Ειδικότερα με απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού χορηγήθηκε άδεια στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας για την έναρξη, κατά το 2024, ερευνητικού προγράμματος στις θέσεις «Βιολί», «Αλωνάκι», «Κολοκριά» και «Χελωνόκαστρο/αρχαία πόλη Όρθος», του Δήμου Σοφάδων, Π.Ε Καρδίτσας, με τίτλο: «Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Επιφανειακής και Γεωφυσικής Έρευνας Κέδρου και Ανάβρας (Δυτικής Θεσσαλίας)», υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου της Εφορείας κ. Χρήστου Καραγιαννόπουλου, στο πλαίσιο πενταετούς προγράμματος (2024-2028).
H αρχαιολογική έρευνα η οποία θα πραγματοποιηθεί τον μήνα Σεπτέμβριο κατά το 2024 σύμφωνα με την απόφαση που ελήφθη έπειτα και από την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, θα περιλαμβάνει:
1.Επιφανειακή έρευνα και τοπογραφική αποτύπωση της θέσης “Βιολί” προκειμένου:
– να εντοπισθούν οι πιθανές αρχαίες διαδρομές πρόσβασης στον χώρο.
– να εκτιμηθεί η κατάσταση διατήρησης και η ορατότητα των δομικών καταλοίπων εντός του περιβόλου του οικισμού.
– να διευκρινιστεί η έκταση του οικισμού εκτός του οχυρωματικού περιβόλου, ιδιαίτερα προς τη θέση «Αλωνάκι» στα ανατολικά.
– να διερευνηθεί το σχέδιο και η διάταξη των καταλοίπων του οικισμού εκτός του περιβόλου.
2.Συνολική και κατά τόπους εναέρια φωτογράφιση (drones) και δημιουργία ψηφιακών μοντέλων επιφανείας σε συνδυασμό με τους ορθοφωτοχάρτες που θα παραχθούν από την εναέρια φωτογράφιση.
Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Όρθης
Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Όρθης βρίσκεται στην κτηματική περιφέρεια των Τοπικών Κοινοτήτων Κέδρου και Λουτρού του Δήμου Σοφάδων, 21 χλμ. ΝΑ της Καρδίτσας. Η αρχαία πόλη καταλαμβάνει την κορυφή και τις πλαγιές του λόφου «Χελωνόκαστρο», εκτείνεται στο άλσος του Αγ. Νικολάου, όπου και το ομώνυμο εξωκκλήσι, ενώ στον ίδιο χώρο εντάσσονται το μικρό ιερό Α της Επαρχιακής οδού Καρδίτσας – Κέδρου, καθώς και τα νεκροταφεία που εκτείνονται εκατέρωθεν του δρόμου, προς τα Α και ΝΑ.
Η αρχαία πόλη Όρθη αναφέρεται από τον Όμηρο στον «Νηών Κατάλογο» και οι παλαιότεροι μελετητές πίστευαν ότι αποτελεί πόλη της Περραιβίας, περίοικης περιοχής των Θεσσαλών στα ΒΑ του θεσσαλικού κάμπου. Ωστόσο, ο εντοπισμός κατά τη δεκαετία του 1980 μέσα σε τάφο δύο χάλκινων νομισμάτων του 4ου αι. π.Χ. της πόλης Όρθης, καθώς και το τυχαίο εύρημα ενός θραύσματος κεραμίδας (κομμάτι στρωτήρα λακωνικού τύπου) που σώζει τμήμα σφραγίσματος με την επιγραφή Ο]ΡΘΙΕΩ[Ν από την περιοχή της πόλης, στα δυτικά του άλσους, οδήγησαν τον ανασκαφέα κ. Μ. Ιντζεσίλογλου να προχωρήσει στην ταύτιση της εν λόγω πόλης με την Όρθη, η οποία εμπίπτει στα όρια της «τετράδας» Θεσσαλιώτιδας, μιας εκ των τεσσάρων περιοχών στις οποίες διαιρούνταν η Θεσσαλία κατά την αρχαιότητα.
Κωστής Κριτσιάνης