Τι συμβαίνει τελικά με το κόκκινο κρέας; Είναι επικίνδυνο για την υγεία μας;

Η αξία των μελετών είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά υπάρχουν και εκείνες οι περιπτώσεις που αντί να λειτουργούν ως πυξίδα για γιατρούς και ασθενείς, στην πραγματικότητα τους… αποπροσανατολίζουν. Τελευταίο, τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη έρευνα που επιχείρησε να αθωώσει το κόκκινο επεξεργασμένο κρέας και να ανατρέψει τις ισχύουσες διατροφικές συστάσεις, προκαλώντας σεισμό στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.

Για την ακρίβεια, η εν λόγω μελέτη καθαρίζει το… ποινικό μητρώο που αφορά τις επιπτώσεις των λουκάνικων, του μπέικον και του μοσχαριού. «Από τις 12 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές που αφορούσαν συνολικά περίπου 54.000 άτομα, δεν βρήκαμε στατιστικά σημαντική μείωση του κινδύνου καρδιοπάθειας, καρκίνου ή διαβήτη για όσους κατανάλωναν λιγότερο κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας. Η βεβαιότητα από τα στοιχεία για μείωση των κινδύνων είναι από χαμηλή έως πολύ χαμηλή» δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο Dalhousie του Καναδά, Bradley C. Johnston.

Η αντίδραση ήταν αναμενόμενη: η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η παγκοσμίου φήμης Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard και η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία επέκριναν τη μελέτη και το περιοδικό που τη δημοσίευσε, το «Annals of Internal Medicine». Αίσθηση προκάλεσε λίγα 24ωρα αργότερα η αποκάλυψη της εφημερίδας «New York Times» ότι το 2016 ο Dr. Johnston ήταν ο επικεφαλής συγγραφέας μιας ακόμα έρευνας που τότε επιχειρούσε να απενοχοποιήσει τη ζάχαρη. Μάλιστα, εκείνη η μελέτη είχε χρηματοδοτηθεί από το International Life Sciences Institute, που με τη σειρά του αντλούσε κεφάλαια από τη βιομηχανία τροφίμων.

Οικονομικά συμφέροντα
Ο καθηγητής Καρδιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) κ. Δημήτρης Κρεμαστινός διαπιστώνει ότι οι αντιφάσεις στην Ιατρική δεν είναι πάντα αθώες, «καθώς πολλές φορές υποκρύπτουν τεράστια οικονομικά συμφέροντα. Και δυστυχώς, είναι σχεδόν αδύνατον να εξακριβώσει κανείς ποιος χρηματοδοτεί την έρευνα. Για παράδειγμα, μπορεί μια έρευνα να χρηματοδοτείται από ένα ευαγές ίδρυμα, όμως ποιοι βρίσκονται πίσω από τη χρηματοδότηση ενός τέτοιου ιδρύματος που είναι υπεράνω πάσης υποψίας; Συνεπώς, η δική μας ικανότητα και εμπειρία είναι να μην παρασυρόμαστε από μια μελέτη αλλά να περιμένουμε τα αποτελέσματα μιας σειράς μελετών που διαχρονικά εκφράζουν την αλήθεια».

Αντιστρόφως ανάλογα, μέσω των αντιφάσεων που διατυπώνονται στην εξελισσόμενη έρευνα διαμορφώνεται γενικά η πρόοδος στην επιστήμη. «H έρευνα φέρνει αναμφισβήτητα «φως». Το φως όμως αυτό συνεχώς αλλάζει, καθώς η επιστήμη εξελίσσεται. Για παράδειγμα, όταν ήμουν φοιτητής και ειδικευόμενος στην Καρδιολογία, η διγοξίνη (digoxin) αποτελούσε φάρμακο «πρώτης γραμμής», το οποίο ενίσχυε – όπως τότε πίστευαν – την καρδιά, καθώς αύξανε τη συσπαστικότητά της. Αργότερα όμως αποδείχθηκε ότι αυξάνοντας την ένταση συστολής της καρδιάς βλάπτεται το μυοκάρδιο. Ετσι σήμερα το φάρμακο σχεδόν έχει περιέλθει σε αχρηστία» εξηγεί ο καθηγητής.

Και προσθέτει: «Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τα αβγά, που είχαν ενοχοποιηθεί για την αύξηση της χοληστερίνης. Ωστόσο αργότερα η επιστημονική κοινότητα διαπίστωσε ότι η διατροφή ευθύνεται μόνο για το 15% της χοληστερίνης – είτε για την αύξηση είτε για τη μείωσή της. Ωστόσο το 15% δεν είναι αρκετό για να αντιμετωπιστεί η υπερχοληστερολαιμία».

Κόκκινο κρασί
Τα παραδείγματα όμως των ερευνών που έχουν προκαλέσει σύγχυση στο κοινό για συνήθειες που αφορούν την καθημερινότητά τους δεν σταματούν εδώ. Το κόκκινο κρασί ωφελεί ή βλάπτει; Οι περισσότεροι από εμάς θα απαντούσαν ότι το κόκκινο κρασί έχει καρδιοπροστατευτική δράση, όμως μόλις πέρυσι η αγαπημένη αυτή συνήθεια μπήκε στο στόχαστρο.

Ομάδα ειδικών από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, με επικεφαλής την Ελληνίδα Εμμανουέλα Γακίδου, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας του αμερικανικού πανεπιστημίου, διαπίστωσε ότι το 2016 σχεδόν 3 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως οφείλονταν στο αλκοόλ, περιλαμβανομένου και του 12% των θανάτων ανδρών, ηλικίας 15-49 ετών.

Μάλιστα το συμπέρασμα ήταν σαφές και χωρίς εξαιρέσεις: «Μηδενική κατανάλωση αλκοόλ ελαχιστοποιεί τον συνολικό κίνδυνο για την υγεία». Συνεπώς, δεν υπήρχε αναφορά στα οφέλη της ρεσβερατρόλης, του αντιοξειδωτικού που έχει φανεί ότι μειώνει τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση και απαντάται στις φλούδες από τα σταφύλια.

Η εξήγηση έρχεται από τον Dr. Robert Kloner, διευθυντή του Τμήματος Καρδιαγγειακής Ερευνας στα Ινστιτούτα Ιατρικής Ερευνας του Huntington και καθηγητή Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, ο οποίος διευκρινίζει ότι δεν είναι σαφές αν το κόκκινο κρασί συνδέεται άμεσα με αυτό το όφελος ή αν παίζουν ρόλο άλλοι παράγοντες.