Γιατί χειροκροτούμε (και ενίοτε δεν σταματάμε);

Στο Φεστιβάλ των Καννών, το χειροκρότημα από τους ορθίους θεατές μπορεί να κρατήσει έως και 10 λεπτά. Μιας και πιάσαμε το συγκεκριμένο Φεστιβάλ, το ρεκόρ σε διάρκεια χειροκροτήματος έχει ξεπεράσει, εκεί, τα 22 λεπτά.

Συνέβη το 2006 για τον «Λαβύρινθο του Πάνα» εκείνη την «σκοτεινή» μεξικανό – ισπανική παραγωγή που ίσως πια κανείς να μη θυμάται σήμερα γιατί πυροδότησε ένα τέτοιο παρατεταμένο χειροκρότημα.

Τι είναι όμως αυτό που ωθεί τα ανθρώπινα όντα να χτυπούν τα χέρια τους για να χειροκροτήσουν;

Το ΒΒC αποπειράται να διερευνήσει το ερώτημα: Γιατί τελικά χειροκροτούμε; Γιατί οι άνθρωποι άρχισαν κάποτε να χτυπούν τις παλάμες τους για να «φωνάξουν» την εκτίμησή τους, την ευαρέσκεια και την επιδοκιμασία τους;

Το κάνουν άλλα όντα;

Και γιατί δεν κάνουμε κάτι άλλο, όπως να κρ(ο)άζουμε, να σφυρίζουμε ή να κάνουμε ας πούμε ένα «κλικ» με το στόμα;

Οι Homo sapiens, έτσι για την ιστορία, ήταν οι πρώτοι που ξεκίνησαν να χειροκροτούν, γράφει ο ψυχολόγος Alan Crawley στο πλαίσιο σχετικής έρευνας.

Οι πρόγονοί μας -οι οποίοι δεν είχαν προλάβει να δουν ταινίες, σειρές κλπ- καθότι δεν μπορούσαν να μιλήσουν, φέρεται πως χρησιμοποιούσαν τον θόρυβο για να σηματοδοτήσουν την παρουσία θηρευτών, για να εκφοβίσουν τους αντιπάλους, ή για να παίξουν.

Σήμερα, ορισμένα θηλαστικά χρησιμοποιούν το χειροκρότημα για να κατευθύνουν την προσοχή άλλων ή για να επικοινωνούν σε μεγάλες αποστάσεις.

Ένδειξη κυριαρχίας

Για παράδειγμα οι άγριες γκρίζες φώκιες το κάνουν ενώ βρίσκονται κάτω από το νερό, για να δείξουν δύναμη και κυριαρχία στους συντρόφους τους.

Δεν είναι ξεκάθαρο πότε ακριβώς οι άνθρωποι άρχισαν να χειροκροτούν αλλά ακόμα και στη Βίβλο, μερικές φορές, αναφέρεται ως τρόπος ένδειξης χαράς ή λατρείας.

Κάτι που δεν αποκλείεται να το έκαναν και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι.

Ωστόσο, η πρακτική του «χειροκροτήματος» εμφανίστηκε σε θέατρα και ομιλίες ήδη από την Αρχαία Ρώμη.

Όπως τα… likes

Για τους Ρωμαίους, το χειροκρότημα ήταν επίσης ένα ηχητικό μέτρο δημοφιλίας, παρόμοιο με μια δημοσκόπηση ή και τα likes στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ακόμα και στην περίπτωση των βρεφών. Αν και μελέτες δείχνουν ότι τα μωρά δεν μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία του χειροκροτήματος -μέχρι τα τέλη του πρώτου έτους της ζωής τους- τα παιδιά ξεκινούν και μπορούν εύκολα να το κάνουν.

Κάτι περισσότερο από εκτίμηση

«Το χειροκρότημα είναι το κατ’ εξοχήν μη φωνητικό σήμα με την υψηλότερη ακουστική ένταση… και μια απλή, γρήγορη και αποτελεσματική ενέργεια», παρατηρεί ο Crawley.

Ορισμένοι ερευνητές έχουν επισημάνει ότι το χειροκρότημα μπορεί επίσης να σηματοδοτεί κάτι περισσότερο από την εκτίμηση. Μπορεί επίσης να είναι μια πράξη που προάγει τους κοινωνικούς δεσμούς.

«Μερικές φορές οι άνθρωποι χειροκροτούν επειδή θέλουν να στείλουν ένα μήνυμα. Άλλες φορές, οι άνθρωποι μπορεί να χειροκροτούν όχι λόγω εσωτερικής επιλογής αλλά μάλλον λόγω κοινωνικής πίεσης», γράφει ο Crawley.

Σαν ίωση

Το 2013, μια ομάδα με επικεφαλής τον Ρίτσαρντ Μαν, από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία, παρατήρησε τον τρόπο που αυτό συνέβαινε μετά από ακαδημαϊκές διαλέξεις.

Και αυτό που διαπίστωσαν είναι το χειροκρότημα διαδίδεται σαν ίωση. Ξεκινάει να χειροκροτεί ένας και μετά ακολουθεί το πλήθος, όπως συμβαίνει με την εξάπλωση ενός ιού.

Όμως στο ερώτημα «γιατί χειροκροτούμε» η απάντηση, εν ολίγοις, φαίνεται να είναι η εξής: Το χειροκρότημα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να κάνουμε πολύ θόρυβο, να δείξουμε την εκτίμησή μας και να ενισχύσουμε τον κοινωνικό μας δεσμό.

Με πληροφορίες από ΒΒC