Βαδίζοντας χωρίς σχέδιο στην Εκπαίδευση, όπως πάντα

Ένας από τους στόχους του Γενικού Λυκείου είναι να προετοιμάσει τους μαθητές του για την επόμενη βαθμίδα που είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πρέπει, λοιπόν, να τους δίνει τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε η μετάβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να γίνεται απρόσκοπτα. Επιτυγχάνεται αυτός ο στόχος;

Θα λέγαμε όχι και αυτό φαίνεται από την ύλη που διδάσκεται αλλά και από τα θέματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Φέτος τα θέματα της Φυσικής ξεσήκωσαν, δικαιολογημένα, πολλές αντιδράσεις.

Οι πρόεδροι και των 7 Τμημάτων Φυσικής έβγαλαν ανακοίνωση, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «H επιλογή των θεμάτων δεν δημιουργεί το παραμικρό πρόβλημα αξιοπιστίας των Πανελλαδικών Εξετάσεων, δίνει όμως λανθασμένο μήνυμα για την Επιστήμη της Φυσικής και αποτρέπει τους μαθητές να επιλέξουν τα Τμήματα Φυσικής για τις σπουδές τους.Η Επιστήμη της Φυσικής αναζητά και δίνει επιστημονικές απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρωπότητας. Προσφέρει συνεχώς νέα γνώση και λύσεις στα ζωτικής σημασίας προβλήματα, δημιουργώντας νέες ιδέες και ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην επιστήμη. Συνεπώς, δεν πρέπει να συνδέεται με την απαίτηση για ταχύτατη επίλυση εξεζητημένων ασκήσεων».

Στη δεύτερη παράγραφο της ανακοίνωσής τους λένε ότι η επιστήμη της Φυσικής δεν έχει καμία σχέση με τις εξεζητημένες ασκήσεις που θέτουν ως θέματα στις Πανελλαδικές. Αυτό δημιουργεί στρεβλή εικόνα για την επιστήμη της Φυσικής και αποθαρρύνει τους υποψηφίους να επιλέξουν τα Τμήματα Φυσικής και όχι μόνο, θα λέγαμε εμείς, καθώς διώχνει τους υποψηφίους από το 2ο Πεδίο. Αυτό θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα στο μέλλον με τις θέσεις στα Πολυτεχνεία να μένουν άδειες εξαιτίας της έλλειψης των υποψηφίων που αναμένεται στο μέλλον.

Το ότι τα θέματα που μπαίνουν στις Πανελλαδικές δεν έχουν καμία σχέση με την επιστήμη δεν ισχύει μόνο στη Φυσική. Ισχύει το ίδιο και στα Μαθηματικά, όπου τα θέματα αποτελούν ασκήσεις εξυπνακισμού, αφού δεν εξετάζουν αν οι υποψήφιοι έχουν κατανοήσει τις έννοιες που μελετούν, αλλά αν μπορούν να εφαρμόσουν περίεργα τρυκ.

Η αλήθεια είναι ότι οι Πανελλαδικές Εξετάσεις αποτελούν ένα διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων. Πρέπει να υπάρχει ομαλή κατανομή των υποψηφίων στη βαθμολογική κλίμακα. Αυτό θέτει κάποιους περιορισμούς, αλλά δεν σημαίνει ότι τα θέματα που μπαίνουν πρέπει να είναι εκτός πνεύματος του κάθε μαθήματος.  Απαραίτητη είναι η διασύνδεση της διδασκόμενης ύλης με αυτά που θα κληθούν να μελετήσουν οι φοιτητές στο 1ο έτος στα ΑΕΙ. Δεν μπορεί να είναι άσχετα και ξεκομμένα, διότι έτσι δημιουργείται το κενό που υπάρχει σήμερα κάνοντας τη μετάβαση από το Λύκειο στο Πανεπιστήμιο πιο δύσκολη από όσο έπρεπε να είναι.

Το πρόβλημα είναι φυσικά γενικότερο. Όχι μόνο δεν υπάρχει καμία σύνδεση μεταξύ δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας, αλλά δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός. Οι αποφάσεις παίρνονται στο πόδι, χωρίς να υπηρετούν ένα συνολικό σχέδιο. Γι’ αυτό βαδίζουμε από αποτυχία σε αποτυχία.

Πρόσφατο παράδειγμα η δήλωση του υπουργείου Παιδείας ότι θα αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των οικονομικών μαθημάτων. Δήλωσε χαρακτηριστικά: «Πάγιο αίτημα του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος είναι να αυξηθούν οι ώρες των οικονομικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Θα γίνει αυτό από τον Σεπτέμβριο του 2025. Πρόκειται για ένα δίωρο μάθημα το οποίο θα αφορά τις βασικές οικονομικές έννοιες και θα διδάσκεται στην Α’ Λυκείου».

Στην Α’ Λυκείου οι ώρες διδασκαλίας είναι 35. Επειδή δεν γίνεται να αυξηθούν άλλο, αφού είναι 5 επτάωρα, θα πρέπει να κοπούν 2ώρες διδασκαλίας από κάποια άλλα μαθήματα. Αφήνω στην άκρη τη δήλωση ότι θα αυξηθούν οι ώρες της Γυμναστικής που θα απαιτήσει άλλες περικοπές.

Τον Σεπτέμβριο του 2026 αναμένεται να αφιχθούν στα σχολεία τα βιβλία που θα προκύψουν από τη διαδικασία του πολλαπλού βιβλίου. Τα βιβλία αυτά, που τώρα γράφονται, στηρίζονται στα προγράμματα σπουδών που εκπονήθηκαν από το ΙΕΠ και περιλαμβάνουν συγκεκριμένες ώρες διδασκαλίας για κάθε μάθημα, ώστε να μπορεί να βγει η ύλη που θα περιλαμβάνουν. Πριν τα νέα βιβλία φτάσουν στα σχολεία σαμποτάρονται από τον ίδιο τον Υπουργό. Διότι η ύλη σε κάποια μαθήματα θα περικοπεί, ώστε να χωρέσουν οι δύο επιπλέον ώρες διδασκαλίας των Οικονομικών μαθημάτων, για τα οποία φυσικά δεν υπάρχει ούτε πρόγραμμα σπουδών, ούτε πρόβλεψη για βιβλία. Θα διδάσκεται, λοιπόν ό,τι να ναι, με κάποιες πρόχειρες οδηγίες και χωρίς βιβλία.

Χρειάζεται να αυξηθούν οι ώρες των οικονομικών μαθημάτων; Φυσικά και χρειάζεται, διότι η οικονομία έχει γίνει τόσο πολύπλοκη που χρειάζεται προσπάθεια για να καταλάβει κάποιος τα στοιχειώδη. Αυτή η ανάγκη δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί με αποφάσεις που παίρνονται στο πόδι και ανακοινώνονται στο συνέδριο του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Δυστυχώς αυτή είναι η αντίληψη για την εκπαίδευση στη χώρα μας. Αποφάσεις στο πόδι με ορίζοντα τη θητεία ενός υπουργού, που διαρκεί, κατά μέσο όρο δύο χρόνια. Σημασία έχει να μείνει στην ιστορία η μεταρρύθμιση του τάδε υπουργού. Πώς να τους εξηγήσεις ότι δεν έχουμε ανάγκη μεταρρύθμισης αλλά σχεδίου;

*Ο Στράτος Στρατηγάκης είναι Μαθηματικός – Ερευνητής ([email protected], www.stadiodromia.gr)