Τιμή ρεύματος: Ανησυχία καταναλωτικών φορέων για το «περίπλοκο» νέο σύστημα

Ακρίβεια, και το νέο σύστημα για τις χρεώσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα βρέθηκαν στην κορυφή των παρεμβάσεων που έγιναν, κατά την επεξεργασία στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, του νομοσχεδίου του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για τις υποχρεώσεις δημοσιότητας οικονομικών στοιχείων των εταιρειών και τις ρυθμίσεις στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας.

Η συζήτηση του νομοσχεδίου δεν μένει «προσηλωμένη» μόνο στις διατάξεις για τη δημοσιότητα των στοιχείων των εταιρειών, δεδομένου ότι μαζί με αυτές προωθούνται και οι διατάξεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικού ρεύματος.

Με το άρθρο 138 του ν. 4951/2022, θεσπίστηκαν έκτακτες ειδικές ρυθμίσεις για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες εφαρμόζονται έως την 31η Δεκεμβρίου 2023. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, «οι εν λόγω ρυθμίσεις επαύξησαν τη διαφάνεια στην αγορά και συνέβαλαν στην προβλεψιμότητα του ενεργειακού κόστους, με θετική επίδραση στις σχέσεις προμηθευτών – καταναλωτών».

Με δεδομένα τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα, αλλά και τις προκλήσεις της τρέχουσας γεωπολιτικής και ενεργειακής συγκυρίας, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου, «κρίνεται αναγκαία η διατήρηση ενός προστατευτικού πλέγματος για τους καταναλωτές».

Ειδικότερα, κρίνεται σκόπιμη η μετάπτωση των καταναλωτών που είχαν υπαχθεί στο καθεστώς του άρθρου 138 του ν. 4951/2022, σε νέα τιμολόγια, κυμαινόμενου χαρακτήρα, των οποίων η τιμή θα ανακοινώνεται από τους Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας. «Κατά τον τρόπο αυτό, οι καταναλωτές θα δύνανται να συγκρίνουν τις προσφερόμενες επιλογές για να προβαίνουν στις βέλτιστες για τα συμφέροντά τους επιλογές». Το σκεπτικό αυτό αμφισβητεί σύσσωμη η αντιπολίτευση ενώ προβληματισμό και ανησυχία εκφράζουν και οι καταναλωτικές οργανώσεις.

Στην κοινοβουλευτική επιτροπή, υπέρ της αρχής του νομοσχεδίου τάχθηκε η ΝΔ. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν δηλώσει επιφύλαξη για την τελική τους στάση στην ολομέλεια, με εξαίρεση το ΚΚΕ που έχει εκ προοιμίου δηλώσει την κατηγορηματική του άρνησή του να ψηφίσει το νομοσχέδιο.

 Οι χρεώσεις ηλεκτρικού ρεύματος

Στη διαδικασία της ακρόασης φορέων και σε σχέση με τις χρεώσεις στο ρεύμα, οι εκπρόσωποι των ενώσεων καταναλωτών, προειδοποίησαν ότι το νέο σύστημα γίνεται περισσότερο περίπλοκο για τους οικιακούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, που θα είναι πρακτικά αδύνατο να έχουν ξεκάθαρη εικόνα για το φθηνότερο τιμολόγιο.

Ο Γεώργιος Μελισσάρης, νομικός σύμβουλος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος, αναφέρθηκε στις διατάξεις για την εισαγωγή του ειδικού τιμολογίου στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος. «Δυστυχώς, το υπουργείο πάει να θεσπίσει ένα νέο τιμολόγιο, που η τελική τιμή του θα προκύπτει από έναν ακόμη πιο περίπλοκο μαθηματικό τύπο, σε σχέση με τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Από τις πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει, σε σχέση με τον τρόπο υπολογισμού, η τιμή θα υπολογίζεται με βάση τον μηχανισμό διακύμανσης, που κατά την άποψή μας, είναι ο φερετζές της ρήτρας αναπροσαρμογής και μολονότι δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί, φοβόμαστε ότι θα είναι κάτι ανάλογο», είπε ο κ. Μελισσάρης. Πρόσθεσε δε, ότι αυτός ο μηχανισμός θα έχει διάφορες παραμέτρους, γεγονός που καθιστά πρακτικά αδύνατο στο μέσο καταναλωτή να μπορέσει να βγάλει άκρη.

«Θα γίνει αυτό που έγινε από το 2021, όταν ξεκίνησαν οι αυξήσεις των τιμών με τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Οι καταναλωτές θα είναι σα να αγοράζουν γουρούνι στο σακί, θα αναγκάζονται κάθε μήνα να αλλάζουν προμηθευτή προκειμένου να πετύχουν την καλύτερη τιμή χρέωσης. Η άμεση συνέπεια θα είναι, ότι η διόρθωση θα γίνεται τον επόμενο μήνα και ο καταναλωτής θα είναι έκθετος στις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς, όπως ακριβώς ήταν με τη ρήτρα αναπροσαρμογής». Συμπερασματικά, ο εκπρόσωπος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος, είπε ότι οι ρυθμίσεις αυτές δεν είναι προς όφελος του Έλληνα καταναλωτή και ότι θα δημιουργηθεί μια νέα γενιά υπερχρεωμένων ενεργειακά καταναλωτών, μέσα στο ζοφερό περιβάλλον της ακρίβειας.

«Προβλήματα με τον οικονομικό προγραμματισμό των επιχειρήσεων»

Ο Δημήτρης Χριστοφοράκης, γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Φοροτεχνικών Ελευθέρων Επαγγελματιών και εκπρόσωπος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας, υπογράμμισε ότι η ρήτρα αναπροσαρμογής πολλαπλασίασε το κόστος των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων και εκτίμησε ότι και με τη νέα ρύθμιση εισάγεται ένα σύνθετο σύστημα ειδικών τιμολογίων και υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις. Προέβλεψε επίσης ότι θα δημιουργηθούν προβλήματα με τον οικονομικό προγραμματισμό των επιχειρήσεων και ζήτησε σε πρώτη φάση, να παραταθεί η αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής και να εξορθολογιστεί το στρεβλό σύστημα.

Ο Κωνσταντίνος Κόλλιας, πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, αναφερόμενος στο ειδικό τιμολόγιο για την ηλεκτρική ενέργεια, είπε ότι ορθά θεσπίζεται, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανατιμητικοί κίνδυνοι από την επαναφορά της ρήτρας προσαρμογής στα τιμολόγια, και ότι θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την πτώση των τιμών. Ιδίως σήμερα, που έχουν αυξηθεί οι κίνδυνοι των ανατιμήσεων, λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων, αυτή η νομοθετική πρωτοβουλία είναι σημαντική, σημείωσε.

Ο Γιώργος Λεχουρίτης, πρόεδρος του ΔΣ του Ινστιτούτου Καταναλωτών, αναφερόμενος στις χρεώσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα, επισήμανε ότι η ρήτρα αναπροσαρμογής προκάλεσε αγανάκτηση σε οικιακούς καταναλωτές και επιχειρήσεις, που πλήρωναν ποσά αδιανόητα και δυσανάλογα με τα εισοδήματά τους. «Προτάθηκε ο χρωματισμός των τιμολογίων σε μπλε-σταθερό, σε πράσινο-κυμαινόμενο, σε πορτοκαλί-κυμαινόμενο μέσα στην ημέρα. Είναι δυνατόν, ο πατέρας σας, η μητέρα σας, σε μια προχωρημένη ηλικία, ή τέλος πάντων άνθρωποι που δεν ασχολούνται με αυτά τα ζητήματα, να μπορέσουν να ελέγξουν ποιο τιμολόγιο είναι πιο συμφέρον; Είναι το πράσινο; Είναι το μπλε; Είναι το πορτοκαλί; Γίνονται αυτά τα πράγματα το 2023, αντί για κανόνες διαφάνειας;», είπε ο κ. Λεχουρίτης.

Ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ ζήτησε κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, και «να ξέρει ο κόσμος πόσο χρεώνεται η κιλοβατώρα, στο ημερήσιο τιμολόγιο, στο νυχτερινό τιμολόγιο ή στην επαγγελματική του στέγη». Αυτό που πάει θεσπιστεί, «δεν θα μπορούν να το εξηγήσουν, ούτε να το ερμηνεύσουν, ακόμα και οι ίδιοι οι λογιστές, ακόμα και οι καθηγητές πανεπιστημίου». Αναρωτήθηκε δε, γιατί κατά την κυβέρνηση, δεν μπορεί να προγραμματιστεί ποια θα είναι η τιμή της χονδρικής στην κιλοβατώρα και ποια θα είναι η τιμή της λιανικής. «Δεν είναι απορίας άξιο, που στο ενεργειακό παιχνίδι μετέχουν περίπου 18 εταιρείες, ενώ στην κινητή τηλεφωνία συμμετέχουν μόνο τρεις; Τόσο ανοιχτό παιχνίδι κερδοσκοπίας είναι η ενέργεια;», είπε. Ο κ. Λεχουρίτης υπογράμμισε ότι δεν αντέχει άλλο η τσέπη του Έλληνα να πληρώσει επιπλέον χρήματα, με βάση τις νέες διατάξεις, και υποστήριξε πως η κυβέρνηση έχει περιθώριο να συγκροτήσει πολιτική διαφάνειας μέσα στο επόμενο δίμηνο. Τέλος, αναρωτήθηκε γενικότερα «αν η Ελλάδα είναι μια κανονική χώρα ή μια χώρα-μπανανία με δεδομένα και τα φαινόμενα αισχροκέρδειας στα είδη λαϊκής κατανάλωσης»

 Ο Παναγιώτης Σγούρας, νομικός σύμβουλος της ΕΚΠΟΙΖΩ, αναφερόμενος στις ρυθμίσεις για την αγορά ενέργειας, κατήγγειλε ότι με το Ν.4951/2022, «από μια αδιαφανή ρήτρα αναπροσαρμογής που είχαμε, πήγαμε στην πλήρη αδιαφάνεια, όπου οι προμηθευτές όριζαν όποια τιμή ήθελαν, ενσωματώνοντας σε αυτήν ασφάλιστρα κινδύνου – και κανείς δεν παραπονέθηκε, λόγω των κρατικών επιδοτήσεων». Κάλεσε επίσης την κυβέρνηση να ενημερώσει, αν έχει γίνει η εκκαθάριση των κερδών των προμηθευτών και αν έχει ελεγχθεί αν οι προμηθευτές όριζαν τιμολόγια υψηλότερα από το πραγματικό κόστος τους, ώστε να επιστραφούν τα υπερκέρδη.

Σε σχέση με τις νέες διατάξεις, παρατήρησε ότι δεν εξειδικεύεται η μεθοδολογία αναπροσαρμογής. «Αν ο σκοπός της διάταξης που συζητάμε είναι η επιστροφή σε μια παλιά αδιαφανή ρήτρα αναπροσαρμογής ή η συνέχιση του ισχύοντος αδιαφανούς καθεστώτος, δεν επικροτούμε. Αντίθετα, στηρίζουμε τη ρύθμιση αν έχει σκοπό την αναπροσαρμογή του τιμήματος, με τη θέσπιση μιας διαφανούς ρήτρας αναπροσαρμογής, στην οποία τα μεγέθη θα τα βρίσκει εύκολα ο καταναλωτής, χωρίς να χρειάζεται να είναι εξειδικευμένος γνώστης της αγοράς, ή της αγγλικής γλώσσας», είπε ο κ. Σγούρας.

Δημοσιοποίηση στοιχείων φορολογίας εισοδήματος από επιχειρήσεις

Το πρώτο σκέλος του νομοσχεδίου περιλαμβάνει τις διατάξεις για τη δημοσιοποίηση στοιχείων φορολογίας εισοδήματος από ορισμένες επιχειρήσεις και υποκαταστήματα και την επικαιροποίηση εθνικής νομοθεσίας για τις υποχρεώσεις δημοσιότητας των εταιρειών. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι σκοπός του νομοσχεδίου είναι η προώθηση της χρηματοοικονομικής και εταιρικής διαφάνειας στον τομέα της φορολογίας εισοδήματος των πολυεθνικών ομίλων και ορισμένων αυτόνομων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται κάθε φορά σε συγκεκριμένη χώρα. Επιδιώκεται επίσης η συγκέντρωση σημαντικής στατιστικής πληροφόρησης, που σχετίζεται με τα εισοδήματα αυτών των επιχειρήσεων, ούτως ώστε να είναι δυνατή η πρόσβασή τους σε οποιαδήποτε τραπεζική χρηματοδότηση.

Κατά την ακρόαση φορέων, ο Αθανάσιος Κουλορίδας, πρόεδρος της Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών, αναφερόμενος στις διατάξεις για την υποβολή ετήσιων οικονομικών καταστάσεων από κεφαλαιουχικές εταιρείες του μη χρηματοπιστωτικού τομέα στην Τράπεζα της Ελλάδος, είπε ότι η πρέπει η ρύθμιση αυτή να έχει περιορισμένο χρονικά χαρακτήρα και μεταβατικό μέχρι το τέλος του 2024, και στη συνέχεια να έχει υποχρέωση το ΓΕΜΗ να γνωστοποιήσει τις πληροφορίες αυτές στην ΤτΕ. Έτσι, είπε ο κ. Κουλορίδας, θα δοθεί ικανός χρόνος στο ΓΕΜΗ να επεκτείνει τον μηχανισμό καταχώρισης των οικονομικών καταστάσεων σε επεξεργάσιμη μορφή. «Η αξιοποίηση του ΓΕΜΗ, ως πύλης καταχώρισης όλων των οικονομικών πληροφοριών των εταιρειών, είναι πολύ σημαντική για το μέλλον της αγοράς», είπε ο κ. Κουλορίδας και επισήμανε ότι με τον τρόπο αυτό, η ΤτΕ θα αντλεί αυτόματα πληροφορίες, όπως και οποιοσδήποτε άλλος δημόσιος φορέας (σ.σ. όπως ο Τειρεσίας). Επιπλέον, αυτό θα επιτρέψει στο ΓΕΜΗ να «πουλήσει» αυτές τις πληροφορίες και να έχουν πρόσβαση οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης ή άλλες μελετητικές εταιρείες, και με τα έσοδα αυτά να καλύψει κόστη, που σήμερα καλύπτουν οι εταιρείες με τα πολύ υψηλά τέλη, σημείωσε ο κ. Κουλορίδας.

Η Ασημίνα Αγγελίνα, διευθύντρια Διαχείρισης Κινδύνων της ΤτΕ, ανέφερε ότι η ΤτΕ λειτουργεί σύστημα πιστοληπτικής αξιολόγησης εταιρειών, τα δάνεια των οποίων προσκομίζουν οι εμπορικές τράπεζες στην ΤτΕ, για να πάρουν χρηματοδότηση. «Πρέπει να έχουν πιστοληπτική αξιολόγηση από εμάς, για να μπορέσουμε να τα αποδεχθούμε τα δάνεια αυτά, να τα κατατάξουμε σε μια κατηγορία. Για να το κάνουμε αυτό, χρειάζονται ισολογισμοί των εταιρειών. Η ΤτΕ έκανε το κεντρικό γραφείο ισολογισμών στο οποίο υποδέχεται ισολογισμούς, όχι μόνο για πιστοληπτική αξιολόγηση, αλλά και για άλλους λόγους, για στατιστικούς λόγους. Όμως δεν μπορούμε να προσφύγουμε στην παρούσα φάση στο ΓΕΜΗ, γιατί τα στοιχεία στο ΓΕΜΗ είναι μη επεξεργάσιμα. ‘Αρα η μόνη λύση είναι να υποβληθούν στην ΤτΕ τα στοιχεία αυτά», είπε η κ. Αγγελίνα. Είπε επίσης, ότι στην παρούσα φάση είναι απαραίτητο τα στοιχεία να υποβάλλονται και στην ΤτΕ και όχι μόνο στο ΓΕΜΗ, ώστε να γίνεται πιστοληπτική αξιολόγηση των εταιρειών, προκειμένου οι τράπεζες να χρηματοδοτηθούν – και πως «αν δεν γίνει αυτό, οι τράπεζες θα έχουν συστημικό κίνδυνο».

Ο Δημήτρης Χριστοφοράκης, γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Φοροτεχνικών Ελευθέρων Επαγγελματιών και εκπρόσωπος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας, είπε ότι είναι θετική η υποχρέωση δημοσιοποίησης στοιχείων και από τις πολυεθνικές εταιρείες. Σε σχέση με τη διάταξη για την υποβολή στην Τράπεζα της Ελλάδος, ετήσιων οικονομικών καταστάσεων από κεφαλαιουχικές εταιρείες του μη χρηματοπιστωτικού τομέα, ο κ. Χριστοφοράκης είπε ότι η υποβολή των στοιχείων των επιχειρήσεων θα πρέπει να γίνεται σε μία μόνο ηλεκτρονική πλατφόρμα, ιδανικά στο ΓΕΜΗ.

Ο Κωνσταντίνος Κόλλιας, πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, δήλωσε ότι σκοπός του νομοσχεδίου είναι η ενίσχυση της χρηματοοικονομικής και εταιρικής διαφάνειας, μέσω της δημόσιας υποβολής δήλωσης στοιχείων φορολογίας εισοδήματος των πολυεθνικών ομίλων και η έγκαιρη συγκέντρωση στατιστικής πληροφόρησης, για την απρόσκοπτη των επιχειρήσεων της χώρας, σε τραπεζική χρηματοδότηση. Για την υποχρέωση υποβολής των αιτήσεων οικονομικών καταστάσεων για τις κεφαλαιουχικές εταιρείες του μη χρηματοπιστωτικού τομέα, όταν αυτές συνάπτουν δανειακές συμβάσεις με πιστωτικά ιδρύματα, είπε ότι δεν συνιστά πρακτική καλής νομοθέτησης γιατί υποβάλλει σε πρόσθετο γραφειοκρατικό κόστος τις υπόχρεες επιχειρήσεις. Όπως τόνισε, η καταχώριση θα πρέπει να γίνεται σε μια και μόνο ηλεκτρονική πύλη, από την οποία ο κάθε δημόσιος φορέας θα αντλεί και θα μπορεί να ελέγξει τα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη λειτουργία του και για τους σκοπούς του. Η ΤτΕ έχει τη δυνατότητα άντλησης αυτών των πληροφοριών από το ΓΕΜΗ και η πρακτική μεταφοράς του κόστους συλλογής και ανάρτησης των δεδομένων στον ιδιωτικό τομέα, δεν συνιστά καλή πρακτική.

 Ο Στέφανος Μήτσιος, πρόεδρος της επιτροπής Λογιστικών και Φορολογικών Θεμάτων του Συνδέσμου Ανωνύμων Εταιρειών και Επιχειρηματικότητας, είπε πως δεν είναι ξεκάθαρο ποιες είναι οι υπόχρεες επιχειρήσεις στην υποβολή στοιχείων φορολογίας εισοδήματος. Δεν είναι ξεκάθαρο δηλαδή, αν είναι υπόχρεες οι τελικές μητρικές επιχειρήσεις των οποίων τα ενοποιημένα έσοδα ξεπερνούν τα 150.000 ευρώ και έχουν έδρα την Ελλάδα, ή αν είναι υπόχρεες οι θυγατρικές τελικών μητρικών επιχειρήσεων που έχουν έδρα στην Ε.Ε..

«Θα πρέπει οι πλατφόρμες άμεσα να ενοποιηθούν και όποιο στοιχείο χρειάζεται, να αντλείται, είτε μέσα από το taxis, είτε μέσα από το ΓΕΜΗ», ανέφερε ο Παναγιώτης Παντελής εκ μέρους του Επαγγελματικού Επιμελητήριου Αθηνών και πρόσθεσε: «Είναι κατανοητό ότι είναι μια πρόσθετη ηλεκτρονική γραφειοκρατία, με κόστος σύνταξης για τις επιχειρήσεις, όπως επίσης και με την επιβολή υπέρογκων προστίμων για όσους δεν συμμορφωθούν, μιας και πρόστιμα που ξεκινούν από 10.000 ευρώ και φτάνουν τις 100.000 ευρώ οδηγούν μαθηματικά μια μικρομεσαία επιχείρηση στο κλείσιμο».