Πριν το Qatargate: Τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην καρδιά της Ε.Ε.

Σοκ, αηδία, ντροπή. Με τις εκφράσεις αυτές περιγράφουν τα τελευταία 24ωρα Ευρωβουλευτές και αξιωματούχοι των Βρυξελλών τα όσα έρχονται στο φως για το πολύκροτο Qatargate. Καθώς το κουβάρι των αποκαλύψεων ξετυλίγεται, γίνεται σαφές ότι έχουμε μάλλον δει μόνο την κορυφή του παγόβουνου και πληθαίνουν οι φωνές εκείνων που ζητούν μηχανισμούς διαφάνειας, ελέγχου και λογοδοσίας για τις δεκάδες ομάδες πίεσης, που ασκούν το λεγόμενο lobbying στην πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι καταγγελίες για χρηματισμό από μία τρίτη χώρα (αν και το Κατάρ τις απορρίπτει) είναι ίσως και το στοιχείο που κάνει πολλούς να μιλήσουν για το πιο κραυγαλέο σκάνδαλο εδώ και δεκαετίες. Δεν είναι ωστόσο η πρώτη υπόθεση διαφθοράς, που ταλανίζει την κοινότητα. Ας θυμηθούμε τα σκάνδαλα εκείνα που είχαν τον πιο ηχηρό αντίκτυπο.

1999 – Η Κομισιόν Σαντέρ καταρρέει

Λίγο πριν την αλλαγή του αιώνα, η Ε.Ε. συνταράσσεται από ένα σκάνδαλο διαφθοράς και νεποτισμού, ανάλογο του οποίου δεν είχαμε ξαναδεί. Το ημερολόγιο γράφει 15 Μαρτίου 1999 και στα δημοσιογραφικά γραφεία φτάνει αργά το βράδυ η είδηση για πλήρες «ξήλωμα» της Επιτροπής Σαντέρ. Και οι 20 Επίτροποι υπό την προεδρία του πρώην πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου, Ζακ Σαντέρ, είχαν μόλις δηλώσει παραίτηση- σε μία πρωτοφανή εξέλιξη. Είχε προηγηθεί η κοινοποίηση του πορίσματος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, η οποία έκανε λόγο για σοβαρά φαινόμενα κακοδιαχείρισης, παρατυπίες, αλλά και ευνοιοκρατία, στα οποία ο εκτελεστικός βραχίονας της Ε.Ε. είχε κλείσει τα μάτια.  Σύμφωνα με το πόρισμα των 140 σελίδων οι Επίτροποι δεν ήταν οι ίδιοι υπεύθυνοι για τα φαινόμενα αυτά, ούτε είχαν ίδιο όφελος (οικονομικό, πολιτικό ή άλλο) από αυτά. Ωστόσο είχαν χάσει κάθε έλεγχο των διευθύνσεων και των επιμέρους τμημάτων και υπηρεσιών της Επιτροπής. Με «όχημα» το πρόγραμμα Λεονάρντο και όχι μόνο κάποιοι διόριζαν συγγενείς και φίλους και άλλοι έπαιρναν δουλειές. Οι πρώτες παρατυπίες είχαν εντοπιστεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο 20 μήνες πριν δοθεί από την Κομισιόν εντολή για διοικητική έρευνα. Το PES απείλησε να αποσύρει τη στήριξή του στην Επιτροπή, σε περίπτωση που η ίδια δεν παραιτηθεί από μόνη της υπό το βάρος των αποκαλύψεων. Έτσι ήρθε η ηχηρή πτώση.

2004 – Το Σκάνδαλο Rocco 

O Rocco Buttiglione ήταν μία επιλογή – έκπληξη από την Ιταλία για το χαρτοφυλάκιο της Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας στην Κομισιόν.  Τα σχόλιά του για την ομοφυλοφιλία και τον ρόλο των γυναικών κατά τη διάρκεια της επίσημης ακρόασής του για τη θέση πυροδότησαν κύμα αντιδράσεων και μία θεσμική κρίση, που κανείς δεν είχε προβλέψει. Ήταν σαφές πως το Ευρωκοινοβούλιο θα μπλόκαρε τον διορισμό του, αφού πλήθος Ευρωβουλευτών ζητούσε να του αφαιρεθεί το χαρτοφυλάκιο. Η Ρώμη δήλωνε εξοργισμένη για τις πιέσεις, έχοντας στο πλευρό της και το Βατικανό, που είχε σχολιάσει πως ο Rocco Buttiglione «περνάει από νέα Ιερά Εξέταση». Τον Ιταλό υποψήφιο Επίτροπο είχε υπερασπιστεί και ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, λέγοντας σε κήρυγμά του πως δέχεται βέλη «επειδή είναι καλός Χριστιανός». Τελικά ο Μπουτιλιόνι αναγκάστηκε να αποσύρει ο ίδιος την υποψηφιότητά του και ενώ ζήτησε συγγνώμη για τις εκφράσεις του και τις αντιδράσεις που αυτές προκάλεσαν, ξεκαθάρισε πως δεν ζητάει συγγνώμη για τις ιδέες του. Σε συνέντευξή του στην Ενωση Ξένων Ανταποκριτών επικαλέσθηκε τη θεωρία του Γάλλου κριτικού-φιλοσόφου Ρενέ Ζιράρ περί «αποδιοπομπαίου τράγου», υποστήριξε πως ήταν θύμα «μίας καλά στημένης ενέδρας και ενορχηστρωμένης εκστρατείας στον Τύπο», υπογραμμίζοντας πως δεν παραιτείται για τις θέσεις του, αλλά «για να στηρίξει την επιτυχία της Κομισιόν Μπαρόζο».

2006 με 2008 – Η έκθεση Galvin για τα έξοδα των Ευρωβουλευτών 

Το 2008 η Daily Telegraph φέρνει στο φως την είδηση για έναν καταδικαστικό εσωτερικό έλεγχο της Ε.Ε.. Η αποκαλούμενη έκθεση Galvin, που πήρε το όνομά της από τον συντάκτη της, τον εσωτερικό ελεγκτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Robert Galvin, ήταν μέρος ενός ετήσιου εσωτερικού ελέγχου του 2006. Το 2008, ο Ιρλανδός δικηγόρος και ακτιβιστής Ciarán Toland υπέβαλε αίτηση για τη δημοσιοποίηση της έκθεσης βάσει ενός ευρωπαϊκού νόμου που επιτρέπει την πρόσβαση του κοινού στα κοινοβουλευτικά έγγραφα. Οι Βρυξέλλες αρνήθηκαν. Οι λίγες λεπτομέρειες που αποκαλύφθηκαν τον Φεβρουάριο του 2008 οδήγησαν σε εσωτερική έρευνα για την πολιτική του ΕΚ. Αργότερα το ίδιο έτος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημοσίευσε μια δήλωση ότι δεν αποκαλύφθηκαν μεμονωμένες περιπτώσεις απάτης, αν και στη συνέχεια περισσότεροι από 10 ευρωβουλευτές βρέθηκαν στο επίκεντρο έρευνας για κατάχρηση επιδομάτων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έδωσε ποτέ στη δημοσιότητα τα πλήρη στοιχεία της έκθεσης. Ωστόσο μείωσε τις αποζημιώσεις των βουλευτών για ταξίδια και γραφεία, ενώ περιόρισε τον μηνιαίο μισθό τους.

2011 – Το σκάνδαλο Μετρητά για Επιρροή (Cash for Influence)

Το πιο «κοντινό» χρονικά, αλλά και σαν υπόθεση σκάνδαλο στο Qatargate, ήρθε στο φως το 2011. Ήταν ωστόσο πολύ μικρότερης κλίμακας, αφού αφορούσε έναν Ευρωοβουλευτή και προσπάθεια χρηματισμού από επιχείρηση και όχι από κρατικούς παράγοντες. Ο Αυστριακός Ερνστ Στράσερ καταδικάστηκε για προσπάθεια αλλαγής των νόμων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκ μέρους εταιρείας, που φέρεται να του πρόσφερε 100.000 ευρώ ετησίως. Ο Στράσερ, πρώην υπουργός, χρησιμοποιούσε ουσιαστικά τον ρόλο του Ευρωβουλευτή για να εργάζεται μυστικά ως λομπίστας. Η δράση του αποκαλύφθηκε από έρευνα των Sunday Times.