Ο «θάνατος» των ποταμιών της Ευρώπης και οι επιπτώσεις του

Της Νατάσας Στασινού
[email protected] 

Ο Ρήνος, ο σημαντικότερος ποταμός για το εμπόριο και ευρύτερα την οικονομία της Ευρώπης, στερεύει. Η στάθμη των υδάτων στον Δούναβη και τον Πάδο έχει μειωθεί επικίνδυνα. Ο Τάμεσης εκπέμπει SOS. Τα ποτάμια της ηπείρου υποφέρουν από μία ξηρασία, που οι επιστήμονες προειδοποιούν πως ίσως αποδειχθεί η χειρότερη των τελευταίων 500 ετών.  Και ο «θάνατος» των ποταμών, σε μία περίοδο ενεργειακής κρίσης και πολλαπλών προκλήσεων, ίσως να οδηγήσει και τις οικονομίες στην εντατική. 

Λευκή σκόνη και χιλιάδες νεκρά ψάρια καλύπτουν είναι το σκηνικό που αντικρύζουν εκατομμύρια Ευρωπαίοι σε περιοχές από τις οποίες άλλοτε έτρεχαν τα νερά ποταμών. Η άνευ προηγουμένου ξηρασία καίει αγροτικές σοδειές, επιβάλλει περιορισμούς στο νερό, προκαλεί πυρκαγιές και απειλεί τα υδρόβια είδη.

VIA REUTERS/GREENPEACE

Εδώ και σχεδόν δύο μήνες δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές βροχοπτώσεις στη Δυτική, Κεντρική και Νότια Ευρώπη. Και η ξηρή περίοδος αναμένεται να έχει συνέχεια. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις συνθήκες καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες επιταχύνουν την εξάτμιση των υδάτων, τα διψασμένα φυτά προσλαμβάνουν περισσότερη υγρασία και η μειωμένη χιονόπτωση τον χειμώνα περιορίζει τα αποθέματα γλυκού νερού που είναι διαθέσιμο για άρδευση το καλοκαίρι.

Η Ευρώπη δεν είναι η μόνη που βιώνει μία τέτοια κλιματική κρίση. Συνθήκες έντονης ξηρασίας αναφέρθηκαν επίσης στην Ανατολική Αφρική, τις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες και το βόρειο Μεξικό.

Το Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι οι συνθήκες ξηρασίας θα επιδεινωθούν και δυνητικά θα επηρεάσουν το 47% της ηπείρου. Ο Αντρέα Τορέτι, ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, σε δηλώσεις του στο Associated Press τόνισε: «Η ξηρασία το 2018 ήταν τόσο ακραία που δεν υπήρξαν παρόμοια γεγονότα τα τελευταία 500 χρόνια, αλλά φέτος, νομίζω, είναι πολύ χειρότερη».

Για τους επόμενους τρεις μήνες, «βλέπουμε πολύ υψηλό κίνδυνο ξηρών συνθηκών στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο», προειδοποίησε.

Η τρέχουσα κατάσταση είναι αποτέλεσμα μακρών περιόδων ξηρών καιρικών συνθηκών που προκαλούνται από αλλαγές στα παγκόσμια καιρικά συστήματα, όπως εξηγεί ο μετεωρολόγος Πίτερ Χόφμαν του Ινστιτούτου Πότσνταμ για την Έρευνα Κλιματικών Επιπτώσεων στο Βερολίνο. «Απλώς το καλοκαίρι το νιώθουμε περισσότερο», είπε. «Αλλά στην πραγματικότητα η ξηρασία συσσωρεύεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους». 

Σύμφωνα με τον Χόφμαν οι παρατηρήσεις τα τελευταία χρόνια ήταν όλες στο ανώτερο άκρο αυτού που προέβλεπαν τα υπάρχοντα κλιματικά μοντέλα.

Οι επιπτώσεις

Η ξηρασία έχει οδηγήσει ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες να επιβάλουν περιορισμούς στη χρήση του νερού και η ναυτιλία βρίσκεται σε κίνδυνο στον Ρήνο και στον Δούναβη. Ο Ρήνος θα μπορούσε να φτάσει σε κρίσιμα χαμηλά επίπεδα τις επόμενες ημέρες, καθιστώντας τη μεταφορά εμπορευμάτων – συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα και του πετρελαίου – όλο και πιο δύσκολη. Στον Δούναβη, οι αρχές στη Σερβία άρχισαν να εκτρέφουν άμμο για να εμβαθύνουν την πλωτή οδό και να διατηρήσουν την ομαλή κίνηση των πλοίων.
 

Μία πλήρης διακοπή της κυκλοφορίας στον Ρήνο θα έπληττε σκληρά τη γερμανική –και την ευρωπαϊκή– οικονομία: οι ειδικοί υπολόγισαν ότι μια εξάμηνη αναστολή το 2018 κόστισε περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ, Τα χαμηλά επίπεδα νερού να αναμένεται να αφαιρέσουν φέτος τουλάχιστον 0,2 μονάδες από την ανάπτυξη του γερμανικού ΑΕΠ.

Ενώ η ΕΕ έχει πει ότι η ενίσχυση των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών κατά 25% είναι μία από τις προτεραιότητες της πράσινης μετάβασης του μπλοκ, η Γερμανία εργάζεται τώρα για να τις εκτρέψει σε σιδηροδρομικές και οδικές – αν και χρειάζονται μεταξύ 40 και 100 φορτηγά για να αντικαταστήσουν ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Τα ποτάμια της Γαλλίας μπορεί να μην είναι τόσο βασικές εμπορευματικές αρτηρίες, αλλά χρησιμεύουν για την ψύξη των πυρηνικών σταθμών που παράγουν το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Καθώς οι τιμές έφτασαν στα υψηλά όλων των εποχών, ο γίγαντας ηλεκτρικής ενέργειας EDF αναγκάστηκε να μειώσει την παραγωγή λόγω της ξηρασίας.

Οι εμπορευματικές μεταφορές στα 2.850 χιλιόμετρα του Δούναβη έχουν επίσης διαταραχθεί σοβαρά, ωθώντας τις αρχές στη Σερβία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία να αρχίσουν να ανοίγουν βαθύτερα κανάλια, προκειμένου πλοία που μεταφέρουν κυρίως καύσιμα για τις γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας να καταφέρουν να προχωρήσουν.

Ακόμη και η Νορβηγία, η οποία βασίζεται στην υδροηλεκτρική ενέργεια για περίπου το 90% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έχει πει ότι τα ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα των δεξαμενών της μπορεί τελικά να την υποχρεώσουν να περιορίσει τις εξαγωγές ενέργειας. 

Στην Ουγγαρία, μεγάλα τμήματα της δημοφιλούς λίμνης Velence κοντά στη Βουδαπέστη, έχουν μετατραπεί σε κομμάτια αποξηραμένης λάσπης. Έχει εγκατασταθεί εξοπλισμός αερισμού και κυκλοφορίας νερού για την προστασία της άγριας ζωής, αλλά η ποιότητα του νερού έχει επιδεινωθεί σε σημείο που επιβλήθηκε απαγόρευση κολύμβησης.

Οι εκτάσεις του Πάδου, του μακρύτερου ποταμού της Ιταλίας, είναι τόσο χαμηλές που βάρκες, οι οποίες είχαν βυθιστεί που βυθίστηκαν πριν από δεκαετίες ξαναβγαίνουν στην επιφάνεια.

Η ξηρασία έχει επίσης επηρεάσει τη νότια Αγγλία, η οποία έλαβε μόνο το 10% της μέσης βροχόπτωσης τον Ιούλιο. Οι πυροσβέστες δίνουν μάχη με έναν άνευ προηγουμένου αριθμό πυρκαγιών και στους ανθρώπους σε αρκετές περιοχές έχει απαγορευτεί να ποτίζουν το γκαζόν τους.

Πηγή: https://www.naftemporiki.gr/story/1895323/o-thanatos-ton-potamion-tis-europis-kai-oi-epiptoseis-tou