Οι μετανάστες της κλιματικής αλλαγής

Α. Ακρίβος

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πολλές. Οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι, όπως το πόσιμο νερό, είναι πιθανό να καταστούν ακόμη πιο σπάνιοι σε πολλά μέρη του κόσμου. Οι καλλιέργειες είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσουν στα «hotspots» της κλιματικής αλλαγής, όπου οι συνθήκες είναι πολύ ζεστές και ξηρές ή πολύ κρύες και υγρές, απειλώντας τα μέσα διαβίωσης και επιδεινώνοντας την επισιτιστική ανασφάλεια.

Οι άνθρωποι προσπαθούν να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον, αλλά πολλοί εκδιώχθηκαν βίαια από τα σπίτια τους από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των καταστροφών ή μετακινούνται για να επιβιώσουν. Είναι οι λεγόμενοι κλιματικοί μετανάστες.

Οι δυσοίωνες προβλέψεις

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έως το 2025, 80 με 100 εκατομμύρια άνθρωποι να βρεθούν αντιμέτωποι με σημαντικές ελλείψεις στον «λευκό χρυσό», όπως συχνά αναφέρεται το πόσιμο νερό σε αντιπαράθεση με τον «μαύρο χρυσό», το πετρέλαιο.

Ειδικότερα, οι περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Είναι από τις πιο άνυδρες και ξηρές περιοχές του κόσμου, με υψηλή εξάρτηση της γεωργίας τους από το κλίμα και με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και της οικονομικής δραστηριότητας εκτεθειμένο σε πλημμύρες σε αστικές παράκτιες ζώνες.

Μια άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να επηρεάσει δεκάδες παράκτιες πόλεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

Ενδεικτικά στην περίπτωση της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, οι επιπτώσεις από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά μισό μέτρο, θα ήταν περίπου 2 εκατομμύρια εκτοπισμένοι, οικονομικό κόστος άνω των 35 δισ. δολάρια και ανυπολόγιστες απώλειες ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομίας.

Παράλληλα, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι εδάφη που φιλοξενούν σήμερα 300 εκατομμύρια ανθρώπους θα πλημμυρίζουν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο έως το 2050, εκτός εάν οι εκπομπές άνθρακα μειωθούν δραστικά και τα μέτρα ασφαλείας στις παράκτιες ζώνες ενισχυθούν σημαντικά.

Πόλεις όπως η Σαϊγκόν, η Βομβάη, η Τζακάρτα, η Αλεξάνδρεια, η Βασόρα, είναι πολύ πιθανόν να μετατραπούν σε Ατλαντίδες μέχρι το 2050. Στη Μεγάλη Βρετανία, περιοχές του Λίβερπουλ, του Λονδίνου και του Χάμπερσαϊντ αναμένεται να βυθιστούν, όπως και τεράστια κομμάτια χωρών, όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία.

Η συντριπτική πλειονότητα των πιο ευάλωτων πληθυσμών συγκεντρώνεται στην Ασία με την Κίνα, το Μπαγκλαντές, την Ινδία, το Βιετνάμ, την Ινδονησία και την Ταϊλάνδη να αντιμετωπίζουν τη σοβαρότερη απειλή. Η μεγαλύτερη ανατροπή στις εκτιμήσεις καταγράφεται στην Ασία, η οποία φιλοξενεί την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο αριθμός του πληθυσμού που διατρέχει κίνδυνο ετήσιων πλημμυρών έως το 2050 αυξήθηκε περισσότερο από οκτώ φορές στο Μπαγκλαντές, δώδεκα φορές στην Ινδία και τρεις φορές στην Κίνα.

Η απειλή είναι ήδη αισθητή στην Ινδονησία, όπου η κυβέρνηση ανακοίνωσε, πρόσφατα, σχέδια για να μετακινήσει την πρωτεύουσα από την Τζακάρτα, η οποία «βουλιάζει» καθώς είναι όλο και πιο ευάλωτη στις πλημμύρες. Τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι 23 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε κίνδυνο στην Ινδονησία.

Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση, αφού η θάλασσα ενδέχεται να «καταπιεί» μεγάλο μέρος της Θεσσαλονίκης από το 2050 έως το 2100. Παράλληλα, το 1/3 του ελληνικού εδάφους κινδυνεύει να γίνει έρημος εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της αλόγιστης χρήσης των υδάτινων πόρων. Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι περιοχές όπως η ανατολική Πελοπόννησος και σχεδόν όλα τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά κινδυνεύουν με ερημοποίηση τις προσεχείς δεκαετίες.

Όλα αυτά δείχνουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη αναμένεται να δημιουργήσει εκατομμύρια κλιματικούς μετανάστες στο εγγύς μέλλον και οι ειδήμονες αλλά και οι οργανώσεις αναζητούν ήδη τρόπους για να τους βοηθήσουν. Ορισμένες ιδέες είναι προφανείς, όπως η βελτίωση των συνθηκών στα κέντρα κράτησης μεταναστών.

Επομένως, μπορούμε να προβλέψουμε πού θα μετακινηθούν οι κλιματικοί μετανάστες;

Η απάντηση είναι αρνητική. Παρά τους τολμηρούς ισχυρισμούς ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να το αποδεικνύουν.
Δεν γνωρίζουμε ακόμη πού πηγαίνουν οι κλιματικοί μετανάστες και άλλοι βίαιοι εκτοπισμένοι. Χρειαζόμαστε ακόμα τεράστιους υπερυπολογιστές μόνο για να προβλέψουμε τον καιρό της επόμενης εβδομάδας. Δεδομένου λοιπόν του πόσο δύσκολο είναι να προβλέψουμε πού θα πάνε τα εκατομμύρια των μεταναστών για το κλίμα, τα «επόμενα σύνορα» εξακολουθούν να είναι τα τελευταία σύνορα.