Οι έξι στρατηγικοί πυλώνες του EU Ocean Pact

Τoυ Σπύρου Κουβέλη, μέλους της Αποστολής της Ε.Ε. για την Αποκατάσταση του Ωκεανού και των Υδάτων (το μόνο από την Ελλάδα), συντονιστή του Προγράμματος της Ε.Ε. για συνεργασία στην Πράσινη Μετάβαση με τις Χώρες του Κόλπου, πρώην υφυπουργού Εξωτερικών

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ Σύμφωνο για τον Ωκεανό (EU Ocean Pact), που παρουσιάστηκε ως μέρος της ανανεωμένης στρατηγικής της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση και πιο αποτελεσματική διακυβέρνηση των θαλάσσιων θεμάτων στις 9 Ιουνίου, κατά τη διάρκεια της 3ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τον Ωκεανό στη Νίκαια της Γαλλίας, αποτελεί ένα τολμηρό και ολοκληρωμένο όραμα  για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

Είναι το αποτέλεσμα μιας συντονισμένης προσπάθειας που ξεκίνησε πριν από περίπου 18 μήνες από μέλη της Αποστολής της Ε.Ε. για την Αποκατάσταση του Ωκεανού και των Υδάτων, της οποίας έχω την τιμή να είμαι μέλος, με τη συνδρομή των Ιδρυμάτων Oceano Azul και του Jacques Delors Europe.

Την άνοιξη του 2024 καταθέσαμε το βασικό κείμενο στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως πολιτικό Μανιφέστο για τον Ωκεανό και με χαρά είδαμε να ανακοινώνεται ως μέρος της πολιτικής ατζέντας της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το καλοκαίρι του 2024 και πριν από λίγες μέρες να γίνεται πραγματικότητα.

ΜΕ ΕΞΙ στρατηγικούς πυλώνες, το Σύμφωνο φιλοδοξεί να ενοποιήσει κατακερματισμένες πολιτικές που υπήρχαν μέχρι στιγμής και να ενισχύσει την ηγετική θέση της Ε.Ε. παγκοσμίως σε θέματα βιωσιμότητας των θαλασσών και ανάπτυξης μιας βιώσιμης Γαλάζιας Οικονομίας.

1. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ και Αποκατάσταση της Υγείας των Θαλασσών: Στο επίκεντρο του Συμφώνου βρίσκεται η ανάγκη προστασίας της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Προβλέπει την αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, τη δημιουργία προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών και δέσμευσης διοξειδίου στη θάλασσα (μπλε άνθρακας), καθώς και την ενίσχυση της Οδηγίας για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.

2. ΕΝΙΣΧΥΣΗ της Ανταγωνιστικότητας της Βιώσιμης Γαλάζιας Οικονομίας: Το Σύμφωνο προωθεί την καινοτομία και την απανθρακοποίηση στους τομείς της γαλάζιας οικονομίας – όπως η αλιεία, η ναυτιλία, η υδατοκαλλιέργεια και ο παράκτιος τουρισμός. Πρωτοβουλίες όπως το «Όραμα 2040» για την αλιεία στοχεύουν στην προσέλκυση νέων επαγγελματιών και στη διασφάλιση βιώσιμων προοπτικών.

3. ΣΤΗΡΙΞΗ Παράκτιων, Νησιωτικών και Απομακρυσμένων Περιοχών: Αναγνωρίζοντας τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές, το Σύμφωνο προβλέπει στοχευμένη υποστήριξη για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, της επισιτιστικής ασφάλειας και της πρόσβασης σε βιώσιμες μορφές ενέργειας και ανάπτυξης.

4. ΠΡΟΩΘΗΣΗ της Έρευνας, της Γνώσης και της Καινοτομίας για τον Ωκεανό: Η στρατηγική επενδύει στην επιστήμη και την καινοτομία, περιλαμβάνοντας τη δημιουργία ενός «Ψηφιακού Διδύμου του Ωκεανού» έως το 2030, ενώ προωθεί και την εκπαίδευση μέσω δικτύων νεολαίας και δράσεων ευαισθητοποίησης.

5. ΕΝΙΣΧΥΣΗ της Θαλάσσιας Ασφάλειας και της Ανθεκτικότητας των Υποδομών: Το Σύμφωνο αντιμετωπίζει αναδυόμενους κινδύνους, όπως οι κυβερνοαπειλές και η δολιοφθορά σε υποθαλάσσιες κρίσιμες υποδομές (καλώδια, αγωγοί, κ.λπ.), και τα εγκαταλελειμμένα εκρηκτικά, με την ενίσχυση της συνεργασίας των ακτοφυλακών και την υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών παρακολούθησης.

6. ΕΝΙΣΧΥΣΗ της Διπλωματίας και της Διεθνούς Διακυβέρνησης για τον Ωκεανό: Η Ε.Ε. αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή, προωθώντας την κύρωση της Συνθήκης για τη Βιοποικιλότητα στην Υπερπόντια Θάλασσα (BBNJ), την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας και την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας.

ΜΕ ΠΑΝΩ από 1 δισ. ευρώ ήδη δεσμευμένα, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τον Ωκεανό αποτελεί ένα ισχυρό βήμα προς τη διαμόρφωση ενός πιο βιώσιμου και ανθεκτικού θαλάσσιου μέλλοντος.

Έως το 2027, θα υποστηρίζεται θεσμικά από ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο (Ocean Pact Act) και ένα δημόσιο σύστημα παρακολούθησης της προόδου, καθώς και την ειδικότερη εφαρμογή στη Μεσόγειο όπως ανακοινώθηκε από την αρμόδια επίτροπο στο πλαίσιο της «Δράσης για τη Μεσόγειο (EU Mediterranean Act)».