Γιάννης Μαρκόπουλος: Η Ελλάδα αποχαιρετά τον σπουδαίο της μουσικοσυνθέτη

Ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης μας Γιάννης Μαρκόπουλος, πέρασε στην αιωνιότητα.

«Πιστεύω ότι μια χώρα πρώτα αλώνεται και υποβαθμίζεται πνευματικά και πολιτιστικά και μετά οικονομικά» είχε αναφέρει, μεταξύ άλλων, σε μια από τις συνεντεύξεις του στην εφημερίδα Ναυτεμπορική.

«Η Ελλάδα χρειάζεται πολιτική πολιτισμού. Μια εμπνευσμένη δημιουργική ενότητα όλων των δυνάμεων σε ένα νέο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι. Πρέπει να επενδύσουμε αποφασιστικά στην παιδεία και τον πολιτισμό, για τα παιδιά και τους νέους που είναι το παραγωγικό μέλλον της χώρας. Η εργατικότητα, η καινοτομία, η ισότητα, η αξιοκρατία, η κοινωνική αλληλεγγύη και συμφιλίωση και η αισιοδοξία είναι, για μένα, απαραίτητα στοιχεία, για να έχει η χώρα ευοίωνο μέλλον», μας είχε πει τον Δεκέμβριου του 2017· ενώ, απαντώντας σε ερωτήσεις μας -άλλοτε σχετικά με το μήνυμα που θα  έστελνε στους νέους της χώρας κι άλλοτε για το πώς έβλεπε το μέλλον μας-  επικαλούνταν τους στίχους του Σεφέρη: «Εγώ είμαι ο τόπος σου· ίσως να μην είμαι κανείς, αλλά μπορώ να γίνω αυτό που θέλεις».

Το Σάββατο άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 84 ετών, έπειτα από επιπλοκές με τον καρκίνο· είχε εισαχθεί, στις 5 Μαΐου, στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Αλεξάνδρα».

Μάλιστα, η οικογένειά του εξέδωσε ανακοίνωση για τον θάνατό του, αναφέροντας: «Με θλίψη ανακοινώνουμε ότι απεβίωσε, μετά από σκληρή μάχη με τον καρκίνο, ο μεγάλος εθνικός μας συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος. Η μουσική ψυχή της Ελλάδας σίγησε. Όμως, θα μένει ζωντανή στη μνήμη μας, μέσα από τα τραγούδια του, που τραγουδήθηκαν και θα τραγουδιούνται από γενιές και γενιές Ελλήνων και Ελληνίδων».

Η ζωή και το έργο του

Γεννήθηκε το 1939 στο Ηράκλειο Κρήτης. Πατέρας του ήταν ο Γεώργιος Μαρκόπουλος και μητέρα του η Ειρήνη Αεράκη. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Ιεράπετρα, και έκανε τα πρώτα του μουσικά μαθήματα στη θεωρία και το βιολί σε ωδείο της περιοχής.

Το 1956 συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών, με τον συνθέτη Γεώργιο Σκλάβο και τον καθηγητή του βιολιού Ιωσήφ Μπουστίντουι. Την ίδια περίοδο εισήχθη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για κοινωνικές και φιλοσοφικές σπουδές ενώ παράλληλα συνέθεσε μουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο και τον χορό.

Το 1959 συνέθεσε τα «Τρία σκίτσα για χορό» που ηχογραφήθηκαν  από τη συμφωνική ορχήστρα της ΕΙΡ. Το 1963 βραβεύτηκε για τη μουσική του στις «Μικρές Αφροδίτες» του Νίκου Κούνδουρου, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, και τον ίδιο χρόνο ανέβηκαν από νέα χορευτικά σύνολα τα μουσικά του έργα «Θησέας», «Χιροσίμα» και τα «Τρία σκίτσα για χορό».

Oι συνθέσεις στο Λονδίνο

Το 1967 επιβάλλεται στην Ελλάδα η δικτατορία και ο Γιάννης Μαρκόπουλος αναχωρεί για το Λονδίνο. Εκεί εμπλουτίζει τις μουσικές του γνώσεις και συνθέτει την κοσμική καντάτα «Ήλιος ο πρώτος», σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Την ίδια περίοδο γνωρίζεται με τους συνθέτες Ιάννη Ξενάκη και Γιάννη Χρήστου.

Στο Λονδίνο συνθέτει ακόμα τους «Χρησμούς», για συμφωνική ορχήστρα, και τους πρώτους «Πυρρίχιους χορούς» (από τους 24 που ολοκλήρωσε το 2001). Τότε έγραψε και τη μουσική για την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, που παρουσιάστηκε από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας. Το 1969 επέστρεψε στην Αθήνα και συνεργάστηκε με ποιητές, νέους τραγουδιστές και μουσικούς.

Στην αρχή της δεκαετίας του 1970 παρουσίασε μουσικά έργα που θεωρούνται τομή στην ελληνική μουσική, ενώ λίγο αργότερα ιδρύει την ορχήστρα Παλίντονος αρμονία, που αποτελείται από όργανα συμφωνικά και ελληνικά.

Τραγούδια του, όπως «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί», «Τα Λόγια και τα χρόνια», «Χίλια μύρια κύματα», «Λένγκω», «Γίγαντας», «Κάτω στης Μαργαρίτας το αλωνάκι», «Καφενείον η Ελλάς», «Ο τόπος μας είναι κλειστός», «Παραπονεμένα λόγια» και πολλά άλλα,  έγιναν σύμβολα και μύθοι. Το ίδιο, άλλωστε, συνέβη με τα μουσικά του έργα «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», «Ο Στράτης  Θαλασσινός ανάμεσα στους Αγάπανθους», «Ήλιος ο Πρώτος», «Χρονικό», «Ιθαγένεια», «Οροπέδιο», «Θητεία» και «Μετανάστες» – σε ποίηση και στίχους Σολωμού, Σεφέρη, Ελύτη, Κ.Χ. Μύρη, Μιχ. Κατσαρού, Ελευθερίου, Σκούρτη, Θεοδωρίδη αλλά και δικούς του.

Το 1976 συνέθεσε τη μουσική για την τηλεοπτική σειρά του ΒΒC, «Who Pays the Ferryman?» το μουσικό θέμα της οποίας έφτασε στη κορυφή των αγγλικών charts, αποκτώντας διεθνή φήμη.

Το 1977 έρχονται «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» βασισμένοι στο ποίημα του Διονυσίου Σολωμού που παρουσιάστηκαν την ίδια χρονιά ενώπιον 22.000 νέων σε στάδιο της Αθήνας, υπό την διεύθυνση του συνθέτη.

Τον Ιανουάριο του 1981 ενώθηκε και στη ζωή με την τραγουδίστρια και συνεργάτιδά του Βασιλική Λαβίνα, με την οποία απέκτησαν την κόρη τους Ελένη.

Το 1994 δημιούργησε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, τη «Λειτουργία του Ορφέα», που παρουσιάστηκε στο Palais des Beaux-Arts των Βρυξελλών.