Παγκόσμιο εμπόριο: Γιατί θα επηρεαστεί από τους δασμούς Τραμπ σε Μεξικό, Καναδά, Κίνα

Παίζοντας γκολφ στο κλαμπ του Γουέστ Παλμ Μπιτς, στη Φλόριντα, «γιόρτασε» ο πρόεδρος Τραμπ μία από τις πιο σημαντικές αποφάσεις του από τότε που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο: την επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές από το Μεξικό και τον Καναδά (10% για τα καναδικά ενεργειακά προϊόντα) και 10% από την Κίνα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ κήρυξε μάλιστα «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» για να επικαλεστεί τον Νόμο για τις Οικονομικές Εξουσίες Διεθνούς Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA), ο οποίος εξουσιοδοτεί έναν πρόεδρο να διαχειρίζεται μονομερώς τις εισαγωγές κατά τη διάρκεια μιας κρίσης.

Οι δασμοί τίθενται σε ισχύ από μεθαύριο Τρίτη και θα παραμείνουν σε ισχύ έως ότου ο Τραμπ αποφασίσει ότι οι κυβερνήσεις του Καναδά, του Μεξικού και της Κίνας θα έχουν κάνει αρκετά για να αντιμετωπίσουν τις εξαγωγές του θανατηφόρου οπιοειδούς φαιντανύλη και, στην περίπτωση του Μεξικού, την παράτυπη μετανάστευση. «Αυτό έγινε λόγω της σημαντικής απειλής που αποτελούν οι παράνομοι μετανάστες και τα θανατηφόρα ναρκωτικά που σκοτώνουν τους πολίτες μας», έγραψε σε πλατφόρμα του.

Εμπορικό «τείχος»

Ο πρόεδρος  Τραμπ ορθώνει ένα «τείχος» στον δρόμο της οικονομικής ολοκλήρωσης της Βόρειας Αμερικής. Οι αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού των Ηνωμένων Πολιτειών, του Μεξικού και του Καναδά έχουν γίνει αλληλεξαρτώμενες στα 30 χρόνια  που ισχύει η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου Ηνωμένων Πολιτειών-Μεξικού-Καναδά (USMCA). Οι δασμοί αυτοί θα μπορούσαν να έχουν δραματικές οικονομικές συνέπειες και να προκαλέσουν εμπορικό πόλεμο στη Βόρεια Αμερική.

Το Μεξικό είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ. Πάνω από το 80% των συνολικών εξαγωγών του Μεξικού πηγαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Χιλιάδες εταιρείες και εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαρτώνται από αυτό.

Οι ΗΠΑ είναι ο σημαντικότερος και μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Καναδά.Σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε αγαθά και υπηρεσίες διακινούνται μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών της Βόρειας Αμερικής. Εκτός από τη στενή συνεργασία στην αυτοκινητοβιομηχανία, οι καναδικές εταιρείες πωλούν μια σειρά από γεωργικά προϊόντα και, κυρίως, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ορυκτά στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην απόφαση του αμερικανού προέδρου αντέδρασαν ήδη οι τρεις πληγείσες δασμολογικά χώρες, που απειλούν με αντίποινα.

Η Κίνα απείλησε με προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ είναι πιθανό να επιβαρύνουν περαιτέρω το Πεκίνο και την ήδη επιβαρυμένη οικονομία της Λαϊκής Δημοκρατίας. Παρόλο που το Πεκίνο προσπαθεί να διευρύνει το εμπόριο του εδώ και χρόνια, οι ΗΠΑ παραμένουν η σημαντικότερη εξαγωγική αγορά και επομένως σημαντικός πυλώνας για πολλές κινεζικές εταιρείες.

Το «πορτοφόλι» των Αμερικανών

Η κλίμακα των δασμών που ενέκρινε ο Τραμπ θα μπορούσε όμως να έχει σοβαρές επιπτώσεις και σε ορισμένες αμερικανικές βιομηχανίες, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και οι τομείς της ενέργειας.

Οι αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού των ΗΠΑ είναι σε μεγάλο βαθμό ενοποιημένες σε ορισμένους τομείς με αυτούς των γειτόνων τους. Από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2024, οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήγαγαν αγαθά αξίας 466,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Μεξικό, αγόρασαν εμπορεύματα αξίας 337,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον Καναδά και εισήγαγαν προϊόντα αξίας 401,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Κίνα.

Το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν με την Κίνα, στα 270,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Ακολουθεί το Μεξικό με 157,2 δισεκατομμύρια και ο Καναδάς  με 55 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι επιπτώσεις από τους δασμούς στην αμερικανική οικονομία, θα μπορούσαν να ασκήσουν ανοδική πίεση στον πληθωρισμό, Κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει τη Federal Reserve να αντιταχθεί ακόμη περισσότερο στον πρόεδρο Τραμπ και να διατηρήσει τα επιτόκια υψηλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, όπως άλλωστε προειδοποίησε και το ΔΝΤ .

Το πρόσθετο κόστος στην αλυσίδα προϊόντων μετακυλίεται συνήθως στους καταναλωτές και ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα μπορούσε να αυξηθεί ξανά έως και στο 4%, σύμφωνα με την Capital Economics. Οι δασμοί μόνο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα μπορούσαν να αυξήσουν την τιμή της βενζίνης στις ΗΠΑ έως και 20 σεντς ανά λίτρο. Επιπλέον, είναι πιθανή η απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Η Σιμόν Μένε, πρόεδρος του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στη Γερμανία επισημαίνει ότι οι υψηλοί δασμοί στις εισαγωγές θα έβλαπταν τον Τραμπ και την ίδια την οικονομία των ΗΠΑ. «Τότε οι τιμές στις ΗΠΑ θα αυξάνονταν, ο πληθωρισμός θα ανέβαινε και το δολάριο θα γινόταν πιο ακριβό, καθιστώντας  και τις αμερικανικές εξαγωγές πιο ακριβές».

«Θα ήταν ωραίο αν ο Ντόναλντ Τραμπ άρχιζε να εστιάζει στο να μειώνει τις τιμές αντί να αυξάνει», επέκρινε ο Τσαρλς Σούμερ, ο ηγέτης των Δημοκρατικών στη Γερουσία. «Ο Ντόναλντ Τραμπ στοχεύει με τους νέους δασμούς του το Μεξικό, τον Καναδά και την Κίνα, αλλά πιθανότατα θα πλήξουν τους Αμερικανούς στο πορτοφόλι τους. Ανησυχώ ότι αυτοί οι νέοι δασμοί θα αυξήσουν περαιτέρω το κόστος για τους Αμερικανούς καταναλωτές», υποστήριξε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής. «Θα πρέπει να εστιάσουμε στο να αντιμετωπίσουμε σκληρά ανταγωνιστές, όπως η Κίνα αντί να επιτεθούμε στους συμμάχους μας. Εάν αυτοί οι δασμοί τεθούν σε πλήρη ισχύ, θα αυξήσουν τις τιμές στα πάντα, από τα παντοπωλεία μέχρι τα αυτοκίνητα και τη βενζίνη, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολο για τις οικογένειες της μεσαίας τάξης να τα βγάλουν πέρα», πρόσθεσε ο Σούμερ.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας του, ο Τραμπ είχε προειδοποιήσει πώς θα επιβάλει δασμούς 60% σε όλα τα εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα, αλλά οι δασμοί 10% που ανακοίνωσε από τον μεγαλύτερο γεωστρατηγικό αντίπαλο των ΗΠΑ, είναι χαμηλότεροι από αυτούς των δύο γειτονικών χωρών. Ισως γιατί το αφεντικό της Tesla, Έλον Μασκ, και άλλοι οικονομικοί σύμμαχοι του Τραμπ να έχουν ισχυρά εμπορικά συμφέροντα στην Κίνα.

Γενικός δασμός σε όλους

Εκτός από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Μεξικό, στον Καναδά και την Κίνα με την επιβολή δασμών στα προϊόντα τους, ο Τραμπ επιδιώκει την ιδέα ενός γενικού δασμού σε όλες τις εισαγωγές. Έχει επίσης υποσχεθεί ειδικούς δασμούς ανά τομέα σε προϊόντα όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα, οι ημιαγωγοί, ο χάλυβας, το αλουμίνιο και ο χαλκός, που θα μπορούσαν να ισχύουν ευρέως σε πολλές χώρες.

Μεταξύ εκείνων που αναμένεται να στοχοποιηθούν από τους δασμούς των ΗΠΑ θα είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως άλλωστε προειδοποίησε ο Τραμπ. «Θα επιβάλω δασμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Θέλετε την ειλικρινή απάντηση ή να σας δώσουμε μια πολιτική απάντηση; Οπωσδήποτε,  δασμούς. Η  Ευρωπαϊκή Ένωση μας φέρθηκε απαίσια», είπε ο Τραμπ μιλώντας σε δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο, την Παρασκευή. «Δεν αγοράζουν τα αυτοκίνητά μας, δεν αγοράζουν τα αγροτικά προϊόντα μας, βασικά, δεν αγοράζουν σχεδόν τίποτα από εμάς. Και έχουμε τεράστιο έλλειμμα με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα κάνουμε λοιπόν κάτι πολύ ουσιαστικό με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα επαναφέρουμε το ισοζύγιο εκεί που πρέπει», πρόσθεσε ο Τραμπ.

Σημείο καμπής

Ο πρόεδρος της Bundesbank, Γιόακιμ Νάγκελ, προειδοποίησε κατά των δασμολογικών σχεδίων του Τραμπ και έκανε λόγο για «σημείο καμπής στη διεθνή εμπορική τάξη». Οι πληγείσες χώρες θα μπορούσαν να καταφύγουν σε αντίποινα. Οι αυξήσεις των δασμών θα κάνουν την κατανάλωση πιο ακριβή και  θα ανεβάσουν τον πληθωρισμό, τόνισε ο Νάγκελ.

Οι ανακοινωθέντες δασμοί των είναι επίσης πιθανό να πλήξουν σκληρά και τις ευρωπαϊκές εταιρείες, ειδικά την αυτοκινητοβιομηχανία. Σχεδόν όλοι οι κατασκευαστές και πολλοί προμηθευτές χρησιμοποιούν το Μεξικό ως φθηνή τοποθεσία παραγωγής – και εξυπηρετούν από εκεί την αγορά των ΗΠΑ .

Η Volkswagen, η Audi και η BMW έχουν τα δικά τους εργοστάσια στο Μεξικό , ενώ η Mercedes-Benz παράγει σε κοινό εργοστάσιο με τη Nissan

Οι δασμοί κατά του Καναδά θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα στην Ευρώπη – τουλάχιστον στη Volkswagen. Η εταιρεία με έδρα το Βόλφσμπουργκ σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο μπαταριών στο Οντάριο κοντά στα σύνορα με τις ΗΠΑ για να προμηθεύει τα εργοστάσια ηλεκτρικών αυτοκινήτων του ομίλου στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι δασμοί κατά της Κίνας θα έχουν επίσης συνέπειες στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία -αν και μόνο έμμεσα. Σχεδόν όλοι οι κατασκευαστές και οι προμηθευτές λειτουργούν μεγάλα εργοστάσια στην Κίνα. Ωστόσο, η παραγωγή είναι σχεδόν αποκλειστικά για την κινεζική αγορά, δεν υπάρχουν σημαντικές εξαγωγές στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με ειδικούς του κλάδου, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι αυξανόμενος ανταγωνισμός και πόλεμοι τιμών στην ευρωπαϊκή αγορά αυτοκινήτου, εάν η Κίνα συνεχίσει να εστιάζει στην Ευρώπη ως αγορά για εξαγωγές οχημάτων.

Σύμφωνα με υπολογισμούς του Ινστιτούτου Μακροοικονομίας και Έρευνας Επιχειρηματικού Κύκλου του Ιδρύματος Hans Bockler, η μελλοντική δασμολογική πολιτική του Τραμπ θα μπορούσε να απειλήσει έως και 300.000 θέσεις εργασίας μόνο στη Γερμανία – ανάλογα με το πραγματικό επίπεδο των δασμών.

Δεν απαγορεύει ο ΠΟΕ τους δασμούς;

Η νιγηριανή επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), Νγκόζι Οκόντζο-Ιουεάλα, προειδοποίησε πρόσφατα για τις συνέπειες των δασμών ως μέσο «επίλυσης» των εμπορικών διαφορών. Εάν «λάβουμε αντίμετρα βήμα προς βήμα», υπάρχει κίνδυνος  επιστροφής  στη δεκαετία του 1930 με «διψήφιες απώλειες στο παγκόσμιο ΑΕΠ», δήλωσε η Νγκόζι Οκόντζο-Ιουεάλα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας.

Εάν ένα μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς, οι επηρεαζόμενες χώρες μπορούν να απαντήσουν με μηνύσεις στο Διαιτητικό Δικαστήριο του ΠΟΕ .

Για παράδειγμα, το 2018, κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς 25% σε προϊόντα χάλυβα και αλουμίνιο, επικαλούμενες ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια. Αρκετά κράτη κατέθεσαν μήνυση και το διαιτητικό δικαστήριο του ΠΟΕ αποφάσισε υπέρ τους το 2022 και κήρυξε τους δασμούς παράνομους. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν έφεση και εδώ και πολλά χρόνια έχουν μπλοκάρει τον διορισμό νέων μελών στο εφετείο  του ΠΟΕ προκειμένου να προωθήσουν τα αιτήματα για μεταρρύθμιση. Επομένως, υπόθεση κρέμεται στον αέρα.

Δασμοί Τραμπ: Ακραίο στοίχημα με αβέβαιη κατάληξη