O Mαρξ ανάμεσά μας

Διακόσια εφτά χρόνια συμπληρώνονται στις 5 Μαΐου από τη γέννηση του Κάρολου Μαρξ  (5 Μαΐου 1818), τον άνθρωπο που σημάδευε και καθόριζε την Ιστορία, την πολιτική και οικονομική σκέψη από τον 19ο αιώνα έως και τις μέρες μας.

Αν καιστους αιώνες, το έργο του ενέπνευσε, καθόρισε και επηρέασε την ανθρώπινη σκέψη, με τον Αμερικάνο ερευνητή,  Φιλίπο Μέντσερ του πανεπιστημίου της Ιντιάνα Μπλούμιγκτον, να τον αναδεικνύει ως τον επιστήμονα με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία της ανθρωπότητας μεταξύ 35.000 επιστημόνων κατόπιν σχετικής έρευνας, δεν είναι λίγοι εκείνοι που παλεύουν ακόμη με το «φάντασμά» του. Άλλοτε για να τον αμφισβητήσουν, άλλοτε να τον διαβάλουν και άλλοτε να βροντοφωνάξουν πως «πέθανε».

Ο Μαρξ «τέλειωσε» δηλώνουν με μπόλικη αλαζονεία, αυτοί που ενδότερο πόθο έχουν να ανταγωνιστούν το έργο του.   Ακόμη και στην ελληνική Αριστερά, δεν είναι και λίγοι όσοι γράφουν το δικό τους  «Μανιφέστο, σε μια προσπάθεια να αναμετρηθούν με το ύψος του και να τον καταστήσουν «ξεπερασμένο».

Δυστυχώς για όλους αυτούς, η πραγματικότητα καταδεικνύει ότι ο Μαρξ συνεχίζει να αποτελεί τη μόνη σταθερά, ακόμη και σε καιρούς πλήρους ιδεολογικής και κοινωνικής σύγχυσης, όπως οι καιροί που διανύουμε.

Η θεωρία  του Μαρξ περί της «Πάλης των Τάξεων», οργάνωσε και σημάδευε την κοινωνική σκέψη, έτσι ώστε να είναι πανταχού παρούσα, ακόμη και όταν οι ομιλώντες δε γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται.

Το παραπάνω, έρχεται να επιβεβαιώσει η πλέον πρόσφατη έρευνα (26.4.2025) του Ινστιτούτου για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή – Eteron, με τίτλο «Η ακτινογραφία των ψηφοφόρων».

Στην εν λόγω έρευνα μεταξύ άλλων σημαντικών ευρημάτων για την πολιτική κοινωνική σκέψη των Ελλήνων ψηφοφόρων,  ίσως το σημαντικότερο εύρημα αποτελεί ο διχασμός μεταξύ πολιτικών πεποιθήσεων και της ιδεολογικής συγκρότησης των ερωτηθέντων. Ομολογουμένως πρόκειται για μια δύσκολη εξίσωση για έναν αναλυτή, που βλέπει πως τα σημαίνοντα δεν ανταποκρίνονται με συνοχή στα σημαινόμενα.

Ωστόσο, η έρευνα ολοκληρώνεται με την παρουσίαση μιας σημαντικής σταθεράς, που αφορά στην παραδοσιακή ερώτηση: Σε ποια οικονομική τάξη ανήκετε;

Στο συγκεκριμένο ερώτημα οι πολίτες, ενώ έχουν αμφισβητήσει πλειοψηφικά την ιδεολογική διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς,  που τέθηκε επίσης σε ερώτημα της εν λόγω έρευνας, αφού μόλις το 32,9% θεωρεί σημαντική τη διάκριση “Αριστερά – Δεξιά” (από 36,1% το 2023). Ωστόσο, φαίνεται πως οι ίδιοι πολίτες τοποθετούνται στον άξονα Αριστερά – Δεξιά, διά μέσου των απαντήσεων τους και μάλιστα με τον πλέον παραδοσιακό τρόπο της εν λόγω διάκρισης.

Ειδικότερα, όπως φαίνεται στον σχετικό πίνακα, οι πολίτες τοποθετούνται παραδοσιακά στα Δεξιά ή Αριστερά του πολιτικού άξονα δια της επιλογής τους, στα σχετικά πολιτικά κόμματα. Πιο συγκεκριμένα, όσοι δηλώνουν ότι ανήκουν στην ανώτερη οικονομική τάξη, επιλέγουν ως πρόθεση ψήφου το κυβερνών κόμμα (κόμμα της Δεξιάς) με ποσοστό 12,4% ενώ χαμηλό και μονοψήφιο ποσοστό συγκεντρώνουν τα υπόλοιπα κόμματα από την συγκεκριμένη οικονομική τάξη.

Παράλληλα, όσοι τοποθετούνται στην μεσαία προς κατώτερη οικονομική τάξη, πλειοψηφικά με ποσοστό 50,8% επιλέγουν το Κομουνιστικό Κόμμα και ακολουθεί η Νέα Αριστερά με ποσοστό 47,7%, ενώ μοιράζονται κατά πλειοψηφία στα κόμματα που τοποθετούνται στα Αριστερά του πολιτικού φάσματος.

Πίνακας 1: Σε ποια οικονομική τάξη ανήκετε; Πηγή : eteron

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμη μία φορά η εκλογική προτίμηση όσων τοποθετούνται στην μεσαία τάξη. Καθώς πλειοψηφικά κατά 69,5% επιλέγουν ως πρόθεση ψήφου το άκρως συντηρητικό κόμμα της Νίκης, και ακολουθεί το κυβερνών  κόμμα με ποσοστό 60,6%.

Η συντηρητική προτίμηση της εν λόγω οικονομικής τάξης, πιθανόν ερμηνεύεται από την επιθυμία για διατήρηση μιας «ψευδούς συνείδησης»  περί προνομίων, πάρα το γεγονός ότι δεν τα απολαμβάνουν στην πράξη.

Τέλος, όσοι τοποθετούνται στην κατώτερη οικονομική τάξη επιλέγουν πλειοψηφικά την Ελληνική λύση 18,3%, και ακολουθεί το Κομμουνιστικό Κόμμα με 16%.

Εν κατακλείδι, μπορεί στα «λόγια», οι πολίτες να αμφισβητούν την παραδοσιακή διάκριση Δεξιάς – Αριστεράς, την συντηρούν ωστόσο, με τις πολιτικές επιλογές τους.  Δεν θα ήταν άτοπο να σημειωθεί ακόμη μία φορά, πως στην Ελλάδα, όπως έχει γραφτεί κατά το  παρελθόν (Δεξιά και Αριστερά)  παραδοσιακά, πάρα τις προσπάθειες που καταβάλλονται από συγκεκριμένους κύκλους, δεν είναι εύκολη η κατάργηση της διάκρισης μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, όσο τα αφηγήματα της Αριστεράς, Κουμμουνιστικής και μη, στηρίζονται στη θεωρία της «Πάλης των τάξεων».