Βήμα-βήμα ο υπολογισμός εισοδήματος βάσει τεκμηρίων

Ο μόνιμος βραχνάς των τεκμηρίων της εφορίας θα απασχολήσει εκατομμύρια φορολογούμενους και στις φετινές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος.

Σε πολλές φετινές φορολογικές δηλώσεις τα τεκμήρια διαβίωσης που αντιστοιχούν στις κατοικίες, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα και τυχόν άλλα περιουσιακά στοιχεία που θα έχουν δηλωθεί ως χρησιμοποιηθέντα από τους φορολογούμενους κατά το έτος 2022, μαζί με τυχόν πραγματικές δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, αποπληρωμής δανείων και πραγματοποίησης δωρεών που οι ίδιοι θα έχουν δηλώσει ότι πραγματοποίησαν πέρυσι -και οι οποίες θεωρούνται κι αυτές «τεκμήρια»- θα προσδιορίζουν τα τελικά φορολογητέα εισοδήματά τους σε επίπεδα πολύ πιο υψηλά από τα συνολικά δηλωθέντα εισοδήματα. Ως εκ τούτου, σε κάθε τέτοια περίπτωση, ο φόρος θα υπολογίζεται επί ενός ποσού εισοδήματος υπέρμετρα αυξημένου σε σύγκριση με το δηλωθέν και θα διαμορφώνεται σε απρόσμενα υψηλό επίπεδο. Μάλιστα φέτος σε πολλές περιπτώσεις τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες θα είναι αυξημένα σε σχέση με πέρυσι λόγω του υπολογισμού τους με βάση τις αυξημένες αντικειμενικές αξίες που τέθηκαν σε ισχύ από την 1η-1-2022.

Αν ο φορολογούμενος γνωρίζει εκ των προτέρων τι τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα θα προκύψει εφόσον υποβάλει οριστικά τη δήλωσή του και γίνει αυτόματα η εκκαθάρισή της, τότε θα είναι προετοιμασμένος και θα μπορεί να λάβει και τα μέτρα του ώστε -ει δυνατόν- να αποτρέψει την υπερφορολόγηση η οποία θα προκύψει στην περίπτωση που το τεκμαρτό του εισόδημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το δηλούμενο.

Για τη διευκόλυνση, λοιπόν, των φορολογουμένων παρουσιάζουμε παρακάτω, ένα προς ένα, όλα τα «βήματα» με τα οποία το πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης προσδιορίζει το τεκμαρτό εισόδημα, κατά την αυτόματη εκκαθάριση κάθε φορολογικής δήλωσης:

1ο βήμα: Το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης.

Για κάθε φορολογούμενο ο οποίος κατά τη διάρκεια του εκάστοτε προηγούμενου έτους απέκτησε έστω και 0,01 ευρώ εισόδημα από οποιανδήποτε πηγή (π.χ. ακόμη κι από τόκους καταθέσεων, επιδόματα τέκνων κ.λπ.), η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ότι ισχύει ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης:

– 3.000 ευρώ αν είναι άγαμος ή έγγαμος κι έχει επιλέξει να υποβάλλει τη δήλωσή του χωριστά από τη σύζυγο ή τον σύζυγο.

– 2.500 ευρώ αν είναι έγγαμος κι έχει επιλέξει να υποβάλλει κοινή δήλωση με την ή τον σύζυγο.

Συνεπώς, σε κάθε περίπτωση ύπαρξης πραγματικού εισοδήματος προερχόμενου από οποιανδήποτε πηγή, το σύστημα ΤΑΧΙSnet καταλογίζει σε κάθε φορολογούμενο άτομο ποσό τεκμαρτού εισοδήματος 3.000 ή 2.500 ευρώ, σύμφωνα με τον διαχωρισμό που παρουσιάσαμε.

2ο βήμα: Υπολογισμός τεκμηρίου διαβίωσης για την κάθε κατοικία.

Το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία που δηλώνει ο φορολογούμενος υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της, ως ακολούθως:

– μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.

– από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.

– από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.

– από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.

– από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας ισχύει τεκμήριο 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου. Όλα τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω. Για τις μονοκατοικίες, τα παραπάνω ποσά λαμβάνονται υπόψη αυξημένα κατά 20%. Επίσης για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά τεκμηρίου λαμβάνονται υπόψη μειωμένα κατά 50%.

Τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες βαρύνουν τους φορολογούμενους είτε είναι οι ίδιοι ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών είτε τα νοικιάζουν είτε τους έχουν παραχωρηθεί δωρεάν.
Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος έχει δηλώσει «φιλοξενούμενος» απαλλάσσεται από το τεκμήριο διαβίωσης για την κατοικία, καθώς αυτό βαρύνει τον «φιλοξενούντα».

Σημειώνεται ότι τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες θα υπολογιστούν κατά την εκκαθάριση των φετινών φορολογικών δηλώσεων με βάση τις νέες αυξημένες αντικειμενικές αξίες ακινήτων που ισχύουν από την 1η-1-2022. Αυτό σημαίνει ότι σε όσες περιπτώσεις οι αντικειμενικές τιμές ζώνης με τις αυξήσεις που έγιναν την 1η-1-2022 υπερέβησαν το επίπεδο των 2.799 ευρώ ανά τ.μ., τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης των κατοικιών θα είναι αυξημένα κατά 40%, ενώ σε όσες περιπτώσεις οι τιμές υπερέβησαν τα 4.999 ευρώ ανά τ.μ. τα τεκμήρια διαβίωσης των κατοικιών θα είναι αυξημένα κατά 21,43% (όση είναι η διαφορά μεταξύ τεκμηρίου προσαυξημένου κατά 40% και τεκμηρίου προσαυξημένου κατά 70%).

3ο βήμα: Υπολογισμός τεκμηρίου για κάθε Ι.Χ. αυτοκίνητο

Τα τεκμήρια διαβίωσης για τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα που κατέχουν οι φορολογούμενοι υπολογίζονται ως εξής:

– Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. ισχύει τεκμήριο 4.000 ευρώ.

– Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

– Για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

– Για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε., προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

Τα παραπάνω ισχύουν και για αυτοκίνητα μικτής χρήσης, καθώς και για αυτοκίνητα τύπου jeep.

Τα παραπάνω ποσά μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.

Το τεκμήριο διαβίωσης για κάθε ηλεκτροκίνητο όχημα του οποίου η ισχύς μετράται αποκλειστικά με KW, ορίζεται σε 4.000 ευρώ ανεξαρτήτως ισχύος.

Το τεκμήριο διαβίωσης δεν εφαρμόζεται για επιβατικά ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα που διαθέτουν πιστοποιητικό αυθεντικότητας, καθώς και για επιβατικά αυτοκίνητα ειδικά διασκευασμένα για κινητικά ανάπηρους, με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%.

4ο βήμα: Υπολογισμός τεκμηρίου για τη χρήση σκάφους αναψυχής.

Οι ετήσιες τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης για τα σκάφη αναψυχής κυμαίνονται ανάλογα με τον τύπο του σκάφους ως εξής:

Από 4.000 ευρώ (έως 4 μέτρα) έως 34.000 ευρώ (19 – 20 μέτρα) για τα μηχανοκίνητα σκάφη ανοιχτού τύπου.

Από 6.000 ευρώ (έως 7 μέτρα) έως 184.250 ευρώ (23 – 24 μέτρα) για ιστιοφόρα σκάφη.

Από 12.000 ευρώ (έως 7 μέτρα) έως 368.500 ευρώ (23-24 μέτρα) για μηχανοκίνητα σκάφη με καμπίνα.

5ο βήμα: Υπολογισμός τεκμηρίου διαβίωσης για τη χρήση δεξαμενής κολύμβησης (πισίνας).

Για τις εξωτερικές δεξαμενές κολύμβησης, το τεκμήριο ορίζεται, κλιμακωτά, σε 160 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα και σε 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για επιφάνεια άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων.

Τα ανωτέρω ισχύουν και όταν η δεξαμενή είναι συναρμολογούμενη.

Προκειμένου για εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης, τα παραπάνω ποσά αυτής της περίπτωσης διπλασιάζονται.

6ο βήμα: Υπολογισμός τεκμηρίου διαβίωσης για τη χρήση αεροσκάφους.

Το τεκμήριο διαβίωσης για αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα κυριότητας ή κατοχής του φορολογουμένου και των εξαρτώμενων μελών του που συνοικούν μαζί του και τον βαρύνουν, ορίζεται ως εξής:

α) Για ανεμόπτερα στο ποσό των 8.000 ευρώ.

β) Για αεροσκάφη με κινητήρα κοινό, εσωτερικής καύσης και στροβιλοελικοφόρα, καθώς και ελικόπτερα, στο ποσό των 65.000 ευρώ για τους 150 πρώτους ίππους ισχύος του κινητήρα τους, που προσαυξάνεται με το ποσό των 500 ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους 150.

γ) Για αεροσκάφη αεριοπροωθούμενα (JET) στο ποσό των 200 ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης.

δ) Για τις υπερελαφρές πτητικές αθλητικές μηχανές (Υ. Π. Α. Μ.), στο ποσό των 20.000 ευρώ.

7ο βήμα: Συνυπολογισμός τεκμηρίων διαβίωσης για τα δίδακτρα που καταβλήθηκαν σε ιδιωτικά σχολεία και για τα ποσά μισθοδοσίας που καταβλήθηκαν σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

Τα δίδακτρα που καταβλήθηκαν ετησίως σε ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης λαμβάνονται υπόψη κι αυτά για τον τεκμαρτό προσδιορισμό του εισοδήματος. Το ποσό των διδάκτρων που λαμβάνεται υπόψη είναι αυτό που έχει δηλώσει ο ίδιος ο φορολογούμενος στη φορολογική του δήλωση. Επιπλέον λαμβάνονται υπόψη και τα ποσά των μισθών που τυχόν κατέβαλε ο φορολογούμενος σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό οικιακό προσωπικό. Τα ποσά που λαμβάνονται υπόψη είναι αυτά που έχει δηλώσει ο φορολογούμενος στη δήλωσή του.

8ο βήμα: Άθροιση όλων των ποσών των τεκμηρίων διαβίωσης που υπολογίστηκαν στα προηγούμενα βήματα.

Τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης όπως προσδιορίστηκαν στα προηγούμενα βήματα αθροίζονται. Το ποσό αθροίσματος που προκύπτει αποτελεί το συνολικό εισόδημα που βαρύνει τον φορολογούμενο σύμφωνα με το σύστημα των τεκμηρίων διαβίωσης.

9ο βήμα: Προσθήκη στο συνολικό εισόδημα που προέκυψε με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και των ποσών των πραγματικών δαπανών που κατέβαλε ο φορολογούμενος το προηγούμενο έτος για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων.

Στο άθροισμα των ποσών των τεκμηρίων διαβίωσης, όπως αυτό έχει προκύψει με βάση τα προηγούμενα 8 βήματα, πρέπει στη συνέχεια να προστεθούν και τα ποσά που κατέβαλε ο φορολογούμενος το προηγούμενο έτος για την αποπληρωμή δανείων, πιστωτικών καρτών, για δωρεές χρηματικών ποσών άνω των 300 ευρώ σε ιδιωτικούς φορείς, για αγορές ομολόγων, εντόκων γραμματίων, μετοχών, αμοιβαίων κεφαλαίων και λοιπών επενδυτικών προϊόντων, για τυχόν αγορές ακινήτων, αυτοκινήτων και λοιπών κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 10.000 ευρώ. Το νέο αυτό άθροισμα που προκύπτει είναι το τελικό συνολικό τεκμαρτό εισόδημα που βαρύνει τον φορολογούμενο.

Σύγκριση με το πραγματικό ετήσιο εισόδημα

Το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τα προηγούμενα 9 βήματα πρέπει στη συνέχεια να συγκριθεί με το συνολικό ετήσιο πραγματικό εισόδημα του φορολογουμένου από όλες τις πηγές (με το άθροισμα των επιμέρους εισοδημάτων από μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, ακίνητα, επιχειρήσεις, αγροτικές εκμεταλλεύσεις, τόκους, υπεραξίες μετοχών, ομολόγων κ.λπ.). Σε περίπτωση κατά την οποία το τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο του πραγματικού, η επιπλέον διαφορά φορολογητέου εισοδήματος (η «προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων») που προκύπτει φορολογείται ως εξής:

– ως εισόδημα από επιχειρηματική ή γεωργική δραστηριότητα με συντελεστές φόρου κλιμακούμενους από 9% έως 44%, εφόσον τουλάχιστον το 50,01% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος προέρχεται από επιχειρηματική ή γεωργική δραστηριότητα, ακίνητη περιουσία ή και κινητές αξίες. Επιπλέον, επιβάλλεται και προκαταβολή φόρου έναντι του επόμενου έτους, η οποία υπολογίζεται με συντελεστή 100% επί του κύριου φόρου εισοδήματος.

– ως εισόδημα από μισθωτή εργασία, με αφορολόγητο όριο τουλάχιστον 8.633 ευρώ, εφόσον ο φορολογούμενος:

α) έχει αποκτήσει εισόδημα που προέρχεται είτε αποκλειστικά ή κατά ποσοστό άνω του 50% από μισθούς ή συντάξεις ή δεν έχει εισόδημα από καμία κατηγορία ή είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ,

β) έχει αποκτήσει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (από τόκους, ακίνητα κ.λπ.) ή και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ,

γ) έχει αποκτήσει εισόδημα έως 6.000 ευρώ από περιστασιακή απασχόληση και το συνολικό τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.