Ε.Ε.: Σειρά νέων δεσμεύσεων για καθαρούς, υγιείς κι ασφαλείς ωκεανούς

Συνολικά 22 νέες δεσμεύσεις για την καλύτερη διακυβέρνηση των ωκεανών θα ανακοινώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο της διάσκεψης «Our Ocean», που θα πραγματοποιηθεί στο Όσλο της Νορβηγίας στις 23 και 24 Οκτωβρίου.

Επιπλέον, η Ε.Ε. εγκαινιάζει το «The Ocean Tracker» (Παρακολούθηση των ωκεανών), έναν διαδραστικό χάρτη για την παρακολούθηση των δεσμεύσεων ύψους άνω των 10 δισ. ευρώ που έχουν ήδη αναλάβει κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ΜΚΟ.

Ο Καρμένου Βέλα, Επίτροπος αρμόδιος για θέματα περιβάλλοντος, θαλάσσιας πολιτικής και αλιείας, που θα εκπροσωπήσει την Ε.Ε. σε αυτή τη διάσκεψη, θα κάνει έκκληση για ενεργότερη δράση όσον αφορά τη διακυβέρνηση των ωκεανών. Όπως αναφέρει, «η βιωσιμότητα των ωκεανών αποτελεί παγκόσμια πρόκληση η οποία απαιτεί οριζόντια και διεθνή δράση. Είναι πλέον καιρός να προχωρήσουμε τη διακυβέρνηση των ωκεανών στο επόμενο επίπεδο. Με αυτό το νέο σύνολο δεσμεύσεων και την παράδοση του εργαλείου “The Ocean Tracker”, η Ε.Ε. καταδεικνύει τον ηγετικό ρόλο της στη βιωσιμότητα των ωκεανών».

Από την πλευρά του, ο Νέβεν Μίμιτσα, Επίτροπος Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης, σημειώνει πως «οι ωκεανοί δεν είναι μόνο ο κοινός πλούτος μας, αλλά και το μέλλον μας. Είναι δική μας ευθύνη να διασφαλίσουμε την υγεία και την προστασία τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Στη μελλοντική μας σύμπραξη με τις χώρες ΑΚΕ (Αφρική, Καραϊβική, Ειρηνικός), θα συνεχίσουμε να ενεργούμε ως διεθνής κινητήρια δύναμη, προωθώντας τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων, στηρίζοντας παράλληλα τη γαλάζια οικονομία και τις ευκαιρίες για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων».

Οι δεσμεύσεις αυτές αποτελούν σημαντικές ενέργειες για την ενίσχυση της διακυβέρνησης των ωκεανών, ιδίως όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και πιο συγκεκριμένα του στόχου βιώσιμης ανάπτυξης αριθ. 14: Διατήρηση και βιώσιμη χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι δεσμεύσεις της Ε.Ε. περιλαμβάνουν σχέδια για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα πλαστικά, την ενίσχυση της βιωσιμότητας της γαλάζιας οικονομίας και τη βελτίωση της έρευνας και της θαλάσσιας επιτήρησης.

Ο χάρτης «The Ocean Tracker», ο οποίος αποτελεί δέσμευση που αναλήφθηκε το 2017, όταν η Ε.Ε. φιλοξένησε τη διάσκεψη «Our Ocean» στη Μάλτα, θα διασφαλίσει ότι η πρόοδος σε σχέση με όλες τις δεσμεύσεις είναι εμφανής.

Η Ε.Ε. έχει αναλάβει 77 δεσμεύσεις από την έναρξη των διασκέψεων «Our Ocean» το 2014. Σχεδόν το 80% όλων των δεσμεύσεών της έχουν ολοκληρωθεί ή θα ολοκληρωθούν σύντομα, συμπεριλαμβανομένου του 50% εκείνων που ανακοινώθηκαν το 2018.

Οι 22 δεσμεύσεις περιλαμβάνουν συγκεκριμένες και στοχευμένες δράσεις, με συνολικό προϋπολογισμό σχεδόν 540 εκατ. ευρώ, για την αντιμετώπιση βασικών θαλάσσιων προκλήσεων, όπως ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής, η βελτίωση της βάσης των διαθέσιμων γνώσεων, καθώς και η προώθηση της καινοτομίας και της ανάπτυξης της βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας εντός και εκτός Ευρώπης.

Πιο αναλυτικά:
Στήριξη της ωκεάνιας έρευνας: Στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της Ε.Ε. «Ορίζων 2020», θα διατεθούν 250 εκατ. ευρώ για τη βελτίωση της κατανόησης και την προώθηση νέων τεχνολογιών σχετικά με τη βιώσιμη αλιεία, την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης, την απαλλαγή της ναυτιλίας από ανθρακούχες εκπομπές και την προώθηση της γαλάζιας ανανεώσιμης ενέργειας.
Καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμβάλει επίσης στην καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης με την προώθηση της «πράσινης ναυτιλίας». Τα πλοία που μειώνουν την ποσότητα των αποβλήτων που παράγουν ή χειρίζονται τα απόβλητά τους με άλλον βιώσιμο τρόπο, θα ανταμείβονται για τις προσπάθειες αυτές, μέσω της μείωσης των τελών αποβλήτων που πρέπει να καταβάλλουν όταν καταπλέουν σε λιμένα της Ε.Ε.
Ενίσχυση της γαλάζιας οικονομίας και της καινοτομίας: Περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για να προωθηθεί η περαιτέρω ανάπτυξη της βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο της ενίσχυσης αυτής, προβλέπονται επενδύσεις σε εταιρείες που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας και στη διατήρηση του οικοσυστήματος.
Συνένωση δυνάμεων σε όλον τον κόσμο για περισσότερα αποτελέσματα: Τα μέτρα που λαμβάνονται στην Ένωση για μια βιώσιμη γαλάζια οικονομία και για καλύτερη διακυβέρνηση των ωκεανών συνοδεύονται από την προώθησή τους στο εξωτερικό. Στη διάσκεψη «Our Ocean» η Ε.Ε. θα υπογράψει νέο πρόγραμμα εταιρικής σχέσης για την παροχή 40 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των αξιακών αλυσίδων της βιώσιμης αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (χώρες ΑΚΕ).
Κατανόηση της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή σε αυτήν: 12,8 εκατ. ευρώ θα διατεθούν στο πρόγραμμα Copernicus για την παρακολούθηση των θαλάσσιων πάγων και του κλίματος της κρυόσφαιρας για την καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην Αρκτική και την Ανταρκτική. Επιπλέον, η Ε.Ε. θα διαθέσει 9,9 εκατ. ευρώ στην Κοινή πρωτοβουλία στον Ειρηνικό για τη βιοποικιλότητα, την κλιματική αλλαγή και την ανθεκτικότητα, την οποία δρομολόγησε η Γαλλία για να αυξηθούν οι ικανότητες προσαρμογής 19 χωρών και εδαφών του Ειρηνικού στον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής και των λοιπών παραγόντων πίεσης και για να προστατευθεί και να ενισχυθεί η βιοποικιλότητα.
Η διάσκεψη «Our Ocean» πραγματοποιείται κάθε χρόνο και στο πλαίσιό της αναλαμβάνονται συγκεκριμένες δεσμεύσεις από κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Στις προηγούμενες διασκέψεις, που διοργανώθηκαν από τις κυβερνήσεις των χωρών της Ινδονησίας (2018), της ΕΕ (2017), των Ηνωμένων Πολιτειών (2014, 2016) και της Χιλής (2015) αναλήφθηκε ευρύ φάσμα δεσμεύσεων ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ. Η διάσκεψη «Our Ocean» του 2017, την οποία φιλοξένησε η Ε.Ε. στη Μάλτα, άλλαξε τα δεδομένα, κινητοποιώντας ενέργειες χρηματοδότησης και δράσεις υπέρ των ωκεανών σε πρωτοφανή κλίμακα.

Οι δεσμεύσεις αποτελούν έναν μόνον από τους τρόπους με τους οποίους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται για να επιταχύνει τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία και για να καταστεί οικονομία μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050. Στο πλαίσιο αυτό εγκρίθηκε η πρώτη πανευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά και νέοι κανόνες σε επίπεδο Ε.Ε. που αφορούν τα 10 πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης που συναντώνται πιο συχνά στις παραλίες και στις θάλασσες της Ευρώπης, καθώς και τα απολεσθέντα κι εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία. Αυτές οι ενέργειες συνοδεύτηκαν από την εκστρατεία ευαισθητοποίησης «Ready to change» (Έτοιμοι για αλλαγή), η οποία στηρίχθηκε ενεργά από πολλά ενυδρεία.

Οι ωκεανοί βρίσκονται υπό σοβαρή πίεση και η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την κατάσταση. Η ειδική έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) σχετικά με τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς και την κρυόσφαιρα που εκδόθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2019 κατέστησε σαφές ότι μπορούν να παραμείνουν υγιείς μόνον εάν περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 °C. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ε.Ε. παραμένει υπέρμαχος μιας φιλόδοξης εφαρμογής της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και λαμβάνει μέτρα για την εξέταση της σχέσης μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των ωκεανών μέσω της στρατηγικής της για τη διακυβέρνηση των ωκεανών.

Λαμβανομένου υπόψη του σημαντικού αριθμού νησιών και παράκτιων κρατών που συμμετέχουν στην εταιρική σχέση μεταξύ της Ε.Ε. και 79 χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ), οι προκλήσεις που σχετίζονται με τους ωκεανούς βρίσκονται στο επίκεντρο των τρεχουσών διαπραγματεύσεων για μια μελλοντική συμφωνία μεταξύ της Ε.Ε. Στο πλαίσιο των εν λόγω διαπραγματεύσεων, η Ε.Ε. και οι χώρες ΑΚΕ συμφώνησαν πρόσφατα να εντείνουν τη συνεργασία τους στη διεθνή σκηνή, μεταξύ άλλων όσον αφορά στη διακυβέρνηση και τη διατήρηση των ωκεανών. Αυτή η κοινή προσέγγιση, η οποία εκτείνεται σε πολλές ηπείρους, έχει μεγάλη σημασία, δεδομένου ότι από κοινού οι χώρες της Ε.Ε. και οι χώρες ΑΚΕ αντιπροσωπεύουν περισσότερα από τα μισά μέλη των Ηνωμένων Εθνών.