Πόσο έτοιμος είναι πραγματικά ο Πούτιν να μιλήσει για ειρήνη στην Ουκρανία;

Η δήλωση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν αυτή την εβδομάδα ότι είναι ανοιχτός σε ειρηνευτικές συνομιλίες θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τεράστιες επιφυλάξεις και υπό το βάρος της προηγούμενης εμπειρίας της Ουκρανίας – και της Δύσης – από τη ρωσική διπλωματία.

Χθες, Παρασκευή υπήρξε μεγάλος θόρυβος για επικείμενες διαπραγματεύσεις, τον ίδιο μήνα που η Μόσχα εξαπέλυσε μια τρίτη εισβολή στην Ουκρανία από τα βόρεια του Χάρκοβο.

Το πρακτορείο ειδήσεων Reuters επικαλέστηκε τέσσερις πηγές, σε ένα ρεπορτάζ δύο πολύπειρων και συνδεδεμένων με τη Ρωσία δημοσιογράφων, ότι η Μόσχα ήταν πρόθυμη να εξετάσει το ενδεχόμενο ειρηνευτικών συνομιλιών που θα πάγωναν την τρέχουσα ρωσική κατοχή περίπου του ενός πέμπτου της Ουκρανίας.

Ο Πούτιν απάντησε σε αυτό το δημοσίευμα υπονοώντας ότι η Ρωσία ήταν πρόθυμη να συζητήσει για ειρήνη, με βάση προηγούμενες συμφωνίες. Υπαινίχθηκε μια αποτυχημένη συμφωνία στην Κωνσταντινούπολη, αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου, το 2022, η οποία κατέρρευσε, κυρίως επειδή οι δυνάμεις της Μόσχας εξακολουθούσαν να αλωνίζουν στο ουκρανικό έδαφος και οι σφαγές γύρω από το Κίεβο είχαν έρθει στο φως της δημοσιότητας.

Οι στόχοι

Η ιδέα που διατυπώθηκε στο δημοσίευμα του Reuters θα απέκλειε τον διακηρυγμένο στόχο της Μόσχας να καταλάβει όλο το ανατολικό Ντονέτσκ, αλλά θα εξάλειφε επίσης την επιμονή του Κιέβου να μην παραδώσει κανένα έδαφος.

Το πλαίσιο των παρατηρήσεων του Πούτιν ήταν καθοριστικό. Έγιναν κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στον πρόεδρο της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο – κάτι που στο παρελθόν συνέβαινε λίγο πριν το Κρεμλίνο χρησιμοποιήσει το έδαφος της Λευκορωσίας για στρατιωτικές κινήσεις στην Ουκρανία.

Την Παρασκευή οι δηλώσεις Πούτον έγινε κατά τη διάρκεια κοινών ασκήσεων τακτικής χρήσης πυρηνικών όπλων μεταξύ των δύο χωρών. Ο Πούτιν μιλούσε για ειρήνη με φόντο κάθε άλλο παρά ειρηνικό.

Ο Πούτιν αμφισβήτησε τη νομιμότητα του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, εναντίον του οποίου η Μόσχα έχει επανειλημμένα επιτεθεί, αφού το Κίεβο αναγκάστηκε να καθυστερήσει τις εκλογές εξαιτίας του ίδιου του πολέμου που ξεκίνησε ο Πούτιν. Παράλληλα, υπήρχαν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι το ιδιωτικό τζετ του πρώην προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς είχε προσγειωθεί στη Λευκορωσία. Ο φιλορώσος Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε την Ουκρανία το 2014, αφού οι πιστές σε αυτόν δυνάμεις πυροβόλησαν δεκάδες διαδηλωτές στο κέντρο του Κιέβου. Η απλή πιθανότητα της παρουσίας του κατά τη διάρκεια της συνάντησης Πούτιν και Λουκασένκο οδήγησε σε εικασίες ότι η Μόσχα ήλπιζε και πάλι να οργανώσει την επιστροφή ενός πληρεξουσίου στην εξουσία στην Ουκρανία.

Ο λιγότερο βάναυσος στόχος του Κρεμλίνου στην Ουκρανία – πλην της πλήρους ή μερικής κατοχής – περιλαμβάνει έναν πρόεδρο στο Κίεβο που θεωρεί πιστό, ο οποίος θα σταματήσει την πορεία της χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Ήταν μια φαντασίωση πριν από την εισβολή του 2022, και ήρθε στο προσκήνιο κατά τη διάρκεια των αποτυχημένων συνομιλιών του 2022 στην Κωνσταντινούπολη. Αλλά τώρα θα χρειαζόταν πιθανότατα μια κατοχική ρωσική δύναμη για να την επιβάλει σε έναν πληθυσμό που βράζει από τη βαρβαρότητα του Κρεμλίνου.

Γιατί τώρα;

Γιατί λοιπόν η συζήτηση περί ειρήνης, ιδιαίτερα όταν η Ρωσία φαίνεται να διανύει την πιο επιτυχημένη στιγμή της στις γραμμές του μετώπου εδώ και μήνες, αν όχι από την εισβολή;

Η διπλωματία ήταν πάντα ένα στρατιωτικό εργαλείο για το Κρεμλίνο. Μίλησε για ειρήνη πάνω από τη Συρία το 2015, καθώς τα αεροσκάφη του σφυροκοπούσαν αμάχους σε περιοχές που ελέγχονταν από τους αντάρτες. Μίλησε για ειρήνη το 2015 με την Ουκρανία, ενώ τα ρωσικά στρατεύματα και οι πληρεξούσιοι τους βρίσκονταν στη δίνη μιας πλήρους επίθεσης εναντίον της στρατηγικής σημασίας ουκρανικής πόλης Ντεμπάλτσεβε.

Η εμπειρία δείχνει ότι θεωρεί πως οι συνομιλίες αξίζουν να συνεχιστούν σε περίπτωση που παράγουν απροσδόκητα ένα χρήσιμο αποτέλεσμα χωρίς βία, ή δίνουν στον αντίπαλό τους λόγο να σταματήσει να πολεμά για να προσπαθήσει να ενθαρρύνει μια συμφωνία.

Η Μόσχα μπορεί επίσης να μιλάει ξανά για ειρήνη τώρα για δύο λόγους. Πρώτον, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της συγκαλούν μια ειρηνευτική σύνοδο κορυφής στην Ελβετία τον Ιούνιο, όπου θα συζητήσουν, χωρίς τη Ρωσία, τι είδους συμφωνία θα μπορούσε να αποδεχθεί. Πιθανότατα αποσκοπεί στη δημιουργία δυναμικής για μια έξοδο που θα μπορεί να πάρει το Κρεμλίνο όταν οι δυνάμεις του τελικά εξαντληθούν στρατιωτικά ή βρεθούν σε αδιέξοδο.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι ελπίζει ότι η Κίνα – ο πιο ισχυρός σύμμαχος της Ρωσίας αλλά μόνο μερικός υποστηρικτής της στον πόλεμο της Ουκρανίας – θα παραστεί. Ο Πούτιν μπορεί να μιλάει τώρα για ειρήνη για να υποδείξει στο Πεκίνο να μην εμπλακεί σε διπλωματία για τη Ρωσία χωρίς την παρουσία της Ρωσίας. Υπάρχει μικρή σοβαρή πιθανότητα η σύνοδος κορυφής στην Ελβετία να τερματίσει τον πόλεμο, αλλά θα μπορούσε να συγκεκριμενοποιήσει τα μυαλά στη Δύση ως προς το πόσο σοβαρή απειλή αποτελεί η Μόσχα για μια πραγματική ειρηνευτική συμφωνία, θέτοντας τα βασικά σημεία της ζημιάς που θα πρέπει να απορροφήσει η Ουκρανία στην εδαφική της ακεραιότητα για να σταματήσει η αιματοχυσία.

Πηγή: CNN