Επένδυση στην πρόληψη

Τoυ Παναγιώτη Γκανιάτσου, δικηγόρου Αθηνών παρ’ Αρείω Πάγω, LLM Ποινικού Δικαίου, μέλους της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, αν. τομεάρχη Αθλητισμού

ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ μας, φέτος, βιώνουμε έναν πύρινο εφιάλτη δίχως τέλος. Μέχρι στιγμής, έχει καεί το 1,1% της ελληνικής επικράτειας, ενώ στο δάσος της Δαδιάς σημειώθηκε η μεγαλύτερη πυρκαγιά στην Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια, με 18 συνανθρώπους μας να βρίσκουν τραγικό θάνατο μέσα στο φλεγόμενο δάσος. Πυροσβέστες, εθελοντές και κάτοικοι κάθε μέρα αγωνίζονταν εκεί με αυταπάρνηση, σε μια άνιση μάχη με τα αλλεπάλληλα μέτωπα. Η αδυναμία της πολιτείας να διαχειριστεί την κατάσταση είναι καταφανής, και δη σε μια περιοχή που συνιστά την πρώτη γραμμή άμυνας της χώρας. Δίπλα σχεδόν από τα σύνορά μας εκκενώθηκε το πανεπιστημιακό νοσοκομείο, ενώ σημαντικές στρατιωτικές βάσεις τέθηκαν σε κίνδυνο. Η φωτιά σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά της σε Ρόδο, Εύβοια, Ανατολική και Δυτική Αττική, Λουτράκι, Μαγνησία, Φθιώτιδα, Άνδρο, αλλά και στην Πάρνηθα, λίγα χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της Αθήνας, όπου η καταστροφή που έχει ήδη συντελεστεί υπερβαίνει ακόμα και εκείνη που προξένησε η πυρκαγιά του 2007 στον μεγαλύτερο ορεινό όγκο της Αττικής.

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ είναι τι έπραξε η κυβέρνηση για να θωρακίσει τη χώρα μας έναντι του κινδύνου των πυρκαγιών; Δυστυχώς, για ακόμη μια φορά καταδεικνύεται η αναποτελεσματικότητα του
«επιτελικού κράτους». Εδώ και δύο χρόνια, η κυβέρνηση δημιούργησε το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο μέχρι και σήμερα δεν διαθέτει καν οργανόγραμμα. Δεν υπάρχει καν ένα πλήρως αποσαφηνισμένο πλαίσιο αρμοδιοτήτων κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Στον νόμο για την πολιτική προστασία, υπήρξε η δέσμευση για την αξιοποίηση δορυφορικών και εν γένει ψηφιακών μέσων, όπως τα drones, πλην όμως δεν τα είδαμε πουθενά. Οι δασικές υπηρεσίες είναι αποσαθρωμένες, δεδομένου ότι η μείωση του προσωπικού τους ανέρχεται σε ποσοστό 53%, η δε μείωση των πόρων τους σε 80%. Δεν είναι δυνατόν στο ισοζύγιο καταστολής και πρόληψης, σύμφωνα με το WWF, να
δίνονται ετησίως περίπου 600 εκατομμύρια, στην καταστολή και στην πρόληψη μόνο 189 εκατομμύρια. Για όλα αυτά, όπως και για το πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», αλλά και για τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, η κυβέρνηση οφείλει να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις.

ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ μας Κώδικα, ο εμπρησμός σε δάση προβλέπεται και τιμωρείται, κατ’ άρθρον 265 Π.Κ., ως εξής: «Όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα, τιμωρείται: α) με κάθειρξη έως οκτώ (8) έτη και χρηματική ποινή, αν δε ο δράστης σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή, β) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, γ) με κάθειρξη αν στην περίπτωση των περ. α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου ή η φωτιά εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση ή είχε ως επακόλουθο σοβαρή ή ευρεία ρύπανση ή υποβάθμιση ή σοβαρή ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή, δ) με ισόβια κάθειρξη αν στην περ. β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο άλλου».

ΟΠΟΙΟΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ από αμέλεια την πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιμωρείται με φυλάκιση, και αν από αμέλεια προκαλεί μια τέτοια πυρκαγιά από την οποία μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους.

ΣΕ ΚΑΘΕ περίπτωση, ωστόσο, η ποινική καταστολή των εμπρησμών εκ των υστέρων δεν μπορεί άνευ ετέρου να επιλύσει το πρόβλημα. Οι φωτιές που μαίνονταν σε πλήθος μετώπων ανά τη χώρα τις τελευταίες ημέρες αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη η πατρίδα μας να επενδύσει στην πρόληψη. Και τούτο, διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε την ανθεκτικότητα να αντιμετωπίσουμε τις παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής. Η κλιματική αλλαγή επ’ ουδενί δεν μπορεί να λειτουργεί ως άλλοθι της κυβέρνησης. Αντιθέτως, αποτελεί επιταγή για πρόληψη, επί τη βάσει της νέας πραγματικότητας, με επιστημονική μελέτη, χρήση νέων τεχνολογιών, αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, καθώς και με λογοδοσία πού πάνε αυτοί οι πόροι. Όλα, λοιπόν, κατατείνουν σε μία λέξη: Πρόληψη. Τούτο σημαίνει σύγχρονα και εφαρμόσιμα σχέδια πολιτικής προστασίας, ενιαίο κέντρο διαχείρισης και συντονισμού, προμήθεια μέσων και εκπαίδευση του προσωπικού, εκ των προτέρων γνωστές αρμοδιότητες και υποχρεώσεις για όλους τους συναρμόδιους φορείς: κράτος, πολιτική προστασία, τοπική αυτοδιοίκηση. Η πρόληψη γίνεται από τους δασοφύλακες, τις δασικές υπηρεσίες, τους επιστήμονες. Αυτή πρέπει να είναι η δημόσια συζήτηση και όχι ο εκχυδαϊσμός, η απανθρωπιά και το κυνήγι κεφαλών από δήθεν πολιτοφύλακες.

ΑΝΑΝΤΙΡΡΗΤΑ, το 112 είναι ένα σημαντικό εργαλείο, ωστόσο per se δεν επαρκεί. Το δόγμα «εκκενώνω – αποζημιώνω – πάμε παρακάτω» αποδεδειγμένα οδηγεί μόνο σε περισσότερη καμένη γη. Είναι γνωστό τοις πάσι ότι το δάσος σώζεται από τον χειμώνα, όχι το καλοκαίρι. Η προστασία του δάσους θα πρέπει να γίνεται στο πεδίο εγκαίρως, με ένα πραγματικά ισχυρό σχέδιο πρόληψης.