Η μη συναινετική αφαίρεση του προφυλακτικού ή η συνειδητή πρόκληση βλάβης σε αυτό κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης είναι μια περίπτωση βιασμού, τονίζει ο νομικός Βασίλης Σωτηρόπουλος.

Στη σειρά «I May Destroy You», που γνώρισε τεράστια επιτυχία, η σεναριογράφος και πρωταγωνίστρια Μικέιλα Κολ ανέδειξε διεθνώς ένα θέμα για το οποίο ελάχιστη συζήτηση γινόταν δημόσια.

Το πώς διαχειρίζεται ο χαρακτήρας της, μια νεαρή συγγραφέας ονόματι Αραμπέλα, το τραύμα ενός βιασμού που δεν λεγόταν βιασμός, δηλαδή το stealthing που υπέστη από έναν ερωτικό σύντροφό της.

Τι είναι όμως το stealthing; Είναι η μη συναινετική αφαίρεση του προφυλακτικού ή η συνειδητή πρόκληση βλάβης σε αυτό (τρύπημα, σκίσιμο κ.λπ.), κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης, ενώ ο/η σύντροφος είχε συναινέσει σε προστατευόμενο σεξ. Η πράξη αυτή, εκτός του ότι παραβιάζει τους όρους της συναίνεσης, εκθέτει το θύμα της σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή σε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη – υπάρχει μάλιστα και η έννοια της «επιβαλλόμενης εγκυμοσύνης», όταν ο σκοπός είναι η πρόκλησή της πάρα τη θέληση της γυναίκας.

Η πρακτική έγινε ακόμη πιο γνωστή με τον αγγλικό όρο «stealthing» πρόσφατα, μετά την ποινικοποίησή της από την Πολιτεία της Καλιφόρνιας, έπειτα από μακρόχρονη προσπάθεια της τοπικής βουλευτού Κριστίνα Γκαρσία. Είναι, ωστόσο, ένα θέμα που εδώ και πολλά χρόνια έχει απασχολήσει νομοθετικά ή/και νομολογιακά πολλές χώρες, όπως η Γερμανία, ο Καναδάς, η Λωζάννη της Ελβετίας, η Περιφέρεια της Αυστραλιανής Πρωτεύουσας (που νομοθέτησε σχετικά μετά την επιτυχία της σειράς), η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Και μια πρακτική τόσο διαδεδομένη που έχει μελετηθεί σε ακαδημαϊκές έρευνες, δημοσιευμένες σε μεγάλα επιστημονικά έντυπα, έχουν γραφτεί σημαντικές αναλύσεις για την ψυχολογία των θυμάτων και τα κίνητρα των θυτών, ενώ οι ερευνητές της έχουν καταγράψει ως και ειδικές ιστοσελίδες και φόρουμ που δίνουν οδηγίες για το πώς να το κάνει κανείς χωρίς να γίνει αντιληπτός.

Παρανομία

Είναι, όμως, το stealthing βιασμός; Σύμφωνα με τον νομικό Βασίλη Σωτηρόπουλο*, στην τροπολογία που υιοθέτησε η Καλιφόρνια, «η περίπτωση της αφαίρεσης προφυλακτικού καθίσταται παράνομη όταν δεν υπάρχει η ρητή συναίνεση των προσώπων που μετέχουν σε σεξουαλική πράξη. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί η εικαζόμενη συναίνεση, καθώς και σε αυτή την περίπτωση η αφαίρεση είναι παράνομη. Δηλαδή η παρανομία δεν αφορά μόνο την «κρυφή» αφαίρεση προφυλακτικού, αλλά και την αφαίρεση που γίνεται συνειδητή από το έτερο μέρος, αλλά αυτό δεν έχει εκφράσει τη συμφωνία του.

Επιπλέον, η ουδέτερη από πλευράς φύλων διατύπωση του νόμου σημαίνει ότι αφορά ετεροφυλοφιλικές και ομοφυλοφιλικές επαφές, καθώς και ότι στην παράνομη αφαίρεση μπορεί να προβεί και εκείνο το μέρος που δεν φορούσε το ίδιο το προφυλακτικό. Δηλαδή, σύμφωνα με τη διατύπωση του νόμου αυτού, παράνομο είναι και να αφαιρεθεί από τον έναν σεξουαλικό σύντροφο το προφυλακτικό που φοράει ο άλλος σύντροφος, χωρίς τη συναίνεσή του».

Η έννοια – κλειδί και στην ελληνική νομοθεσία, όπως εξηγεί ο νομικός, είναι η συναίνεση. «Με τον Ποινικό Κώδικα του 2019 το έγκλημα του βιασμού αφορά τη «συνουσία ή ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξη», η οποία επιχειρείται «χωρίς τη συναίνεση του παθόντος». Η πράξη του βιασμού αφορά περιπτώσεις διείσδυσης, καθώς οι άλλες παράνομες σεξουαλικές πράξεις κατηγοριοποιούνται σε άλλες νομοτυπικές μορφές (π.χ. προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας είναι όταν διενεργείται εκσπερμάτιση επί του παθόντος χωρίς διείσδυση). Η διείσδυση στην οποία υπάρχει μεν η συναίνεση, αλλά κατά τη διάρκεια της οποίας αφαιρείται χωρίς συναίνεση το προφυλακτικό, είναι μια περίπτωση βιασμού».

Νομοθετική εξειδίκευση

Η νομοθετική εξειδίκευση, ωστόσο, είναι πάντοτε απαραίτητη, ακόμη κι όταν υπάρχει σχετική νομολογία, τονίζει, «επειδή στο ποινικό δίκαιο υπάρχει ο κανόνας της σαφήνειας του νόμου, γεγονός που οδηγεί σε αθώωση σε περίπτωση αμφιβολίας, εάν υπάρξουν αμφιβολίες και την ύπαρξη της συναίνεσης ή για το κατά πόσον νομικά αυτή η συναίνεση καλύπτει ή όχι το σύνολο της σεξουαλικής πράξης».

Εξάλλου, στο επίκεντρο της συναίνεσης βρίσκεται η ελευθερία του ατόμου, καθώς, όπως υπογραμμίζει ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Βασίλης Σωτηρόπουλος, «οι πιθανές συνέπειες μιας απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής μπορεί να είναι σοβαρότατες (από κίνδυνο μόλυνσης, μέχρι ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη) και γι’ αυτό η απόφαση αφορά πάντοτε την ελευθερία της βούλησης όλων των συμμετεχόντων» κι άρα «δεν καλύπτεται από τη γενική συναίνεση για την ίδια την επαφή».

* Ο Βασίλης Σωτηρόπουλος είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω

in.gr