Λ. Μενδώνη για Μετρό Θεσσαλονίκης: Το ιστορικό όφελος από την αρχαιολογική έρευνα σε όλο το έργο είναι τεράστιο

Η υπουργός Πολιτισμού εξέφρασε την ικανοποίηση της για την ολοκλήρωση του έργου του μετρό Θεσσαλονίκης, που συνδυάστηκε με την ταυτόχρονη ανάδειξη των αρχαιοτήτων στον εντυπωσιακό Σταθμό Βενιζέλου.

Όπως τόνισε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία της στα σημερινά εγκαίνια του μετρό στη Θεσσαλονίκη η Λίνα Μενδώνη «δεν είναι πολλές οι χώρες, δεν είναι πολλές οι πόλεις, που έχουν το προνόμιο το ιστορικό παρελθόν τους να αναδύεται και να αναδεικνύεται στη διάρκεια κατασκευής ενός κοινωφελούς δημοσίου έργου».

Αναλυτικά η ομιλία της υπουργού Πολιτισμού:

Εξοχωτάτη κ. Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας

Είναι ιδιαίτερη τιμή και μεγάλη χαρά να βρίσκομαι, σήμερα, ενώπιον Υμών και του κ. Πρωθυπουργού, στην τελετή της απόδοσης του έργου του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου της Θεσσαλονίκης. Χθες, είδαμε αναδεδειγμένη την καλλίτερα σωζόμενη -και σημαντικότερη ίσως φάση- των αρχαιοτήτων, που αποκαλύφθησαν στη διάρκεια της κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου.

Δεν είναι πολλές οι χώρες, δεν είναι πολλές οι πόλεις, που έχουν το προνόμιο το ιστορικό παρελθόν τους να αναδύεται και να αναδεικνύεται στη διάρκεια της κατασκευής ενός κοινωφελούς δημοσίου έργου. Πρόκειται για ένα πλεονέκτημα της πατρίδας μας, η οποία εν τοις πράγμασιν αποτελεί ένα αρχαιολογικό παλίμψιστο.

Εκφράζοντας και τους συνεργάτες μου στο Υπουργείο Πολιτισμού, ευχαριστώ το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για την εξαιρετική συνεργασία, από το 2019 ως σήμερα, την προηγούμενη και τη νυν πολιτική ηγεσία, τον Χρήστο Σταϊκούρα και το Νίκο Ταχιάο, και την Ελληνικό Μετρό, το Νίκο Κουρέτα και τους συνεργάτες τους, πραγματικούς συμπαραστάτες μας. Ευχαριστώ τους αναδόχους, κ. Εξάρχου, και τους εξειδικευμένους επιστήμονες, χωρίς την εμπειρία και τη βαθειά επιστημονική γνώση των οποίων δεν θα είχαμε το αποτέλεσμα, που έχουμε σήμερα.

Ευχαριστώ από καρδιάς τους συνεργάτες μου στο Υπουργείο Πολιτισμού, για την εργώδη προσπάθεια, τη συστηματική επιστημονική εργασία και τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς στα γραφεία και στο πεδίο. Τα τελευταία πέντε χρόνια, είμαστε όλοι, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, στη Θεσσαλονίκη, δίπλα στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Ευχαριστώ τους συναδέλφους μου αρχαιολόγους- ανασκαφείς του σταθμού Βενιζέλου, που, αν και επιφυλακτικοί στην προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων, όχι απλώς εργάστηκαν υποδειγματικά, αλλά κατέθεσαν την ψυχή τους. Το αποτέλεσμα δικαιώνει όλους μας.

Συνταγματική υποχρέωση του Υπουργείου Πολιτισμού αποτελεί η διασφάλιση των προϋποθέσεων και η λήψη των κατάλληλων μέτρων, ώστε η εξυπηρέτηση των αναγκών διαβίωσης, ανάπτυξης και προόδου των πολιτών, να συνυπάρχει με το πολύτιμο -για την εξέλιξη και την ευημερία της κοινωνίας μας- κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πολιτιστική κληρονομιά δε φαλκιδεύει την αναπτυξιακή προοπτική της πατρίδας μας. Αντίθετα, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα και πολλαπλασιαστή της οικονομικής και κοινωνικής μας προόδου.

Στο πλαίσιο της κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης, διενεργήθηκε η μεγαλύτερη ανασκαφική έρευνα σωστικού χαρακτήρα, που έχει ποτέ πραγματοποιηθεί στη χώρα, συμβάλλοντας στην αναδίφηση της ιστορίας της πόλης από την ίδρυσή της, το 316 π.Χ., έως τις αρχές του 20ού αιώνα.

Η αρχαιολογική έρευνα συνθέτει ιστορίες από τη διαχρονική ζωή της πόλης, οι οποίες συνδυάζονται δημιουργικά με την αναπτυξιακή προοπτική μιας σύγχρονης πόλης.

Το ιστορικό όφελος από την αρχαιολογική έρευνα σε όλο το έργο, ιδιαίτερα, στους σταθμούς «Αγία Σοφία» και «Βενιζέλου» είναι τεράστιο. Τα ευρήματα αποτυπώνουν διαχρονικά την πολεοδομική εξέλιξη του αστικού ιστού, στο ύψος της κεντρικής οδού, που διέτρεχε πάντα την πόλη, στην ίδια σχεδόν χάραξη, από τον 3ο αι.π.Χ. ως σήμερα.

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν τη μνημειακή εικόνα της πρωτοβυζαντινής πόλης, με επιβλητικές κιονοστήρικτες μαρμαρόστρωτες πλατείες εκατέρωθεν του μαρμαρόστρωτου δρόμου, ενώ, παράλληλα, τεκμαίρεται ο ευρύς αστικός ανασχεδιασμός του δημόσιου χώρου, στον 6ο αι.

Όταν, το 2019, αποφασίσατε, κ. Πρωθυπουργέ, την προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου, υπήρξε η δέσμευσή μας, απέναντί σας, ότι εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων, οι αρχαιότητες θα επέστρεφαν στην ακριβή τους θέση, χωρίς καμία απολύτως έκπτωση.

Με απόλυτο σεβασμό στο θεσμικό πλαίσιο, ολοκληρώθηκε ένα εξαιρετικά σύνθετο, πρότυπο και καινοτόμο -σε διεθνές επίπεδο- αρχαιολογικό έργο. Εκπονήθηκαν πληρέστατες μελέτες, χιλιάδες σχέδια, πρωτοφανής τεκμηρίωση με τρισδιάστατη σάρωση κάθε στρώματος. Η διαδικασία της προσωρινής απόσπασης και της επανατοποθέτησης έγινε υπό την αδιάλειπτη εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και με τη διαρκή συνεργασία των αρμοδίων Διευθύνσεων του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι μελέτες έτυχαν των θετικών γνωμοδοτήσεων του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και της θετικής κρίσης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο οποίο προσέφυγαν όσοι ιδεοληπτικά και εξ αιτίας πολιτικών σκπιμοτήτων αντιμάχονταν την κατασκευή του Μετρό, εργαλειοποιώντας τις αρχαιότητες.

Στο πλαίσιο της κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου, αναδείχθηκε μια Σχολή για τη διαχείριση, την τεκμηρίωση, την προστασία, την ανάδειξη των αρχαιοτήτων.

Αποδείχθηκε ότι ο σεβασμός στο παρελθόν υποστηρίζει και ενισχύει ένα δυναμικό παρόν και ένα αναπτυξιακό μέλλον για την Θεσσαλονίκη και τους κατοίκους της.

Αυτό είναι το όραμα και το σχέδιο του Πρωθυπουργού, που μας εμπνέει όλους.

Κύριε Πρωθυπουργέ,

Σας ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη Σας.