Καινοτόμο Εργαστήριο στα Τρίκαλα

Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου 2019 διεξήχθη στη Ντόχα του Κατάρ. Παραδοσιακά, η διοργάνωση αυτή γίνεται τον Αύγουστο, όμως οι διοργανωτές επέλεξαν το τέλος Σεπτεμβρίου προκειμένου να μειωθεί η καταπόνηση από τη θερμοκρασία, που θα δέχονταν οι αθλητές και οι επισκέπτες στη Ντόχα.

Για τον ίδιο λόγο, ήταν η πρώτη φορά που ο μαραθώνιος των ανδρών και των γυναικών ξεκίνησε τα μεσάνυχτα. Έγινε έτσι ο πρώτος νυχτερινός μαραθώνιος σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου. Παρόλα αυτά, η θερμοκρασία ήταν 33 βαθμοί Κελσίου και η υγρασία ξεπέρασε το 70%. Ο μαραθώνιος των γυναικών ήταν από τους πιο αποτυχημένους στην ιστορία του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος, αφού 29 από τις 69 αθλήτριες (δηλαδή, 42%) δεν κατάφεραν να τερματίσουν, ενώ ο νικητήριος χρόνος ήταν ο αργότερος στην ιστορία του Παγκόσμιου πρωταθλήματος.

Θα συμβεί άραγε κάτι αντίστοιχο και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου της FIFA το 2022; Ζητήσαμε απάντηση στο ερώτημα αυτό από τον πλέον ειδικό, το Δρ. Ανδρέα Φλουρή, ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Επισκέπτης Καθηγητής στην Περιβαλλοντική Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα. Ο Δρ. Φλουρής είναι ο Διευθυντής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας, γνωστό στην επιστημονική κοινότητα ως FAME Lab.

«Το Εργαστήριό μας, τονίζει στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, είναι το μόνο σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη και ένα από τα λίγα στον κόσμο που μελετά τους τρόπους με τους οποίους παράγοντες του περιβάλλοντος, όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική ρύπανση, βυθός και διάστημα επιδρούν στη φύση και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος.

Οι έρευνές μας έχουν χρησιμοποιηθεί από οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο Διεθνής Οργανισμός για την Εργασία, το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ και του Κατάρ, η ΝΑΣΑ, και ο Καναδικός Οργανισμός Διαστήματος προκειμένου να προασπίσουν την υγεία αθλητών, ειδικών αποστολών, αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου» τονίζει ο Δρ. Φλουρής.

Το μόνο σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη και ένα από τα λίγα στον κόσμο που μελετά τους τρόπους με τους οποίους παράγοντες του περιβάλλοντος, όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική ρύπανση, βυθός και διάστημα επιδρούν στη φύση και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος

«Υπάρχει έντονη φημολογία για τις καιρικές συνθήκες κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου της FIFA που θα γίνει στο Κατάρ το 2022. Αυτό είναι λογικό, αφού η ζέστη στη χώρα αυτή είναι εξαιρετικά έντονη για ένα μεγάλο μέρος του έτους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι διοργανωτές επέλεξαν το φθινόπωρο ως την καταλληλότερη περίοδο, συγκεκριμένα από 21 Νοεμβρίου έως 18 Δεκεμβρίου. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αυτή θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της διοργάνωσης που δεν θα λάβει χώρα κατά το καλοκαίρι» αναφέρει επίσης ο Δρ. Φλουρής.

«Η ζέστη κατά τη διάρκεια των αγώνων ήταν ένα από τα θέματα που απασχόλησαν τους διοργανωτές πριν ακόμη διεκδικήσουν επίσημα τη διοργάνωση. Το 2009, όταν ακόμη προετοίμαζαν την αίτησή τους για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου της FIFA, οργάνωσαν ένα διεθνές συνέδριο με τίτλο “Άσκηση σε θερμό περιβάλλον” και προσκλήθηκα να συμμετέχω σε αυτό το συνέδριο, το οποίο διεξήχθη στο Νοσοκομείο Ορθοπεδικής και Αθλητιατρικής στην πρωτεύουσα του Κατάρ, Ντόχα» αναφέρει ο Δρ. Φλουρής.

Στην ερώτηση «τί του έκανε εντύπωση από αυτό το συνέδριο», ο Δρ. Φλουρής αναφέρει ότι «η επιτροπή που είχε συστήσει η κυβέρνηση του Κατάρ για τη διεκδίκηση της διοργάνωσης κάλεσε στο συνέδριο 20 επιστήμονες από όλο τον κόσμο οι οποίοι ερευνούν τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος, και συγκεκριμένα τις επιπτώσεις της αυξημένης θερμοκρασίας, στην υγεία και τη σωματική απόδοση του ανθρώπου.

Αυτή καθαυτή η διεξαγωγή του συνεδρίου κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της αίτησης δείχνει τη σοβαρότητα και τη συνέπεια με την οποία λειτουργούν οι άνθρωποι στη χώρα αυτή. Αντιλήφθηκαν ότι οι υψηλές θερμοκρασίες ήταν ένα σημαντικό μειονέκτημα της αίτησής τους για τη διεξαγωγή των αγώνων και έτσι οργάνωσαν ένα συνέδριο ζητώντας τη συνδρομή επιστημόνων από όλο τον κόσμο προκειμένου να λυθεί ή έστω να περιοριστεί αυτό το πρόβλημα. Κι όλα αυτά προτού κατατεθεί η εκδήλωση ενδιαφέροντος από μέρους τους, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να απορριφθεί από τη FIFA» επισημαίνει ο Δρ. Φλουρής.

Προφανώς, γεννάται λοιπόν το ερώτημα «πώς η ζέστη επηρεάζει την άσκηση και, στην προκειμένη περίπτωση, το ποδόσφαιρο; Όπως εξηγεί ο Δρ. Φλουρής, «έρευνες στο εργαστήριό μας αλλά και σε άλλα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο έχουν δείξει επανειλημμένα ότι η απόδοση των αθλητών μειώνεται σε θερμό περιβάλλον.

Σε αγωνίσματα μεγάλης διάρκειας, όπως ο μαραθώνιος, η βέλτιστη θερμοκρασία είναι 10-17 βαθμοί Κελσίου. Πέρα όμως από το ζήτημα της απόδοσης, όταν η θερμοκρασία αυξηθεί πολύ υπάρχει κίνδυνος και για την υγεία των αθλητών. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί αρκετά περιστατικά θανάτων από θερμοπληξία κατά τη διάρκεια αγώνων ή προπονήσεων ποδοσφαίρου, ενώ στο αμερικανικό ποδόσφαιρο τέτοια φαινόμενα λαμβάνουν χώρα πολύ πιο συχνά.

Την τελευταία δεκαετία εργαζόμαστε συνεχώς προκειμένου να βρούμε ένα κριτήριο (π.χ. όταν η θερμοκρασία ανέβει πάνω από κάποιο επίπεδο) με βάση το οποίο οι υπεύθυνοι – είτε αυτός είναι ο διαιτητής σε έναν αγώνα είτε ο προπονητής σε μια προπόνηση – να μπορούν να αποφασίζουν εάν ένας αγώνας ή μια προπόνηση πρέπει να διακοπεί ή να ματαιωθεί.

Το 2009, όταν έγινε το πρώτο συνέδριο στο Κατάρ, μελετήσαμε διάφορα κριτήρια, αλλά διαπιστώσαμε ότι δεν υπήρχε ακόμη αρκετή έρευνα για να τα στηρίξει γιατί είχαν δημιουργηθεί για άλλους σκοπούς (π.χ. για εργασία σε ορυχεία ή εργοστάσια γυαλιού όπου οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές).

Έτσι, αποφασίσαμε από κοινού όλοι οι συμμετέχοντες να διεξάγουμε την έρευνα που χρειάζεται για τη δημιουργία ενός κριτηρίου για την ασφαλή διεξαγωγή αγώνων και προπονήσεων ποδοσφαίρου».

Συνεχίζοντας, ο Δρ. Φλουρής εξηγεί ότι «το 2010 η FIFA ανακοίνωσε επίσημα ότι το Κατάρ θα διοργανώσει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου του 2022. Έτσι, το 2014 η οργανωτική επιτροπή μάς κάλεσε ξανά προκειμένου να επανεξετάσουμε την πιθανότητα να καθοριστεί ένα κριτήριο ασφάλειας για να προταθεί στη FIFA. Δυστυχώς όμως» αναφέρει ο Δρ. Φλουρής, «δεν υπήρχαν ακόμη επαρκή δεδομένα για τον καθορισμό ενός ορίου ασφαλείας. Πλέον, μπορώ να πω ότι η έρευνά μας για το ζήτημα αυτό έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Ελπίζω ότι στις αρχές του 2022 θα είμαστε πλέον σε θέση να προτείνουμε σχετικές οδηγίες στους διοργανωτές».

Τέλος, για το αν υπάρχει τρόπος να προετοιμαστούν κατάλληλα οι αθλητές, ο Δρ. Φλουρής εξηγεί ότι «φυσικά θα πρέπει όλες οι ομάδες να προετοιμάσουν σωστά τους ποδοσφαιριστές που θα συμμετέχουν στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου του 2022. Υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες οι οποίες μπορούν να επιτρέψουν στους αθλητές να εγκλιματιστούν στη ζέστη. Έτσι, θα μειώσουν την πιθανότητα να υπάρξει κάποιος κίνδυνος για την υγεία τους, ενώ θα βελτιώσουν σημαντικά την απόδοσή τους».