Τι σημαίνει η πασχαλινή εκεχειρία του Πούτιν

Η ανακοίνωση για πασχαλινή εκεχειρία από τον Βλαντίμιρ Πούτιν φαίνεται να αιφνιδίασε τους πάντες. Το Κίεβο τη θεωρεί προσχηματική, ενώ από την αμερικανική πλευρά δεν υπάρχει προς το παρόν αντίδραση.

Έρχεται πάντως ως απάντηση στο τελεσίγραφο που είχαν στείλει ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, για ένα άμεσο και σαφές δείγμα από τη Μόσχα ότι επιθυμεί τον τερματισμό του πολέμου.

Αντικειμενικά η μονομερής ανακοίνωση εκεχειρίας 30 ημερών δεν σημαίνει πολλά για το εάν η ρωσική πλευρά θα δείξει διάθεση συμβιβασμού στις διαπραγματεύσεις που έχουν ξεκινήσει. Οι πρακτικές δυσκολίες εφαρμογής μιας άμεσης παύσης πυρός, εν μέσω σφοδρών συγκρούσεων σε αρκετά μέτωπα, είναι τεράστιες. Χωρίς συνεννόηση, χωρίς προετοιμασία και χωρίς καν σαφές πρωτόκολλο εφαρμογής, η πρόταση μοιάζει περισσότερο με διπλωματικό ελιγμό.

Στην πραγματικότητα, η Ρωσία επαναλαμβάνει ένα μοτίβο που έχει χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν. Ανάλογη πρωτοβουλία είχε ανακοινωθεί τον Ιανουάριο του 2023, για τα Χριστούγεννα των Ορθοδόξων, η οποία απορρίφθηκε και τότε από το Κίεβο και τη Δύση ως προσχηματική.

Η ουκρανική ηγεσία, διά στόματος Ζελένσκι απάντησε ότι θα σεβαστεί την εκεχειρία μόνο εφόσον τηρηθεί από τη ρωσική πλευρά. «Σιωπή ως απάντηση στη σιωπή, αμυντικά πλήγματα ως απάντηση σε επιθέσεις», έγραψε χαρακτηριστικά ο Ουκρανός πρόεδρος. Σήμερα μάλιστα σε νέο μήνυμά του κατηγόρησε τη ρωσική πλευρά ότι συνεχίζει τα πλήγματα. 

Το στρατηγικό αδιέξοδο

Η αποτυχία εξεύρεσης κοινής βάσης αποτυπώνει το στρατηγικό αδιέξοδο. Από τη μία πλευρά, ο Τραμπ πιέζει για αποτελέσματα. Εξαγριωμένος με τη στασιμότητα των διαπραγματεύσεων, δήλωσε ότι «οι προσπάθειες για ειρήνη μπορεί να λήξουν πολύ σύντομα». Από την άλλη, ο Πούτιν επιχειρεί να δείξει πως η Μόσχα επιθυμεί την ειρήνη, επιμένοντας όμως σε δύο βασικές απαιτήσεις: να μείνει η Ουκρανία εκτός ΝΑΤΟ, να αναγνωριστούν ως ρωσικές οι κατεχόμενες περιοχές.

Εντός αυτού του γεωπολιτικού κλοιού, η εκεχειρία του Πούτιν φαίνεται να εξυπηρετεί διττό σκοπό: πρώτον, να παρουσιάσει τη Ρωσία ως δύναμη που επιζητεί την ειρήνη. Δεύτερον, να παγιδεύσει το Κίεβο σε ένα αφήγημα όπου η Ουκρανία φαίνεται ως υπεύθυνη για την αποτυχία των διπλωματικών προσπαθειών.

Αυτό που κυρίως τρομάζει την Ευρώπη είναι το να γίνει πραγματικότητα η αμερικανική απειλή για πλήρη τερματισμό των συνομιλιών.

Και τώρα τι;

Οι ευρωπαϊκές χώρες δεν διαθέτουν τη στρατιωτική και πολιτική ετοιμότητα να υποστηρίξουν μόνες τους την Ουκρανία. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διαπραγματευτική σκηνή θα άφηνε ένα κενό εξουσίας. Θα εξέθετε σίγουρα την Ουάσιγκτον που διεκήρυττε ότι μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο σε 24 ώρες.

Και το πιο σημαντικό θα σήμαινε και παράταση του πολέμου, με αυξανόμενη φθορά για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.

Αν η πασχαλινή εκεχειρία δεν τηρηθεί και δεν ακολουθηθεί άμεσα από διπλωματικές πρωτοβουλίες, αν δηλαδή δεν γίνει το πρώτο βήμα για κάτι πιο ουσιαστικό, αυτό που θα μένει είναι ένας πόλεμος που συνεχίζεται, μια παύση πυρός χωρίς νόημα και μια διπλωματική πρωτοβουλία που αργοσβήνει. Για όλους πια ο χρόνος μετράει αντίστροφα.