«Το τραπεζικό κατεστημένο είναι πιο επικίνδυνο από μόνιμους στρατούς»: Ο εθνοπατέρας που τα έβαλε με τους τραπεζίτες

Περίπου 200 χρόνια πριν από τους Νουριέλ Ρουμπινί, Τζόζεφ Στίγκλιτς ή το κίνημα Occupy Wall Street υπήρχε ο… Τόμας Τζέφερσον, ο οποίος έβαζε στο στόχαστρο τους τραπεζίτες.

Στη σημερινή εποχή τα όσα λέει ο Τζέφερσον (εκ των εθνοπατέρων των ΗΠΑ και τρίτος τους πρόεδρος από το 1801 έως το 1809) για τις τράπεζες θα χαρακτηρίζονταν λαϊκιστικά ή και τρομολαγνικά. Βεβαίως μιλάμε για το μακρινό…1816, οπότε οι συνθήκες ήταν τελείως διαφορετικές.

«Πιστεύω ότι το τραπεζικό κατεστημένο είναι πιο επικίνδυνο για τις ελευθερίες μας από τους μόνιμους στρατούς», έγραφε ο Τόμας Τζέφερσον σε επιστολή του στον Τζον Τέιλορ. «Εάν ο αμερικανικός λαός επιτρέψει ποτέ στις ιδιωτικές τράπεζες να ελέγξουν την έκδοση του νομίσματός του, πρώτα μέσω πληθωρισμού και έπειτα μέσω αποπληθωρισμού, οι τράπεζες και οι εταιρείες που θα αναπτυχθούν γύρω τους θα στερήσουν από τον λαό κάθε περιουσία, μέχρι που τα παιδιά τους να ξυπνήσουν άστεγα στην ήπειρο που κατέκτησαν οι πατέρες τους»,

Σε αυτήν την επιστολή ο Τόμας Τζέφερσον δεν περιορίζεται πάντως στη σκληρή επίθεση στις τράπεζες. Κάνει μια ενδιαφέρουσα και εκτενή συζήτηση σχετικά με την αληθινή φύση του ρεπουμπλικανισμού.

Στη συνέχεια, απαριθμεί όλα τα αξιώματα και τα κυβερνητικά τμήματα όπου η εφαρμογή της ιδέας αυτής υπολείπεται του ιδανικού, δηλαδή όπου έχει «εκφυλιστεί» από τις ελπίδες και τις προσδοκίες των Ιδρυτών Πατέρων. Το αποδίδει στην «υποταγή… στις ευρωπαϊκές αρχές», στην ύπαρξη «κερδοσκόπων της κυβέρνησης» και στις «αυταπάτες του λαού».

Παραθέτει δε ένα μέρος ενός ποιήματος του Sir William Jones (1746-1794) με τίτλο «Τι συνιστά ένα Κράτος;». Η απάντησή του δεν είναι η φυσική υποδομή, όπως οι οχυρώσεις, οι τάφροι, τα λιμάνια αλλά «ευγενείς άνθρωποι» που γνωρίζουν τα καθήκοντα και τα δικαιώματά τους και είναι πρόθυμοι να τα υπερασπιστούν.

Ακολουθεί ολόκληρη η επιστολή

Προς τον John Taylor

Αγαπητέ Κύριε,

Επιστρέφοντας από ένα μακρύ ταξίδι και σημαντική απουσία από το σπίτι, βρήκα εδώ ένα αντίτυπο της εργασίας σας, «Έρευνα στις αρχές της κυβέρνησής μας», το οποίο είχατε την καλοσύνη να μου στείλετε, και για αυτό σας παρακαλώ να δεχτείτε τις ευχαριστίες μου. Οι δυσκολίες στο να αποκτήσω νέα έργα στην κατάστασή μας, στην ενδοχώρα και χωρίς ούτε ένα βιβλιοπωλείο, ήταν τέτοιες που με εμπόδισαν να αποκτήσω ένα αντίτυπο νωρίτερα. Και οι επιστολές που είχαν συσσωρευτεί κατά την απουσία μου, απαιτούσαν απαντήσεις, και ακόμη δεν μου έχουν επιτρέψει να διαβάσω το έργο σας διεξοδικά.

Ωστόσο, όντας βέβαιος ότι εσείς κι εγώ δεν μπορούμε να σκεφτούμε διαφορετικά για τις θεμελιώδεις αρχές μιας δίκαιης κυβέρνησης, ήμουν ανυπόμονος και εκμεταλλεύτηκα τα διαλείμματα ανάπαυσης από το γραφείο μου για να αποκτήσω μια γενική ιδέα του έργου σας. Βλέπω σε αυτό πολλά σημεία για βαθιά σκέψη, πολλά που θα έπρεπε να μας ενισχύσουν στην πράξη την προσήλωσή μας στις καλές αρχές του Συντάγματός μας και να εστιάσουμε την προσοχή μας σε όσα μένει να διορθωθούν.

Το 6ο κεφάλαιο για τις καλές ηθικές αρχές της κυβέρνησής μας, το βρήκα τόσο ενδιαφέρον και γεμάτο σωστές αρχές που ανέβαλα τη συγγραφή επιστολών για να το διαβάσω και να το μελετήσω προσεκτικά. Εκτός από άλλο σημαντικό υλικό, καθορίζει αναμφισβήτητα το δικαίωμα καθοδήγησης των εκπροσώπων και το καθήκον τους να υπακούουν.

Το τραπεζικό σύστημα, το έχουμε και οι δύο εξίσου καταδικάσει. Το θεωρώ ως μια κηλίδα που άφησαν σε όλα μας τα Συντάγματα, η οποία, αν δεν καλυφθεί, θα οδηγήσει στην καταστροφή τους.

Επίσης, η χρηματοδότηση θεωρώ ότι είναι περιορισμένη, δικαίως, σε μια αποπληρωμή του χρέους εντός της ζωής της πλειοψηφίας της γενιάς που το δημιούργησε. Κάθε γενιά έρχεται, σύμφωνα με τους νόμους του Δημιουργού του κόσμου, στην ελεύθερη κατοχή της γης που εκείνος δημιούργησε για την επιβίωσή τους, χωρίς βάρη από τους προγόνους τους, οι οποίοι, όπως κι αυτοί, ήταν μόνο ενοικιαστές για τη διάρκεια της ζωής τους.

Εσείς έχετε εξετάσει με επιτυχία και πληρότητα το σύστημα των εντολών του κ. Άνταμς και το άνοιγμα του πέπλου της δημοκρατίας σε κάθε κυβέρνηση νόμων, είτε είναι συνεπής με το φυσικό δίκαιο είτε όχι. Πράγματι, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο όρος «δημοκρατία» έχει πολύ ασαφή εφαρμογή σε κάθε γλώσσα. Μάρτυρας είναι οι αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες της Ολλανδίας, της Ελβετίας, της Γένοβας, της Βενετίας, της Πολωνίας.

Αν έπρεπε να δώσω έναν ακριβή και σαφή ορισμό σε αυτόν τον όρο, θα έλεγα ότι, καθαρά και απλά, σημαίνει μια κυβέρνηση από τους πολίτες της, μαζικά, ενεργώντας άμεσα και προσωπικά, σύμφωνα με κανόνες που καθορίζονται από την πλειοψηφία. Και ότι κάθε άλλη κυβέρνηση είναι λιγότερο ή περισσότερο δημοκρατική αναλόγως του πόσο έχει στην σύνθεσή της αυτό το στοιχείο της άμεσης δράσης των πολιτών.

Τέτοια κυβέρνηση είναι προφανώς περιορισμένη σε πολύ στενούς χώρους και πληθυσμούς. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι θα ήταν εφικτό πέρα από το εύρος μιας κοινότητας της Νέας Αγγλίας. Η πρώτη απόκλιση από αυτό το καθαρό στοιχείο, το οποίο, όπως ο καθαρός αέρας, δεν μπορεί να διατηρήσει τη ζωή από μόνο του, θα ήταν όταν οι εξουσίες της κυβέρνησης, διαχωρισμένες, ασκούνταν η καθεμία από εκπροσώπους επιλεγμένους από τους πολίτες, είτε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα είτε για τόσα σύντομα χρονικά διαστήματα όσο να εξασφαλίσουν το καθήκον τους να εκφράσουν τη θέληση των εκλογέων τους.

Αυτό θα το θεωρούσα ως την πιο κοντινή προσέγγιση σε μια καθαρή δημοκρατία που είναι εφικτή σε μεγάλη κλίμακα χώρας ή πληθυσμού. Και έχουμε παραδείγματα σε μερικά από τα πολιτειακά μας Συντάγματα, τα οποία, αν δεν δηλητηριαστούν από την ιερατική εξουσία, θα αποδείξουν την υπεροχή τους έναντι όλων των άλλων συνδυασμών με άλλα στοιχεία. Και, με μόνο ίσες δόσεις δηλητηρίου, θα παραμείνουν τα καλύτερα.

Άλλες αποχρώσεις της δημοκρατίας μπορεί να βρεθούν σε άλλες μορφές κυβέρνησης, όπου οι εκτελεστικές, δικαστικές και νομοθετικές εξουσίες και τα διάφορα κλάσματα της τελευταίας επιλέγονται από τον λαό, περισσότερο ή λιγότερο άμεσα, για μεγαλύτερες ή μικρότερες θητείες, ή για όλη τους τη ζωή, ή κληρονομικές. Ή όπου υπάρχουν συνδυασμοί εξουσιών, κάποιες εξαρτημένες και άλλες ανεξάρτητες από τον λαό. Όσο περισσότερο απομακρύνεται η κυβέρνηση από τον άμεσο και συνεχώς έλεγχο των πολιτών, τόσο λιγότερο έχει η κυβέρνηση το στοιχείο της δημοκρατίας. Προφανώς δεν υπάρχει καθόλου δημοκρατία όταν οι εξουσίες είναι κληρονομικές, όπως στη Γαλλία, τη Βενετία, κ.λπ. ή αυτοεπιλεγμένες όπως στην Ολλανδία, και πολύ λιγότερο όταν η θητεία διαρκεί όσο και η ζωή του εκλεγέντος.

Το πιο καθαρό ρεπουμπλικανικό χαρακτηριστικό στην κυβέρνηση του δικού μας κράτους είναι η Βουλή των Αντιπροσώπων. Η Γερουσία είναι εξίσου τέτοιο το πρώτο έτος, λιγότερο το δεύτερο και ούτω καθεξής. Η Εκτελεστική εξουσία ακόμη λιγότερο, γιατί δεν εκλέγεται άμεσα από τον λαό. Η Δικαστική εξουσία σοβαρά αντιρεπουμπλικανική, επειδή είναι για όλη τη ζωή. Και η εθνική στρατιωτική δύναμη ασκείται, όπως παρατηρείτε, από στρατιωτικούς ηγέτες, υπεύθυνους μόνο προς τους εαυτούς τους.

Προσθέστε σε αυτό το διεφθαρμένο σύνταγμα των δικαστηρίων της επαρχίας μας (στους οποίους ανατίθεται η δικαιοσύνη, η εκτελεστική διοίκηση, η φορολογία, η αστυνομία, οι στρατιωτικοί διορισμοί της επαρχίας και σχεδόν όλες οι καθημερινές μας υποθέσεις), αυτοδιορισμένοι, αυτοσυνεχιζόμενοι, κρατώντας τις εξουσίες τους για όλη τη ζωή και με αδυναμία παρέμβασης στην αέναη διαδοχή οποιασδήποτε φατρίας που έχει καταλάβει την έδρα. Στην πραγματικότητα, είναι η Εκτελεστική, η Δικαστική και η Στρατιωτική εξουσία των αντίστοιχων επαρχιών τους, και το άθροισμα των επαρχιών συνθέτει το Κράτος.

Και προσθέστε επίσης ότι το μισό από τα αδέλφια μας που πολεμούν και πληρώνουν φόρους, είναι αποκλεισμένα, σαν Είλωτες, από τα δικαιώματα εκπροσώπησης, σαν να είχε ιδρυθεί η κοινωνία για το έδαφος και όχι για τους ανθρώπους που το κατοικούν, ή το μισό αυτών να μπορεί να διαθέτει τα δικαιώματα και τη θέληση του άλλου μισού χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

‘Τι συνιστά ένα κράτος; Όχι υψηλές οχυρώσεις ή επιμελημένα τεχνουργήματα, Πυκνούς τοίχους ή προστατευμένες πύλες: Όχι πόλεις περήφανες με μίνι και καμάρες στεφανωμένες Όχι: Άντρες, υψηλόφρονες άντρες; Άντρες, που γνωρίζουν τα καθήκοντά τους; Αλλά γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, και, γνωρίζοντας, τολμούν να τα υπερασπιστούν. Αυτοί συνιστούν ένα κράτος.’

Στην Κεντρική κυβέρνηση η Βουλή των Αντιπροσώπων είναι κυρίως ρεπουμπλικανική, η Γερουσία σχεδόν καθόλου, καθώς δεν εκλέγεται άμεσα από τον λαό, και είναι τόσο εξασφαλισμένη ακόμη και κατά των όσων τους εκλέγουν. Η Εκτελεστική εξουσία πιο ρεπουμπλικανική από τη Γερουσία, λόγω της μικρότερης θητείας της, της εκλογής της από τον λαό στην πράξη (γιατί ψηφίζουν για τον Α μόνο αν εξασφαλιστεί ότι θα ψηφίσει για τον Β) και επειδή, στην πράξη, φαίνεται να καθιερώνεται μια αρχή εναλλαγής. Η Δικαστική εξουσία ανεξάρτητη από το Έθνος, η καταναγκαστική τους ευθύνη μέσω της παραπομπής έχει αποδειχθεί άκαρπη.

Αν λοιπόν ο έλεγχος του λαού πάνω στα όργανα της κυβέρνησής τους είναι το μέτρο της ρεπουμπλικανικότητάς της, και ομολογώ ότι δεν γνωρίζω άλλο μέτρο, πρέπει να συμφωνήσουμε ότι οι κυβερνήσεις μας έχουν πολύ λιγότερη ρεπουμπλικανικότητα απ’ ό,τι θα έπρεπε να αναμενόταν· με άλλα λόγια, ότι ο λαός έχει λιγότερο κανονικό έλεγχο στους αντιπροσώπους τους απ’ ό,τι απαιτούσαν τα δικαιώματα και τα συμφέροντά τους.

Και αυτό το αποδίδω, όχι σε έλλειψη ρεπουμπλικανικών διαθέσεων σε εκείνους που διαμόρφωσαν αυτά τα συντάγματα, αλλά σε μια υποταγή της αληθινής αρχής στις ευρωπαϊκές αρχές, στους κερδοσκόπους της κυβέρνησης, των οποίων οι φόβοι για τον λαό έχουν εμπνευστεί από τον πληθυσμό των δικών τους μεγάλων πόλεων και αδίκως κρατήθηκαν κατά των ανεξάρτητων, ευτυχισμένων και, επομένως, τάξεων πολιτών των ΗΠΑ.

Πολύ φοβάμαι ότι η χρυσή στιγμή έχει περάσει για τη μεταρρύθμιση αυτών των αιρέσεων. Οι λειτουργοί της δημόσιας εξουσίας σπάνια ενισχύουν τις διαθέσεις τους να τη συρρικνώσουν, και μια ακαθόριστη έκκληση για έγκαιρη τροποποίηση δεν είναι πιθανό να υπερισχύσει ενάντια σε μια οργανωμένη αντίσταση σε αυτήν.

Πάντα μας λένε ότι τα πράγματα πάνε καλά· γιατί να τα αλλάξουμε; «Chi sta bene, non si muove» λέει ο Ιταλός, «ας μείνει ακίνητος εκείνος που είναι καλά». Αυτό είναι αλήθεια· και πραγματικά πιστεύω ότι τα πράγματα θα πήγαιναν καλά μαζί μας υπό έναν απόλυτο μονάρχη, εφόσον το παρόν χαρακτήρα μας παραμένει, της τάξης, της βιομηχανίας και της αγάπης για την ειρήνη, και περιορισμένος όπως θα ήταν από το κατάλληλο πνεύμα του λαού.

Αλλά όσο παραμένει έτσι, πρέπει να προνοήσουμε για τις συνέπειες της επιδείνωσής του. Και ας στηριχτούμε στην ελπίδα ότι αυτό θα γίνει, και ας γλιτώσουμε τον πόνο των κακών που μπορεί να μην συμβούν ποτέ.

Με αυτήν την άποψη για την έννοια του όρου “δημοκρατία”, αντί να λέμε, όπως έχει ειπωθεί, ότι «μπορεί να σημαίνει οτιδήποτε ή τίποτα», μπορούμε να πούμε, με αλήθεια και νόημα, ότι οι κυβερνήσεις είναι περισσότερο ή λιγότερο ρεπουμπλικανικές καθώς έχουν περισσότερο ή λιγότερο το στοιχείο της λαϊκής εκλογής και ελέγχου στη σύνθεσή τους: και πιστεύοντας, όπως εγώ, ότι η μάζα των πολιτών είναι η ασφαλέστερη κατάθεση των δικών τους δικαιωμάτων, και κυρίως ότι τα κακά που προέρχονται από τις απάτες του λαού είναι λιγότερο βλαβερά από εκείνα που προέρχονται από τον εγωισμό των αντιπροσώπων τους, είμαι φίλος σε εκείνη τη σύνθεση της κυβέρνησης που περιέχει περισσότερο από αυτό το συστατικό.

Και πιστεύω ειλικρινά μαζί σας, ότι το τραπεζικό κατεστημένο είναι πιο επικίνδυνο από τις μόνιμες στρατιωτικές δυνάμεις· και ότι η αρχή της δαπάνης χρημάτων που θα πληρωθούν από την επόμενη γενιά, υπό το όνομα της χρηματοδότησης, δεν είναι παρά εξαπάτηση του μέλλοντος σε μεγάλη κλίμακα.

Ας στραφούμε τώρα σε ένα πιο ενδιαφέρον θέμα, την τίμια καλλιέργεια της γης. Είναι ντροπή να ζητήσω από εσάς για δεύτερη φορά λίγους σπόρους από το σουηδικό ραπανάκι, αν τους κρατάτε ακόμη. Οι απουσίες μου από το σπίτι σε μια απομακρυσμένη ιδιοκτησία, που είναι σχεδόν δεύτερο σπίτι, προκάλεσαν αποτυχία στη συγκομιδή σπόρων πέρυσι. Λίγο μπορεί να έρθει με γράμμα ταχυδρομικά, ή περισσότερο, αν έχετε πολύ, με την εγγονή μου, που λέει ότι έρχεται σύντομα. Σας χαιρετώ με συνεχιζόμενη φιλία και σεβασμό.

Τόμας Τζέφερσον