Τι θα συμβεί εάν μπει στον πόλεμο το Ιράν και κλείσει τα Στενά του Ορμούζ

Ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς στην 16η ημέρα του εγείρει σοβαρούς φόβους «μετάδοσης» σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ενώ ο ισραηλινός στρατός ετοιμάζεται για τη χερσαία επέμβαση στη Γάζα, στα βόρεια, στα σύνορά του με τον Λίβανο, έχει να αντιμετωπίσει την απειλή της Χεζμπολάχ.

Σήμερα το Τελ Αβίβ προειδοποίησε πως η Χεζπολάχ σέρνει τον Λίβανο στον πόλεμο, με τον πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να απειλεί την τρομοκρατική οργάνωση με «ασύλληπτου μεγέθους» αντίποινα. Παράλληλα οι ΗΠΑ διεμήνυσαν πως δεν θα διστάσουν να επέμβουν στρατιωτικά, εάν διευρυνθεί η σύγκρουση. Ο φόβος όλων βεβαίως δεν είναι τόσο ο Λίβανος ή η Συρία (της οποίας τα αεροδρόμια έπληξε εκ νέου σήμερα το Ισραήλ), αλλά το Ιράν.

Αν το Ιράν αποφασίσει να μπει – έστω και έμμεσα με εντολή προς τις εξτρεμιστικές οργανώσεις που ελέγχει σε Λίβανο, Συρία, Ιράκ – στον πόλεμο, θα έρθει άμεσα αντιμέτωπο με κυρώσεις. Και σε αυτή την περίπτωση είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαντήσει. Πώς; Κλείνοντας τα Στενά του Ορμούζ.

Τι είναι τα Στενά του Ορμούζ

• Θεωρούνται η πιο σημαντική πετρελαϊκή «αρτηρία» στον πλανήτη και βρίσκονται ανάμεσα στο Ομάν και το Ιράν. Συνδέουν τον Περσικό Κόλπο βόρεια του με τον Κόλπο του Ομάν προς τα νότια και την Αραβική Θάλασσα πιο πέρα.
• Έχουν πλάτος 33 χιλιομέτρων στο στενότερο σημείο του, με τη λωρίδα πλεύσης να είναι μόλις 3 χλμ προς κάθε κατεύθυνση.
• Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία προσπάθησαν να βρουν εναλλακτικές για να παρακάμψουν τα Στενά, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής περισσότερων αγωγών πετρελαίου.

Γιατί τρομάζει το κλείσιμό τους

• Περίπου το ένα πέμπτο του όγκου της παγκόσμιας συνολικής κατανάλωσης πετρελαίου διέρχεται από τα Στενά σε καθημερινή βάση. Κατά μέσο όρο 20,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (bpd) αργού πετρελαίου και πετρελαιοειδών πέρασαν από τα Στενά του Ορμούζ  το διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου του 2023, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας αναλύσεων Vortexa, που παρουσιάζει το Reuters.
• Τα μέλη του ΟΠΕΚ, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ και το Ιράκ εξάγουν το μεγαλύτερο μέρος του αργού πετρελαίου τους μέσω των Στενών.
• Το Κατάρ, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στον κόσμο, στέλνει σχεδόν όλο το LNG του μέσω των Στενών.
• Περίπου 80 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι, ή το 20% των παγκόσμιων ροών LNG περνούν από τα Στενά κάθε χρόνο, είπε η Vortexa.
• Oι τιμές του πετρελαίου έχουν ήδη σπάσει το φράγμα των 92 δολαρίων το βαρέλι και του φυσικού αερίου των 50 ευρώ/MWh.

Οι κινήσεις ΗΠΑ και Ισραήλ

• Ο πέμπτος στόλος των ΗΠΑ, με έδρα το Μπαχρέιν, είναι επιφορτισμένος με την προστασία της εμπορικής ναυτιλίας στην περιοχή.
• Το Ιράν έχει απειλήσει να διακόψει τις αποστολές πετρελαίου μέσω του Στενού του Ορμούζ, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμβουν ενεργά στον πόλεμο ή προσπαθήσουν να στραγγαλίσουν την οικονομία του.
• Ο ισραηλινός στρατός ετοιμάζεται για χερσαία εισβολή με στόχο την εξόντωση της Χαμάς, αυξάνοντας τον κίνδυνο μιας ευρύτερης σύγκρουσης

Το σενάριο του εμπάργκο πετρελαίου

• Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν πριν από λίγες ημέρες κάλεσε τις μουσουλμανικές χώρες να επιβάλουν εμπάργκο πετρελαίου και άλλες κυρώσεις στο Ισραήλ, αλλά πηγές του ΟΠΕΚ απέρριψαν ένα τέτοιο σενάριο.
• Το 1973, Άραβες παραγωγοί με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία έθεσαν εμπάργκο πετρελαίου στους δυτικούς υποστηρικτές του Ισραήλ στον πόλεμο του με την Αίγυπτο, με στόχο τον Καναδά, την Ιαπωνία, την Ολλανδία, τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
• Ενώ οι δυτικές χώρες ήταν οι κύριοι αγοραστές αργού που παρήγαγαν οι αραβικές χώρες εκείνη την εποχή, σήμερα η Ασία είναι ο κύριος αγοραστής του αργού πετρελαίου του ΟΠΕΚ.

Εντάσεις του παρελθόντος

Το Reuters συγκέντρωσε όλα τα εκρηκτικά περιστατικά του παρελθόντος που αφορούν τα Στενά του Ορμούζ:

• Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ (1980-1988) οι δύο πλευρές προσπάθησαν να διακόψουν η μία τις εξαγωγές πετρελαίου της άλλης σε αυτό που ήταν γνωστό ως Πόλεμος των Τάνκερ.
• Τον Ιούλιο του 1988, το πολεμικό πλοίο των ΗΠΑ Vincennes κατέρριψε ένα ιρανικό αεροσκάφος, σκοτώνοντας και τους 290 επιβαίνοντες, με την Ουάσιγκτον να κάνει λόγο για ατύχημα και την Τεχεράνη για σκόπιμη επίθεση.
• Στις αρχές του 2008, οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι ιρανικά πλοία απείλησαν τρεις πλοία του Πολεμικού Ναυτικού τους στα Στενά.
• Τον Ιούλιο του 2010, το ιαπωνικό πετρελαιοφόρο M Star δέχτηκε επίθεση στα Στενά από την εξτρεμιστική οργάνωση Ταξιαρχίες Abdullah Azzam που συνδέεται με την Αλ Κάιντα.
• Τον Ιανουάριο του 2012, το Ιράν απείλησε να αποκλείσει τα Στενά ως αντίποινα για τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις που στόχευαν να σταματήσουν την ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης.
• Τον Μάιο του 2015, ιρανικά πλοία κατέλαβαν ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στα Στενά και πυροβόλησαν εναντίον ενός δεξαμενόπλοιου με σημαία Σιγκαπούρης, το οποίο είπαν ότι είχε καταστρέψει μια ιρανική πλατφόρμα πετρελαίου.
• Τον Ιούλιο του 2018, ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί άφησε να εννοηθεί ότι το Ιράν θα μπορούσε να διαταράξει το εμπόριο πετρελαίου στα Στενά ως απάντηση στις προσπάθειες των ΗΠΑ να μηδενίσουν τις εξαγωγές του.
•  Τον Μάιο του 2019, τέσσερα πλοία – συμπεριλαμβανομένων δύο πετρελαιοφόρων της Σαουδικής Αραβίας – δέχθηκαν επίθεση στα ανοιχτά των ΗΑΕ κοντά στη Φουτζάιρα, έναν από τους μεγαλύτερους κόμβους ανεφοδιασμού καυσίμων στον κόσμο, λίγο έξω από τα στενά του Ορμούζ.
• Τον Ιανουάριο του 2021, το Ιράν κατέλαβε ένα δεξαμενόπλοιο με σημαία Νότιας Κορέας στα ύδατα του Κόλπου και συνέλαβε το πλήρωμά του.
• Τον Δεκέμβριο του 2022, ο αμερικανικός στρατός είπε ότι ένα σκάφος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης έφτασε σε απόσταση 150 μέτρων από αμερικανικά πολεμικά πλοία στα Στενά.
• Τον Μάιο του 2023, το Ιράν κατέλαβε δύο πετρελαιοφόρα ενώ περνούσαν από τα Στενά.
• Τον Ιούλιο του 2023, το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ είπε ότι επενέβη για να αποτρέψει το Ιράν από την κατάσχεση δύο εμπορικών δεξαμενόπλοιων στον Κόλπο του Ομάν. Σε δήλωση του Πολεμικού Ναυτικού ανέφερε ότι από το 2021, το Ιράν «παρενόχλησε, επιτέθηκε ή κατέλαβε σχεδόν 20 εμπορικά πλοία διεθνούς σημαίας».