28 χρόνια από την κρίση στα Ίμια

28 χρόνια συμπληρώνονται από τα δραματικά γεγονότα της Κρίσης των Ιμίων, τα οποία ξεκίνησαν με αφορμή την προσάραξη πλοίου στις βραχονησίδες των Ιμίων, με την Τουρκία να αμφισβητεί την ελληνική θαλάσσια κυριαρχία στην περιοχή.

Ελλάδα και Τουρκία ήρθαν στα πρόθυρα της σύρραξης.

Πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν ο Κώστας Σημίτης,  υπουργός Εξωτερικών ο Θεόδωρος Πάγκαλος, υπουργός Εθνικής Αμύνης ο Γ. Αρσένης και Αρχηγός ΓΕΕΘΑ ο ναύαρχος Χ. Λυμπέρης.

Πρωθυπουργός της Τουρκίας ήταν η Τανσού Τσιλέρ και υπουργός Εξωτερικών ο Ντενίζ Μπαϊκάλ.

Τρεις Έλληνες αξιωματικοί, του Πολεμικού Ναυτικού έχασαν την ζωή τους στις 31 Ιανουαρίου 1996, όταν το ελικόπτερο όπου επέβαιναν κατέπεσε στην θάλασσα. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου.

Το χρονικό

Όλα ξεκίνησαν στις 25 Δεκεμβρίου 1995, όταν το τουρκικό φορτηγό πλοίο Φιγκέν Ακάτ προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Μικρή Ίμια (Ανατολική) και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Το Λιμεναρχείο Καλύμνου –το πλησιέστερο στην περιοχή– διέθεσε ρυμουλκό για να αποκολλήσει το τουρκικό πλοίο, αλλά ο πλοίαρχος αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή, επομένως η ελληνική πλευρά ήταν αναρμόδια και η τουρκική θα έπρεπε να αναλάβει.

Στις 28 Δεκεμβρίου δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν τελικά το τουρκικό φορτηγό και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών επέδωσε διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό και ανέφερε ότι οι συγκεκριμένες βραχονησίδες είναι καταχωρημένες στο κτηματολόγιο Μούγλα του νομού Μπόντρουμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.

Στις 25 Ιανουαρίου 1996, ο τότε δήμαρχος της Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου Γ. Ριόλα και δύο κατοίκους του νησιού, ύψωσε την ελληνική σημαία στη Μικρή Ίμια, ενώ την επόμενη μέρα υψώθηκε η σημαία και στην άλλη βραχονησίδα.

Τα τουρκικά τηλεοπτικά κανάλια μετέδωσαν εικόνες με την ελληνική σημαία υψωμένη στα Ίμια, κάτι που προκάλεσε σάλο στην τουρκική κοινή γνώμη. Δύο δημοσιογράφοι της Χουριέτ στη Σμύρνη, μετέβησαν με ελικόπτερο στις 27 Ιανουαρίου στη Μικρή Ίμια, υπέστειλαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπήθηκε και προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι που ανήκει στη Χουριέτ. Το γεγονός αυτό πήρε σημαντικές διαστάσεις.

Στις 28 Ιανουαρίου 1996 το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού Αντωνίου κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε την ελληνική παραβαίνοντας την πολιτική εντολή που ήταν μόνο να υποσταλεί η τούρκικη σημαία. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια από το περιπολικό Πυρπολητής προκειμένου να φυλάξουν τη σημαία κατά τις νυχτερινές ώρες και να επιστρέψουν στο σκάφος τους πριν την ανατολή του ηλίου. Το μεσημέρι της Δευτέρας ο σχεδιασμός άλλαξε και αποφασίστηκε η συνεχής φύλαξή της σημαίας, οπότε επέστρεψαν στη βραχονησίδα.

Τη Δευτέρα το απόγευμα στις 29 Ιανουαρίου, ο Κώστας Σημίτης (είχε μόλις αναλάβει πρωθυπουργός, μετά την παραίτηση Παπανδρέου 15 μέρες νωρίτερα), στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, έστειλε μήνυμα προς την Τουρκία ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά.

Την Τρίτη στις 30 Ιανουαρίου, η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ δήλωσε κατηγορηματικά μέσα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ότι την επόμενη μέρα η ελληνική σημαία και ο ελληνικός στρατός θα απομακρυνθούν από τα Ίμια.

Στις 31 Ιανουαρίου και ώρα 01:40, τουρκικές ειδικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Μεγάλη Ίμια (Δυτική). Στις 05:30 της ίδιας μέρας το ελικόπτερο “ΠΝ 21” τύπου Agusta Bell 212 του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, απονηώθηκε από τη φρεγάτα Ναυαρίνον για να διαπιστώσει την πληροφορία παρουσίας Τούρκων στη βραχονησίδα. Το ελικόπτερο  κατέπεσε κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν.

Η παρέμβαση των ΗΠΑ και το «ευχαριστώ» που ξεσήκωσε αντιδράσεις

Υπό τις πιέσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, υπό την προεδρία του Μπιλ Κλίντον, η κρίση εκτονώθηκε. Ο Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε δημοσίως την Ουάσινγκτον για τη μεσολάβησή της, κάτι που προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις εντός της Ελλάδας.

Τα Ίμια (Καρντάκ στα τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος.

Τα Ίμια ανήκαν στην Ιταλία, αλλά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά.

Η κρίση έδωσε ουσιαστικά την ευκαιρία στην Τουρκία να θέσει ζήτημα Γκρίζων ζωνών, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά.