Bloomberg: Σε κρίση το ελληνικό ελαιόλαδο – Κλοπές, πυρκαγιές, έλλειψη εργατικών χεριών και μια μάχη που δεν έχουμε την πολυτέλεια να χαθεί

Σοβαρές επιπτώσεις βιώνει ο ελληνικός κλάδος του ελαιολάδου, σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του Bloomberg, το  οποίο καταγράφει τη ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών παραγωγής και τη γενικευμένη ανασφάλεια των παραγωγών.

Οι απώλειες λόγω πυρκαγιών, οι επιπτώσεις από τις ακραίες θερμοκρασίες και οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού οδηγούν σε ακραία φαινόμενα, όπως κλοπές ακόμα και από νεκροταφεία ή ελαιώνες της Αττικής.

Αύξηση κλοπών εν μέσω μειωμένης παραγωγής

Το Bloomberg αναφέρει πως η Ελλάδα έχει καταγράψει αλλεπάλληλα περιστατικά κλοπής ελαιολάδου ή ακόμα και ελιών από τα χωράφια. Στην Καλαμάτα, δύο άτομα έκλεψαν σακούλες με ελιές αξίας €1.500, ενώ σε άλλη περίπτωση στη Χαλκιδική, αφαιρέθηκαν 37 τόνοι ελαιόλαδου από ελαιοτριβείο, ζημιά άνω των 250.000 ευρώ για τον τοπικό συνεταιρισμό.

Παρόμοια περιστατικά καταγράφονται και στην Κρήτη, όπου ληστές έκλεψαν πάνω από 180 κιλά ελαιολάδου από ιδιώτη. Στην Αττική, παραγωγοί εντοπίζουν δέντρα κομμένα στη ρίζα ή χωρίς τους καρπούς, ενώ στη Μεσσηνία υπήρξαν καταγγελίες για κλοπές ακόμα και από λάδια που είχαν αφεθεί σε μνήματα.

Η Ελλάδα, αν και ο μικρότερος παραγωγός από τους μεγάλους της Μεσογείου (Ισπανία, Ιταλία), φαίνεται να επηρεάζεται δυσανάλογα. Σύμφωνα με το Bloomberg και στοιχεία της Eurostat, η χώρα υπέστη ζημιές ύψους περίπου 400 ευρώ ανά κάτοικο μόνο το 2023 από την κλιματική αλλαγή. Πάνω από 11.000 στρέμματα ελαιώνων καταστράφηκαν από πυρκαγιές.

Το 2023-2024 χαρακτηρίστηκε από εξαιρετικά φτωχή παραγωγή, σε σημείο που πολλοί αγρότες δεν μπήκαν καν στη διαδικασία συγκομιδής. Η φετινή σεζόν εμφανίζει βελτίωση, με 250.000 τόνους παραγωγή, ελαφρώς πάνω από την Ιταλία, αλλά η αβεβαιότητα παραμένει έντονη.

Πρόβλημα οι αυξημένες θερμοκρασίες τον χειμώνα και οι άκαιρες βροχές

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Προκόπιο Μαγιάτη, το βασικό πρόβλημα δεν είναι μόνο οι καύσωνες του καλοκαιριού, αλλά οι ήπιες θερμοκρασίες του χειμώνα, οι οποίες δεν επιτρέπουν στα δέντρα να εισέλθουν στη φάση λήθαργου.

Αντίστοιχα, οι βροχές σε ακατάλληλες περιόδους, όπως τον Δεκέμβριο στην Καλαμάτα, προκάλεσαν απώλειες 20%-30% της σοδειάς.

Επιπλέον, παρατηρείται έξαρση του δάκου, της μύγας που προσβάλλει τους καρπούς, καθώς η αλλαγή στο κλίμα ενισχύει τις προσβολές.

Δραματική η έλλειψη εργατών και η γραφειοκρατία για τα εργατικά χέρια

Το ρεπορτάζ τονίζει πως οι εργάτες γης λείπουν, και αυτό οδήγησε την ελληνική κυβέρνηση να επισπεύσει χορήγηση visa για μετανάστες, παρά τις σκληρές της θέσεις στο μεταναστευτικό. Ωστόσο, οι αγρότες δηλώνουν πως η δυσπιστία και η γραφειοκρατία παραμένουν εμπόδια. Την περίοδο 2022-2023, 20%–30% της επιτραπέζιας ελιάς έμεινε αμάζευτη, με απώλειες ύψους €27 εκατ., σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιτραπέζιας Ελιάς.

Ο συνεταιριστής Μιχάλης Αντωνόπουλος από την Καλαμάτα δήλωσε στο Bloomberg: «Δεν έχουμε τα όπλα να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα». Άλλοι αγρότες, όπως ο Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου στη Νεμέα, προσαρμόζονται φυτεύοντας ανθεκτικές ποικιλίες και εφαρμόζοντας τεχνικές εξοικονόμησης υγρασίας.

Ο Παπαϊωάννου δηλώνει πως χρησιμοποιεί πλέον μη τοξικά φυτοφάρμακα και αρδεύει σε απόσταση από τον κορμό για να ενισχύσει τις ρίζες. Άλλοι παραγωγοί επενδύουν σε κάμερες, περίφραξη και μικροτσίπ για τα δέντρα.

Πυλώνας της οικονομίας υπό απειλή

Το ελαιόλαδο παραμένει πυλώνας της ελληνικής οικονομίας: αντιπροσωπεύει 25% της αγροτικής παραγωγής και περίπου 7% του ΑΕΠ. Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ξεπερνά τα 5 γαλόνια (περίπου 19 λίτρα), δέκα φορές πάνω από τον μέσο όρο των ΗΠΑ. Ωστόσο, η άνοδος των τιμών έχει καταστήσει το προϊόν ελκυστικό για νοθεία και παραεμπόριο.

Παρά τη διεθνή ζήτηση, παραγωγοί προβληματίζονται από το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του ελληνικού ελαιολάδου εξάγεται χύμα και επανατυποποιείται από ιταλικές εταιρείες. Στο Bloomberg καταγράφεται η δυσαρέσκεια αγροτών για την ετικέτα «international blend» που εμφανίζεται σε ξένα ράφια.

Το ρεπορτάζ του Bloomberg καταλήγει σε ένα συμπέρασμα: όσο κι αν οι Έλληνες παραγωγοί συνεχίζουν με πίστη και περηφάνια, ο κλάδος αντιμετωπίζει υπαρξιακές προκλήσεις. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η μετατόπιση των εποχών, η γραφειοκρατία και η πίεση από τις διεθνείς αγορές συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα.