Το «ανεμολόγιο» δείχνει καταιγίδα

Η οικονομία είναι ένας τομέας που συνήθως κυριαρχεί η αβεβαιότητα: Από απόλυτος ηγεμόνας υποβιβάζεται σε συνταγματικό μονάρχη σε πιο ήρεμους καιρούς, αλλά αναβαθμίζεται σε… δικτάτορα, σε πιο ταραχώδεις ή ασταθείς εποχές. Τι λέει το «Οικονομικό ανεμολόγιο» σήμερα στην Ευρώπη; Μήπως δείχνει «καταιγίδα»;

H ευρωζώνη είναι σε ύφεση, έστω και «τεχνική» από το 4ο τρίμηνο του 2022 και το πρώτο τρίμηνο του 2023. Και ο πληθωρισμός; Θα είναι κατά μέσο όρο 5,4% στην ευρωζώνη το 2023, 3,0% το 2024 και 2,2% το 2025, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζας.

Οι οικονομικές προβλέψεις της ΕΚΤ για εφέτος και το επόμενο έτος αναθεωρούνται επίσης, προς τα κάτω: Ρυθμός ανάπτυξης 0,9% το 2023 (από +1,0% τον Μάρτιο), 1,5% το 2024 και 1,6% το 2025.

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, εμφανίστηκε πάντως σχετικά αισιόδοξη στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου στη Φρανκφούρτη: «Είναι πιθανό ότι η οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει ασθενής βραχυπρόθεσμα, αλλά ότι θα ενισχυθεί κατά τη διάρκεια του έτους χάρη στην πτώση του πληθωρισμού. Ωστόσο, οι προοπτικές για οικονομική ανάπτυξη παραμένουν πολύ αβέβαιες», προειδοποίησε η Λαγκάρντ. Επισήμανε και σωστά ότι οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν τον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και την αύξηση των ευρύτερων γεωπολιτικών εντάσεων που θα μπορούσαν να κατακερματίσουν το παγκόσμιο εμπόριο.

Αλλά η ΕΚΤ αύξησε και πάλι τα επιτόκια (για 8η φορά) κατά 0,25%. Κυρίως όμως εμφανίστηκε αποφασισμένη να συνεχίσει τις αυξήσεις, χωρίς διάλειμμα, όπως η Fed. «Υπάρχει ακόμη δουλειά να γίνει. Αν δεν υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στη βασική μας γραμμή, είναι πολύ πιθανό να συνεχίσουμε να αυξάνουμε τα επιτόκια» είπε η Λαγκάρντ. Μάλλον τον Ιούλιο, που  δεν θα αποτελεί έκπληξη. Ισως και τον Σεπτέμβριο. «Η ΕΚΤ θέλει να διατηρήσει την αξιοπιστία της ως «φύλακας» της τάσης του πληθωρισμού, ώστε όλοι οι οικονομικοί φορείς που ασκούν επιρροή στις τιμές -επιχειρηματίες, συνδικάτα και κυβερνήσεις in primis- να λαμβάνουν υπόψη αυτές τις επιλογές και στο μέλλον», λένε στην «Ναυτεμπορική» ευρωπαϊκές πηγές.

Γεωπολιτικές συνέπειες

Η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη στον πληθωρισμό που προκαλείται από την υπέρβαση της ζήτησης έναντι της προσφοράς, αλλά μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα κινδυνεύει να έχει υφεσιακές επιπτώσεις.  Η στενότητα στη χρηματοδότηση έχει ήδη απτές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία. Οι επενδύσεις αποθαρρύνονται, τα νοικοκυριά αδυνατούν να κάνουν αποταμίευση, αλλά και το δημόσιο χρέος ανεβαίνει. Η Φρανκφούρτη αναγνώρισε ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων  είχαν αντίκτυπο, με απότομη αύξηση του κόστους των δανείων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και μια σημαντική επιβράδυνση του δανεισμού. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Οι συνέπειες αρχίζουν να είναι οδυνηρές και στην αγορά ακινήτων.

Αν τελικά τα βασικά αίτια αυτού του πληθωρισμού είναι γεωπολιτικής φύσης με την πρόσθετη συνιστώσα του πολέμου στην Ουκρανία, όπως αναφέρει η ίδια η ΕΚΤ, μπορεί από μόνη της η νομισματική σύσφιξη να τιθασεύσει τελικά τις τιμές; Οταν πληθαίνουν δηλαδή οι παράγοντες που ενεργούν ανεξάρτητα στις οικονομίες και τις επηρεάζουν αρνητικά;

«Με τα υψηλά επιτόκια αποτρέπουμε την επίτευξη σημαντικών στόχων, όπως η χρηματοδότηση της Πράσινης Μετάβασης, επειδή ο δανεισμός είναι πλέον ακριβότερος για τα κράτη», λέει ο Τζόναθαν Μαρί, καθηγητής Οικονομικών στο γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris Nord. «Ιστορικά, οι υπερβολικά περιοριστικές νομισματικές πολιτικές έχουν οδηγήσει σοβαρές οικονομικές κρίσεις», προειδοποιεί και ο οικονομολόγος και διευθυντή ερευνών και μελετών της επενδυτικής τράπεζας «Natixis», Πατρίκ Αρτούς.