Τι είναι τα φαινόμενα της «πλαγιάς» και της «καμινάδας» που λειτουργούν ως εμπρηστές (βίντεο)

Ο τελευταίος σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στον προσδιορισμό της συμπεριφοράς μιας πυρκαγιάς είναι η τοπογραφία στην οποία καίγεται και η πιο σημαντική μεταβλητή στο τοπίο σύμφωνα με τους ειδικούς είναι η κλίση. Η φωτιά τείνει να καίει πιο επιθετικά κινούμενη σε ανηφόρα. Παρόμοια με τις επιπτώσεις του ανέμου, οι απότομες πλαγιές επιτρέπουν την προθέρμανση της κοντινής βλάστησης. Εάν ανάψει μια φωτιά σε μια βουνοπλαγιά, αρχικά θα καεί το ίδιο σαν να ήταν σε επίπεδο έδαφος, με καπνό και φλόγες να κατευθύνονται κατευθείαν στον αέρα. Αλλά μόλις η φωτιά εδραιωθεί, οι φλόγες φυσικά θα αρχίσουν να απλώνονται προς την ανηφορική πλευρά της πλαγιάς.

«Η φωτιά προσπαθεί να τραβήξει αέρα από όλες τις κατευθύνσεις. Αλλά όταν υπάρχει βουνό/λόφος, η φωτιά δεν μπορεί να τραβήξει αέρα από την ανηφορική πλευρά, δημιουργώντας μια ήπια πίεση από τον άνεμο που εισέρχεται και σπρώχνει τη φλόγα στην ανηφορική πλευρά. Ακριβώς όπως με τον άνεμο, όταν έχετε φλόγες σε κοντινή απόσταση από άκαυστα καύσιμα στο έδαφος, ενισχύει φυσικά τον ρυθμό μετάδοσης θερμότητας σε αυτό το καύσιμο. Αυξάνεται η θερμοκρασία γρηγορότερα, και θερμικά αποσυντίθεται και πυρολύεται πιο γρήγορα» λέει ο Τόρμπεν Γκράμπσταμπ μηχανολόγος μηχανικός του Εργαστηρίου Επιστημών Δασικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ.

Το φαινόμενο παίρνει άλλη διάσταση στα φαράγγια, όπου υπάρχουν πλαγιές και στις δύο πλευρές και έτσι το τοπικό περιβάλλον μπορεί να διοχετεύσει τον άνεμο απευθείας στις φλόγες. Δημιουργείται έτσι το φαινόμενο της καμινάδας όπου μια πυρκαγιά μπορεί να δημιουργήσει ρεύματα μεταφοράς των ανέμων τα οποία σπρώχνουν τις φλόγες βαθύτερα στις πλαγιές των βουνών και των λόφων.

Η κλίση των πλαγιών θα επηρεάσει επίσης το πόσο ευαίσθητη είναι η περιοχή σε μια πυρκαγιά σε μεγάλο βαθμό λόγω της θερμοκρασίας που αναπτύσσεται και εκεί και των σημείων που δέχονται άμεσα το ηλιακό φως. «Όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία περιβάλλοντος, τόσο πιο εύκολο είναι να αναπτυχθούν και να εξαπλωθούν οι πυρκαγιές. Το καύσιμο έχει ήδη θερμανθεί. Για αυτό οι πλαγιές με βόρειο προσανατολισμό δεν καίγονται τόσο επιθετικά όσο οι πλαγιές με νότιο προσανατολισμό. Αυτή η όψη του βουνού ‘βράζει’ όλη μέρα σιγά-σιγά θερμαίνοντας την καύσιμη ύλη» λέει ο Τζεφ Μπερίνο ειδικός σε θέματα πυρκαγιών στο Colorado Mountain College.

Αυτό σημαίνει ότι η ώρα της ημέρας παίζει ρόλο στο πότε οι πυρκαγιές είναι πιο ενεργές, με τον κίνδυνο πυρκαγιάς να κορυφώνεται συνήθως στο πιο ζεστό και ξηρό μέρος της ημέρας γύρω στις 2 μ.μ. Το υψόμετρο επηρεάζει επίσης τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Ακριβώς όπως οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην αναπνοή με λιγότερο οξυγόνο σε υψηλότερα υψόμετρα, οι πυρκαγιές υπόκεινται στο ίδιο αποτέλεσμα.

To πυρονέφος της Πάρνηθας

Όσον αφορά την πυρκαγιά στην Πάρνηθα εκδηλώθηκε το φαινόμενο της «οπισθοδρομούσας πυρκαγιάς» με την φωτιά να κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση από τη φορά των ανέμων. Αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, όπως εξήγησε ο πυρομετεωρολόγος Θοδωρής Γιάνναρος Εντεταλµένος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιµης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. «Όλες οι δασικές πυρκαγιές έχουν ένα κομμάτι τους που κινείται αντίθετα στην φορά του ανέμου», λέει χαρακτηριστικά, εξηγώντας πως αυτό το κομμάτι είναι στην ουρά τους, στο πίσω κομμάτι, και εξαπλώνονται με αργότερο ρυθμό από ό,τι το κυρίως μέτωπο. Σχολιάζοντας την συμπεριφορά της φωτιάς που εκδηλώθηκε σε χαράδρα στην Πάρνηθα, ο κ. Γιάνναρος ανέφερε ότι  φτάνοντας η φωτιά στη βάση της χαράδρας, επειδή υπήρχε πυκνόφυτη βλάστηση, αναπτύχθηκε υψηλό πυροθερμικό φορτίο. «Όλα αυτά τα θερμά αέρια που εκλύονται από την καύση των δασικών καυσίμων κινήθηκαν προς τα πάνω οδηγώντας τελικά στην ξήρανση των δασικών καυσίμων που ήταν άκαυτα και καταλήγοντας στην εκρηκτική εξάπλωση της φωτιάς και τον σχηματισμό ενός ‘πυρονέφους’.

Naftemporiki.gr