικοί Συνεταιρισμοί

· Με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που δημοσιεύθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2019 (ΦΕΚ Α 145) δόθηκε παράταση έως τις 31 Μαρτίου 2020 για τις διαδικασίες των Δασικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων: (α) για την απόκτηση της ιδιότητας δασεργάτη, (β) τη συμπλήρωση του αριθμού των μελών τους έως τουλάχιστον 21, (γ) την προσαρμογή των καταστατικών τους στις διατάξεις του Ν.4423/2016, με έγκριση αυτών από το αρμόδιο Ειρηνοδικείο, (δ) την εκλογή Διοικητικών Συμβουλίων και (ε) την εγγραφή τους στο Μητρώο Δασικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων και Δασεργατών.
· Με το σχέδιο νόμου, δίδεται παράταση για τις προθεσμίες των άρθρων 2 και 3 του Π.Δ. 126/1986 σχετικά με τη διαδικασία της παραχώρησης εκμετάλλευσης δασικών εκτάσεων. Ειδικότερα, για το διαχειριστικό έτος 2020, οι προθεσμίες προβλέπονται ως εξής:
α) Έως τις 10 Απριλίου 2020, οι ΔΑ.Σ.Ε. που έχουν προσαρμοστεί σύμφωνα με το άρθρο 47 του ν. 4423/2016 υποβάλλουν αίτηση στην αρμόδια Δασική Υπηρεσία.
β) Έως τις 30 Απριλίου 2020, ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης εκδίδει την απόφαση παραχώρησης.
γ) Έως τις 15 Μαΐου 2020, ο ΔΑ.Σ.Ε. οφείλει να υπογράψει τη δήλωση αποδοχής.
δ) Η αρμόδια Δασική Υπηρεσία οφείλει να εγκαταστήσει τον ΔΑ.Σ.Ε. στο δάσος εντός 15 ημερών από την υποβολή αίτησης εγκατάστασης και σε κάθε περίπτωση έως τις 15 Ιουνίου 2020. Αν ο ΔΑ.Σ.Ε. δεν υπογράψει την δήλωση αποδοχής εντός της προθεσμίας αυτής ή δεν ζητήσει την εγκατάσταση εντός 30 ημερών από την υπογραφή της, κηρύσσεται έκπτωτος και αποκλείεται για δύο χρόνια από όλους τους τρόπους εκμετάλλευσης.
· Επίσης, η πρόβλεψη ότι δεν μπορεί να είναι μέλος Δασικού Συνεταιρισμού Εργασίας όποιος είναι συγγενής πρώτου βαθμού εμπόρου ξυλείας (άρθρο 6, παρ. 1 του Ν. 4423/2016) απαλείφεται.
Με αυτόν τον τρόπο, παύει να ισχύει το κώλυμα των συγγενών πρώτου βαθμού, δεδομένου ότι έχουν ξεχωριστή επαγγελματική και οικονομική δραστηριότητα. Στο πλαίσιο αυτό, δεν πρέπει να αποκλείονται είτε οι γονείς είτε τα τέκνα -ανάλογα με το ποιος έχει την ιδιότητα του εμπόρου ξυλείας- από την δυνατότητα συμμετοχής τους σε δασικό συνεταιρισμό.
Ωστόσο, διατηρείται το κώλυμα για τους ίδιους του εμπόρους ξυλείας ή τους συζύγους τους.