Σε ελεύθερη πτώση γάμοι και γεννήσεις

Μείωση των γάμων κατά 40% έως τέλος του 2023 στην Ελλάδα λόγω κορωνοϊού δείχνει πρόσφατη μελέτη του καθηγητή Δημογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βύρωνα Κοτζαμάνη και του υποψηφίου διδάκτορα Γεωργίου Κοντογιάννη.

Σύμφωνα με την έρευνα, που είδε το φως της δημοσιότητας, δεν θα μειωθεί μόνο ο γαμήλιος τουρισμός, αλλά και οι ενώσεις ζευγαριών μονίμων κατοίκων της Ελλάδας τόσο εξαιτίας της πανδημίας, όσο και της οικονομικής κρίσης που έχει «γεννήσει».

Δεδομένου μάλιστα ότι στην Ελλάδα ο γάμος είναι συνδεδεμένος με την απόκτηση παιδιού, όσο λιγότερα ζευγάρια χορεύουν τον… χορό του Ησαΐα τόσο θα επηρεάζονται και οι πρώτες γεννήσεις.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τόσο το σύνολο των γάμων, όσο και αυτό των πρώτων γάμων, θα επηρεασθεί καταρχάς από την κατακόρυφη πτώση των ενώσεων που τελούνται στη χώρα από τους μη μόνιμους κάτοικους της (κυρίως αλλοδαπούς), που έρχονται για «γαμήλιο» τουρισμό (10-11% του συνόλου).

Η πληθώρα των γάμων αυτών θα είναι πιθανότατα για την τετραετία 2020-2023 μειωμένο κατά 40% σε σχέση με αυτό της τετραετίας 2016-2019. «Αυτό προφανώς θα στερήσει από σημαντικά έσοδα όσες περιοχές της χώρας μας (π.χ. Ρόδο, Σαντορίνη, Κέρκυρα, Ζάκυνθο) επωφελούνται οικονομικά από την ιδιότυπη αυτή μορφή τουρισμού», αναφέρει ο κ. Κοτζαμάνης.

Ωστόσο η συρρίκνωση του αριθμού των γαμήλιων τελετών θα επηρεάσει και τους μόνιμους κατοίκους της χώρας. Ηδη από το 2020 ο αριθμός των γάμων έχει συρρικνωθεί σημαντικά εξαιτίας των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, ενώ μειωμένος θα είναι και για το 2021, τουλάχιστον κατά 30% σε σχέση με την διετία 2016-2017 και παρά την αναμενόμενη αύξησή τους το τελευταίο τετράμηνο του 2021.

Η αύξηση αυτή που θα συνεχισθεί και το 2022, θα συνοδευθεί και από την αύξηση της μέσης ηλικίας στον πρώτο γάμο που ήταν ήδη, και προ της πανδημίας, υψηλή (πάνω από τα 30 έτη το 2019).

Πρόσθετα εμπόδια στην τεκνοποίηση

Η απόκτηση όμως παιδιού στην Ελλάδα είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον γάμο (μόλις το 12% μόνον των γεννήσεων προέρχεται από άλλου τύπου συμβιώσεις έναντι του 42% κατά μέσο όρο στην Ε.Ε) και το πρώτο παιδί αποκτάται σε λιγότερο από ένα έτος μετά τον γάμο.

«Η σημαντική επομένως μείωση των πρώτων γάμων το 2020 και 2021 θα επηρεάσει και τις πρώτες γεννήσεις το 2021 και 2022 και, στη συνέχεια, εν μέρει, και τις γεννήσεις των υπολοίπων παιδιών, καθώς η αύξηση της μέσης ηλικίας των γυναικών δημιουργεί πρόσθετα εμπόδια στην τεκνοποίηση», υποστηρίζει ο κ. Κοτζαμάνης.

Γάμοι σε… ελεύθερη πτώση

Οι ερευνητές αναφέρουν ειδικότερα ότι στη χώρα μας, το σύνολο των γάμων ακολουθεί πτωτική πορεία καθώς από 334.000 την τετραετία 1956-59, μειώθηκε στους 272.000 το 1980-83 και στους 217.000 το 2016-2119.

Το σύνολο αυτό περιλαμβάνει τόσο τους γάμους των γυναικών που παντρεύονται για πρώτη φορά («πρώτοι γάμοι») όσο και αυτούς των διαζευγμένων και χήρων που ξαναπαντρεύονται.

Περιλαμβάνει όμως από το 1980-83 και τους γάμους όσων δεν διαμένουν στην Ελλάδα αλλά έρχονται για να παντρεύουν σε αυτήν. Οι γάμοι αυτοί αυξάνονται ταχύτατα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες: ενώ δεν ξεπερνούσαν το 3,0% του συνόλου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, αποτελούν το 4,7% την τετραετία 2000-2003, το 6,2% το 2008-2011 και το 10,7% την τελευταία τετραετία (2016-2019).

«Αν όμως δεν λάβουμε υπόψη τους γάμους αυτούς και περιορισθούμε στους γάμους των κατοίκων της χώρα μας, θα διαπιστώσουμε ότι αυτοί μειώνονται με πολύ εντονότερους ρυθμούς, καθώς από 268.000 το 1980-1983 περιορίσθηκαν στους 174.000 το 2016-2019 (μείωση κατά 35%).

Αύξηση των άγαμων και άτεκνων γυναικών

«Η επιδείνωση του ήδη μη ιδιαίτερα ευνοϊκού περιβάλλοντος για την σύναψη μιας θεσμικά κατοχυρωμένης ένωσης στην χώρα μας, λόγω του κορονοϊού και της πρότερης οικονομικής κρίσης, σε συνδυασμό με τις προϋπάρχουσες τάσεις στις νεότερες γενεές για μη «δέσμευση», θα οδηγήσει και στην αύξηση των αγάμων στις γυναίκες που γεννήθηκαν μετά το 1985. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα ισχυρή ακόμη σχέση γάμου – απόκτησης παιδιού στην Ελλάδα, αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τις γεννήσεις, όχι μόνον την διετία 2021-22, αλλά και μεσοπρόθεσμα», εκτιμά ο κ. Κοτζαμάνης.

Σημειώνεται ότι οι γεννήσεις είναι ήδη περιορισμένες σήμερα και ανέρχονται σε 84.000 το 2019- 2020 σε σχέση με τη δεκαετία του ’90 που ανέρχονταν σε 100.000 και με τη δεκαετία του ’70 που ανέρχονταν σε 145.000. «Οι γεννήσεις αυτές αναμένεται να περιοριστούν, πιθανότατα, σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα την επόμενη δεκαετία», σημειώνει ο καθηγητής δημογραφίας.