Σε κρίσιμη καμπή η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια

Των Θοδωρή Αντωνίου, διευθυντή μονάδας εκτροφής ιχθύων και Δημήτρη Πάφρα, υποψήφιου διδάκτορα Θαλάσσιας Βιολογίας και Αλιευτικής Δυναμικής

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί έναν από τους πλέον στρατηγικούς κλάδους της πρωτογενούς παραγωγής, με ετήσιο κύκλο εργασιών που υπερβαίνει τα 700 εκατ. ευρώ και
περισσότερες από 12.000 θέσεις εργασίας.

Ως η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα τσιπούρας και λαβρακιού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η δεύτερη διεθνώς, η Ελλάδα κατέχει ηγετική θέση σε έναν κλάδο με έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα.

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ χρόνια, ωστόσο, ο κλάδος βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, αντιμετωπίζοντας σημαντικές προκλήσεις τόσο από τον διεθνή ανταγωνισμό όσο και από τις εγχώριες θεσμικές αδυναμίες.

Η ραγδαία αύξηση της τουρκικής παραγωγής, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές δυσκολίες στην ανάπτυξη νέων μονάδων, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό περιβάλλον για τις ελληνικές επιχειρήσεις.

ΤΑ ΔΕΚΑ τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει υπερδιπλασιάσει την παραγωγή της, φτάνοντας τους 310.000 τόνους το 2023, ενώ η ελληνική παραγωγή παραμένει στάσιμη στους 130.000 τόνους.

Αυτή η εκρηκτική ανάπτυξη της τουρκικής ιχθυοκαλλιέργειας οφείλεται σε:

● Κρατικές επιδοτήσεις, που ευνοούν την ανάπτυξη νέων μονάδων και τεχνολογιών.
● Ευνοϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, με λιγότερο αυστηρούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς.
● Επιθετική εξαγωγική στρατηγική, που επιτρέπει στις τουρκικές επιχειρήσεις να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές και μεγαλύτερη διαθεσιμότητα προϊόντων.

ΑΝΤΙΘΕΤΑ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στη χωροταξική πολιτική και στις διαδικασίες αδειοδότησης, περιορίζοντας σημαντικά τις δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου.

Ένας από τους κύριους λόγους στασιμότητας της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας είναι η έλλειψη ευέλικτου χωροταξικού σχεδιασμού.

Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις Υδατοκαλλιέργειες, το οποίο λήγει το 2026, περιορίζει τις νέες επενδύσεις, καθώς:

● Δεν έχουν θεσμοθετηθεί αρκετές Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών, παρότι πολλές περιοχές πληρούν τις προϋποθέσεις.
● Οι διαδικασίες αδειοδότησης είναι εξαιρετικά χρονοβόρες, απαιτώντας έως και αρκετούς μήνες για την έγκριση μιας νέας μονάδας.

Αυτή η αδυναμία οδηγεί σε στασιμότητα, ενώ ανταγωνίστριες χώρες, όπως η Τουρκία, αναπτύσσονται ραγδαία.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ιχθυοκαλλιέργεια πιέζεται από αυξανόμενα κόστη παραγωγής, καθώς το κόστος των ιχθυοτροφών αντιπροσωπεύει πάνω από το 50% των συνολικών εξόδων.

Παράλληλα, ο πληθωρισμός και η μείωση της ζήτησης στις εξαγωγικές αγορές προσθέτουν δυσκολίες στις πωλήσεις.

Επιπλέον, οι αυστηροί περιβαλλοντικοί κανόνες που εφαρμόζονται στην Ελλάδα αυξάνουν το κόστος λειτουργίας σε σχέση με άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, όπου οι περιορισμοί είναι πιο χαλαροί.

Παρά τις προκλήσεις, πάντως, η Ελλάδα συνεχίζει να διατηρεί ισχυρή εξαγωγική παρουσία. Το 2023, οι εξαγωγές τσιπούρας και λαβρακιού ανήλθαν σε 100.000 τόνους, αξίας σχεδόν 572 εκατ. ευρώ.

Οι βασικές αγορές είναι η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία, ενώ η χώρα μας επεκτείνεται και σε νέες αγορές, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Μέση Ανατολή.

Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ των προϊόντων, η επένδυση στην καινοτομία και η έμφαση στην ποιότητα μπορούν να αποτελέσουν τα βασικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας έναντι των αναδυόμενων αγορών.

Η βιωσιμότητα είναι το «κλειδί» για τη μελλοντική επιτυχία της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας.

Η υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας, όπως η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον ιχθυοτροφών και η αξιοποίηση υποπροϊόντων παραγωγής, μπορεί να μειώσει το κόστος παραγωγής και να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του κλάδου.

Η επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενίσχυση της περιβαλλοντικής πιστοποίησης των προϊόντων θα συμβάλουν στην αναγνώριση της Ελλάδας ως κορυφαίας δύναμης στον τομέα των βιώσιμων υδατοκαλλιεργειών.

ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ η Ελλάδα να αντεπεξέλθει στον διεθνή ανταγωνισμό απαιτούνται άμεσα μέτρα:

● Εκσυγχρονισμός του χωροταξικού πλαισίου, με θεσμοθέτηση περισσότερων ΠΟΑΥ και απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης.
● Κρατική στήριξη και επενδυτικά κίνητρα, μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων για την ανάπτυξη νέων μονάδων.
● Αυστηρότεροι έλεγχοι στις εισαγωγές τουρκικών προϊόντων, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας.
● Προώθηση της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας μέσω διεθνών καμπανιών, τονίζοντας την ανώτερη ποιότητα και τις βιώσιμες πρακτικές παραγωγής.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ιχθυοκαλλιέργεια βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η βιώσιμη ανάπτυξη και η στρατηγική επέκταση σε νέες αγορές μπορούν να διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη ευημερία του κλάδου.

Εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η χώρα κινδυνεύει να χάσει έναν από τους πιο δυναμικούς τομείς της οικονομίας της, με σοβαρές συνέπειες για την ανάπτυξη και την απασχόληση.