Καλοκαίρι. Ελεύθερος χρόνος διακοπών

«Πώς μπορώ να εξηγήσω στη γυναίκα μου ότι όταν κοιτάζω έξω
από το παράθυρο, δουλεύω;»
Joseph Conrad, Βρετανός συγγραφέας (1857-1924)

Αύγουστος, καλοκαίρι, χρόνος διακοπών, αναψυχής. Παρένθεση γόνιμη για χαλάρωμα, διαφυγή από την καθημερινότητα, μακριά από παραγωγικότητα-μέτρο αξιολόγησης αξιών ανθρώπων και χρόνου. Στάση από το τρέξιμο στον δρόμο, στο γραφείο, στο εργοστάσιο, στο εργοτάξιο. Ευκαιρία για πολλούς να αναλογιστούν τον τρόπο ζωής τους κι αν αυτός είναι εκείνος που ονειρευόταν κατά την εφηβεία ή στο ξεκίνημα μιας σταδιοδρομίας. Ευκαιρία για αναθεωρήσεις της στάσης ζωής μας, εντοπισμού και ανάλυσης του αξιακού συστήματος που -συνειδητά ή όχι- έχουμε επιλέξει και υπηρετούμε.

Το σύστημα αποζητά τη διαρκή ενεργητικότητα, η οποία δίχως να παράγεις, δεν έχεις ιδιαίτερη αξία. Και όμως οι διακοπές είναι δικαίωμα και ευκαιρία να αναλογιστούμε την αξία του χρόνου, τότε που μόνον εσύ ορίζεις τον τρόπο της ανάλωσής του. Και μην ξεχνάμε, ο χρόνος είναι το μοναδικό πράγμα που δεν μπορεί κανείς να μας χαρίσει.

Η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (1948) για πρώτη φορά καθιέρωσε (Άρθρο 24): «Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.» Κι από την άλλη, πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεµπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) καταγράφει ότι ένας στους δύο καταναλωτές δεν θα κάνει διακοπές το 2024 και ένας στους τρεις δηλώνει ότι θα κάνει πιο περιορισμένες διακοπές, λόγω οικονομικής ανέχειας…

Για τους περισσότερους, που καταπονούνται ολοχρονίς στον αγώνα για την επιβίωση, οι διακοπές είναι ξεκούραση στα όρια της αδράνειας. Για πολλούς άλλους διακοπές δεν είναι μόνον η αποχή από την παραγωγή αγαθών, υπηρεσιών, πλούτου, αλλά η ευκαιρία να επιδοθούν σε πνευματικές, καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Για ακόμα λιγότερους είναι μια περίοδος δημιουργικής ευεξίας, αναψυχής, μακριά από υποχρεώσεις. Όπως ο Κόνραντ που κοιτώντας έξω από το παράθυρο «δούλευε» μιας και το μυαλό βρισκόταν σε εγρήγορση για την παραγωγή ενός ακόμα πεζογραφήματος. Η εικόνα του όμως, από κάποιον προπέτη θα χαρακτηριζόταν αδρανής

Ο Πολωνός πιανίστας Artur Rubinstein, (1887-1982) έλεγε: «Να ξεκουραστώ από τι; Εγώ όταν θέλω να ξεκουραστώ ταξιδεύω και παίζω πιάνο». Οι δε δάσκαλοι του Ζεν: «Όποιος είναι κύριος της τέχνης της ζωής διακρίνει ελάχιστα ανάμεσα στο έργο του και τον ελεύθερο χρόνο του, ανάμεσα στο μυαλό και το σώμα του, την μόρφωση και τη θρησκεία του. Είναι δύσκολο να ξέρεις τι είναι τι. Απλά κυνηγάει το όραμά του για αριστεία σε ό,τι κάνει, αφήνοντας τους άλλους να αποφασίσουν αν εργάζεται ή παίζει. Αυτός, πάντα σκέφτεται να κάνει και τα δύο πράγματα μαζί».

Όπως και να έχει, ο καθένας αξιοποιεί όπως μπορεί το δικαίωμα των διακοπών, παρότι  αυτό το καλοκαίρι σκοτείνιασαν οι σκέψεις μας με καταστροφικές φωτιές, απειλές πολέμων, επιδημιών και άλλων δεινών.

«Ο χρόνος ποτέ δεν μας χαρίζεται
ποιος ξέρει να τον διαχειρίζεται;»