Η εκπαίδευση STEM και οι ελλείψεις στην αγορά εργασίας

Στην ομιλία του στο πρόσφατο Βιομηχανικό συνέδριο του ΣΕΒ ο Δρ. Γιώργος Ξηρογιάννης, Γενικός Διευθυντής του ΣΕΒ είπε, μεταξύ άλλων: “Η βιομηχανία είναι αντιμέτωπη με το αναπτυξιακό κίνδυνο της ποσοτικής και ποιοτικής έλλειψης εργαζομένων. Υπάρχει ξεκάθαρη ανάγκη να διπλασιάσουμε τον αριθμό των εισακτέων σε σχολές STEM. Η πρακτική άσκηση να ενταχθεί ως υποχρεωτική στα περισσότερα πτυχία STEM.”

Τα προφανή είπε. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη πτυχιούχων σχολών STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) στην αγορά εργασίας. Δύο είναι οι λόγοι: Ο αριθμός των εισακτέων είναι μικρός, σε σχέση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, αλλά και οι μισθοί που προσφέρονται είναι χαμηλότεροι από αυτούς που μπορούν να βρουν σε άλλες χώρες, με αποτέλεσμα να φεύγουν οι πτυχιούχοι σε άλλες χώρες. Ακόμα καλύτερα εργάζονται για ξένες εταιρείες, ζώντας στην Ελλάδα και απολαμβάνουν ευρωπαϊκούς μισθούς. Βλέπετε η ανάγκη για πτυχιούχους STEM είναι μεγάλη διεθνώς, όχι μόνο στην Ελλάδα.

Τι κάνει το Υπουργείο Παιδείας για να απαντήσει στην ανάγκη των καιρών; Έχει εκπονήσει κάποιο σχέδιο που θα αυξήσει τους πτυχιούχους STEM; Έχει σχεδιάσει την επανεκπαίδευση πτυχιούχων που δυσκολεύονται να βρουν εργασία, έχουν, όμως, πτυχίο που τους επιτρέπει εύκολα θα μπορούσαν να μεταπηδήσουν στον προγραμματισμό, για παράδειγμα;

Το Υπουργείο Παιδείας δεν κάνει τίποτα ώστε οι θετικές επιστήμες να γίνουν ελκυστικές στους μαθητές. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι υποψήφιοι δεν επιλέγουν το 2ο Επιστημονικό Πεδίο, που οδηγεί στις σχολές STEM. Στον πίνακα 1 βλέπουμε ότι την τελευταία τριετία το ποσοστό των υποψηφίων που επέλεξαν το 2ο Πεδίο από 19,72% έπεσε στο 18,21%. Οι υποψήφιοι από 14.683 το 2021 μειώθηκαν σε 13.215 το 2023.

Η μείωση των υποψηφίων οφείλεται σε πολλούς λόγους. Η Φυσική και η Χημεία που εξετάζονται στο 2ο Πεδίο είναι δυσκολότερα μαθήματα από την Οικονομία και την Πληροφορική που εξετάζονται στο 4ο Πεδίο. Επιπλέον στο 4ο Πεδίο περιλαμβάνονται οι σχολές προγραμματιστών και οι οικονομικές σχολές, που είναι ιδιαίτερα ελκυστικές στους νέους, καθώς ονειρεύονται να γίνουν μάνατζερ και να έχουν υψηλές αποδοχές. Αυτό έχει ως συνέπεια να αυξάνονται συνεχώς οι υποψήφιοι του 4ου Πεδίου. Από το 32,72% που ήταν το 2021 έφτασαν στο 36,68% το 2023. Τα πιο εύκολα μαθήματα του 4ου Πεδίου σε σχέση με το 2ο είναι ο ένας μόνο λόγος της μετακίνησης υποψηφίων από το 2ο προς το 4ο. Ο άλλος λόγος είναι η ΕΒΕ, που αφήνει εκτός ΑΕΙ έναν στους τρεις υποψηφίους. Ο ελάχιστος μέσος όρος που έπρεπε να έχει ένας υποψήφιος του 2ου Πεδίου για να μπορεί να υποβάλει Μηχανογραφικό ήταν 9,87 το 2023, ενώ στο 4ο Πεδίο ήταν 8,34. Μικρότερος ο κίνδυνος να μείνει κανείς εκτός ΑΕΙ αν επιλέξει το 4ο Πεδίο, συνεπώς αποτελεί ασφαλέστερη επιλογή, εκτός από ευκολότερη.

Φυσικά η επιλογή του 4ου Πεδίου έναντι του 2ου Πεδίου δεν είναι απόφαση που λαμβάνεται στην Γ Λυκείου. Έχει πιο βαθιές ρίζες, αφού από την Α Λυκείου τα παιδιά αρχίζουν να έχουν πρόβλημα με τη Φυσική, κυρίως. Με την τράπεζα θεμάτων η Φυσική της Α και Β Λυκείου ήταν το μάθημα με τις χειρότερες επιδόσεις το 2022. Το 52,43% έγραψε κάτω από τη βάση, καθιστώντας τη Φυσική το μοναδικό μάθημα με ποσοστό κάτω από τη βάση μεγαλύτερο του 50%. Τα προβλήματα με τα θετικά μαθήματα ξεκινούν πολύ νωρίτερα, από το Δημοτικό για να κορυφωθούν στο Λύκειο. Έτσι όπως πηγαίνουμε σε λίγα χρόνια θα υπάρχουν ελάχιστοι υποψήφιοι για το 2ο Πεδίο, το οποίο περιλαμβάνει τα περισσότερα τμήματα.

Με δεδομένο το πρόβλημα των λίγων υποψηφίων στο 2ο Πεδίο τι γίνεται στις Πανελλαδικές; Το Υπουργείο Παιδείας επιτρέπει στα Τμήματα να ορίζουν το συντελεστή που επιθυμούν μεταξύ του 0,8 και του 1,2. Έτσι καθορίζουν το επίπεδο των φοιτητών τους. Το αποτέλεσμα που προέκυψε στις φετινές Πανελλαδικές είναι ότι οι μισές θέσεις στα τμήματα Φυσικής και Μαθηματικών να μείνουν κενές. Τα ποσοστά είναι 55,4% για τα τμήματα Φυσικής και 47,68% για τα τμήματα Μαθηματικών. Αλλά και στους Μηχανολόγους το 20,35% των θέσεων έμειναν κενές, στους Ηλεκτρολόγους το 15,36% και στους Χημικούς Μηχανικούς το 19,01%.

Έχουμε, λοιπόν, λίγους υποψηφίους, που γίνονται ακόμη λιγότεροι φοιτητές αφού είχαμε συνολικά 2.532 κενές θέσεις. Θα μου αντιτείνετε ότι δεν μπορούν να εισάγονται με βαθμούς κάτω από τη βάση φοιτητές που δεν θα μπορούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Τα Τμήματα που δηλώνονται μόνο από το 2ο Πεδίο είναι 95. Από αυτά τα 30 όρισαν συντελεστή ΕΒΕ 1,2 που έδωσε ΕΒΕ 14,81. Για να μπορούσε να δηλώσει ένας υποψήφιος αυτά τα Τμήματα στο Μηχανογραφικό του το 2023 έπρεπε να έχει γράψει μέσο όρο στα 4 μαθήματα μεγαλύτερο ή ίσο του 14,81. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με βαθμούς κάτω από τη βάση. Για να γράψει ένας υποψήφιος μέσο όρο πάνω από 14,81 πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένος, διότι τα θέματα των Πανελλαδικών έχουν γίνει πολύ δύσκολα τα τελευταία χρόνια. Αυτά τα Τμήματα θέτουν συντελεστή για την ΕΒΕ προσπαθώντας να έχουν λίγους και καλούς φοιτητές, διότι παρά τις κενές θέσεις δεν μειώνουν το συντελεστή. Αυτό είναι το αντίθετο από τις ανάγκες της χώρας μας.

Το να αποφασίζει κάθε Τμήμα τον αριθμό των φοιτητών που θα εκπαιδεύσει θα ήταν σωστό αν το κάθε Τμήμα ήταν οικονομικά ανεξάρτητο· λειτουργούσε, δηλαδή, όπως τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, που ορίζουν τα ίδια τον αριθμό των φοιτητών που θα εκπαιδεύσουν και καλά κάνουν. Η Δημόσια Εκπαίδευση, όμως, χρηματοδοτείται από το κράτος διότι επιτελεί, εκτός των άλλων, και κοινωνικούς σκοπούς: Επιτρέπει στα παιδιά να σπουδάσουν δωρεάν, ώστε να λειτουργεί η κοινωνική κινητικότητα και να προοδεύουν τα καλύτερα μυαλά, ακόμη και αν δεν έχουν χρήματα. Ακόμη υπηρετούν το αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας μας, που στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι οι σπουδές STEM. Το πρόβλημα όπως αποκαλύπτεται είναι ότι δεν υπάρχει σχέδιο ανάπτυξης της χώρας μας. Αν υπήρχε ο αριθμός εισακτέων στα ΑΕΙ θα ήταν καθορισμένος από το Υπουργείο Παιδείας, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της χώρας σε επιστημονικό δυναμικό, και θα φρόντιζαν να συμπληρώνονται όλες με τους καλύτερους δυνατούς φοιτητές. Αν το επίπεδο των φοιτητών ήταν χαμηλό θα φρόντιζαν να το ανεβάσουν, ώστε να έχουν καλύτερους φοιτητές. Όχι να μην έχουν φοιτητές. Διότι το φαινόμενο των χιλιάδων κενών θέσεων δείχνει (εκτός των άλλων) και κακή διαχείριση του προσωπικού ΔΕΠ, αφού πολλά Τμήματα υπολειτουργούν, έχοντας περισσότερα μέλη ΔΕΠ από φοιτητές.

www.stadiodromia.gr