Εκλογές στην Τουρκία: Μήπως δεν βγαίνουν οι αριθμοί και τα… κρεμμύδια για τον Ερντογάν;

Ο χρόνος μετράει αντίστροφα στην Τουρκία. Την Κυριακή οι πολίτες προσέρχονται στις κάλπες για να ψηφίσουν στην πιο κομβικής σημασίας εκλογική αναμέτρηση των τελευταίων χρόνων.

Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι μερικές μονάδες πίσω από τον βασικό του αντίπαλο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Υπάρχουν όμως άλλοι δύο υποψήφιοι. Εάν κανένας δεν εξασφαλίσει το 50% των ψήφων, τότε οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους θα περάσουν στο δεύτερο γύρο για να «μονομαχήσουν».

Το μεγάλο ερώτημα, ωστόσο, είναι αν οι κάλπες μπορούν να δείξουν την έξοδο σε ένα ηγέτη όπως είναι ο Ερντογάν που έχει περάσει είκοσι χρόνια στην εξουσία «χτίζοντας» ένα αυταρχικό μονοπρόσωπο καθεστώς. Η μόνη ασφαλής απάντηση είναι «θα μάθουμε σύντομα». Βέβαια, στην περίπτωση που χάσει, προκύπτει ένα άλλο ερώτημα, αν θα υπάρξει ειρηνική μετάβαση της εξουσίας.

Εάν νικήσει η αντιπολίτευση, ειδικά στην περίπτωση που γίνει με μικρή διαφορά στις ψήφους, αφενός θα δοκιμάσει την αφοσίωση του Ερντογάν στη δημοκρατία, αφετέρου του δικαστικού σώματος, της αστυνομίας και του στρατού στο πρόσωπό του, δεδομένου ότι ο Τούρκος πρόεδρος μόχθησε για να τα θέσει υπό τον έλεγχό του.

Από την άλλη, εάν εξασφαλίσει άλλη μια θητεία ο Ερντογάν, ο οποίος επιδεικνύει «αλλεργία» στη διαφωνία, οι επικριτές του φοβούνται ότι θα οδηγήσει την Τουρκία σε πιο βαθύ αυταρχισμό.

Το διακύβευμα των εκλογών δεν είναι τεράστιο όμως μόνο για την Τουρκία, ή την Ελλάδα που επηρεάζεται άμεσα στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Όπως το έθεσε ο Economist, οι τουρκικές εκλογές είναι οι πιο σημαντικές του έτους. Η Τουρκία είναι άλλωστε μέλος του ΝΑΤΟ, παίζει καθοριστικό ρόλο στον πόλεμο στην Ουκρανία και ο ρόλος της είναι σημαντικός στη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι τέσσερις υποψήφιοι και οι αριθμοί

Οι υποψήφιοι για την προεδρία είναι τέσσερις. Οι δύο βασικοί υποψήφιοι είναι ο πρόεδρος της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο υποψήφιος της ενωμένης τουρκικής αντιπολίτευσης και ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Οι άλλοι δύο είναι ο προηγούμενος υποψήφιος της αντιπολίτευσης, το 2018, ο Μουχαρέμ Ιντζέ, και ο ανεξάρτητος υποψήφιος Σινάν Ογάν.

Ο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος αποκαλείται συχνά ως ο «Γκάντι της Τουρκίας», έχει δείξει εντελώς διαφορετικό προφίλ από τον Ερντογάν. Πιο ήπιος και σεμνός, έχει δεσμευθεί να ενισχύσει τη δημοκρατία της χώρας, να επιλύσει την οικονομική της κρίση και να καταπολεμήσει τη διαφθορά. Μέχρι στιγμής προηγείται σταθερά του Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις, κάνοντας να φαίνεται πιθανό το κάποτε αδιανόητο.

Το γεγονός όμως ότι προηγείται ο Κιλιτσντάρογλου δεν σημαίνει ότι ο Ερντογάν δεν είναι ένας δημοφιλής λαϊκός ηγέτης. Το αντίθετο, καθώς συγκεντρώνει ποσοστά μεταξύ 40 και 45% που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα αν αναλογιστεί κανείς ότι βρίσκεται στην εξουσία για είκοσι χρόνια. Όμως δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε τη φθορά του μετά από αυτά τα χρόνια. Πολύ απλά πλέον δεν είναι τόσο δημοφιλής όσο ήταν κάποτε.

Στις προεδρικές εκλογές του 2018, ο Ερντογάν συγκέντρωσε το 52% των ψήφων, που υπολογίζεται σε περίπου 26 εκατομμύρια ψήφους, εξηγούν σε κοινό τους άρθρο οι Gonul Tol, διευθυντής του προγράμματος για την Τουρκία του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής, και Ali Yaycioglu, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Όμως σήμερα για να μπορέσει να κερδίσει τις εκλογές, θα πρέπει να συγκεντρώσει πάνω από τις 26 εκατομμύρια ψήφους που εξασφάλισε το 2018, επειδή έχει αυξηθεί ο αριθμός των Τούρκων πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, προσθέτουν.

«Το πρόβλημά του είναι ότι αντιμετωπίζει ένα δραματικά διαφορετικό πολιτικό πλαίσιο που καθιστά πολύ δύσκολο αυτό το έργο», λένε χαρακτηριστικά.

Ποιες είναι όμως οι συνθήκες που δυσκολεύουν τον Ερντογάν;

• Έχει ξεθωριάσει η επίδραση από το αποτυχημένο πραξικόπημα.
• Το κύμα εθνικισμού που καλλιέργησε κάποτε ο ίδιος ο Ερντογάν, τώρα τον στοιχειώνει: Υπάρχει πλέον μια αυξανόμενη εθνικιστική αντιπολίτευση στον Ερντογάν, με πολλά εθνικιστικά κόμματα να στερούν ψήφους από τον ακροδεξιό εταίρο του, το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP).
• Η αντιπολίτευση είναι πιο ενωμένη από ποτέ: Έξι κόμματα συγκεντρώθηκαν υπό την Εθνική Συμμαχία με ένα μόνο υποψήφιο, τον Κιλιτσντάρογλου. Η συμμαχία, που αποκαλείται επίσης το «τραπέζι των Έξι», έχει δεσμευθεί ότι η Τουρκία θα επιστρέψει σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα και θα ανοίξει το δρόμο για μια πιο δημοκρατική Τουρκία.
• Η δυσαρέσκεια για τους φονικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, τον τρόπο που διαχειρίστηκε την κατάσταση η τουρκική κυβέρνηση και τον τρόπο που είχαν καταφέρει οι εργολάβοι να παρακάμψουν τους κανονισμούς σχετικά με την κατασκευή κτιρίων, τα οποία ισοπεδώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτού του τρομερού σεισμού .
• Η τουρκική οικονομία έχει βυθιστεί σε μια μεγάλη κρίση, με διψήφιο ποσοστό πληθωρισμού (τον Οκτώβριο, εκτινάχθηκε σε υψηλό 24 ετών, ξεπερνώντας το 80%), εκτίναξη των τιμών των τροφίμων και μια εντελώς ασταθή λίρα.

Η οικονομία και τα κρεμμύδια του Κιλιτσντάρογλου

Το μείζον ζήτημα που κινητοποιεί τους Τούρκους σε αυτές τις εκλογές είναι η οικονομία και η κρίση του κόστους ζωής, σύμφωνα με τους αναλυτές.

«Είναι μια κρίση που έπληξε τη δημοτικότητα του Ερντογάν καθώς έχει ακολουθήσει μια ανορθόδοξη νομισματική πολιτική, αντιτιθέμενος στις αυξήσεις των επιτοκίων, ακόμη και όταν εκτινάχθηκε ο πληθωρισμός, και απολύοντας τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια. Ωστόσο, οι υποστηρικτές του επιμένουν ότι είναι ο μόνος άνθρωπος που μπορεί να διορθώσει το χάος», σημειώνουν σε ανάλυσή τους οι Financial Times.

Soğan. pic.twitter.com/qzogy318D6

— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) April 9, 2023

O Κιλιτσντάρογλου πάντως διαφωνεί. Όπως το έθεσε όταν κάθισε τον προηγούμενο μήνα στο τραπέζι της κουζίνας του για να εμφανιστεί σε ένα βίντεο κρατώντας ένα κρεμμύδι: «Αν παραμείνει ο Ερντογάν, αυτό το κρεμμύδι στα χέρια μου θα αξίζει 100 λίρες. Σήμερα κοστίζει 30».

Το μήνυμα που ήθελε να περάσει ο ηγέτης της αντιπολίτευσης στους ψηφοφόρους ήταν ότι ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός υπό την θητεία του Ερντογάν έχει πλήξει κάθε νοικοκυριό.

Η τιμή ενός κιλού κρεμμυδιού, που είναι σημαντικό συστατικό για την τουρκική κουζίνα, έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί στην Άγκυρα τους τελευταίους 18 μήνες.

«Η πραγματική ατζέντα των πολιτών είναι αυτή. Γνωρίζουν ότι όταν έρθω στην εξουσία, θα έρθει η δημοκρατία, θα ρέουν τα χρήματα και οι επενδύσεις, θα ανατιμηθεί το νόμισμα, θα έρθει η ευημερία», δήλωσε στο συγκεκριμένο βίντεο.